ความสัมพันธ์ระหว่างความชุกชุมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม กับความหลากชนิดและการกระจายของเห็บแข็ง (Acari: Ixodidae) ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกชุมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม  ความหลากชนิดและการกระจายของเห็บแข็ง และความสัมพันธ์ระหว่างความหลากชนิดและการกระจายของเห็บแข็ง  (Acari: Ixodidae) กับความชุกชุมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบริเวณสังคมพืชต่าง ๆ ในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ โดย สุ่มวางแปลงตัวอย่างขนาด 1 x 10 ม. จำนวน 50 แปลง บนแนวเส้นสำรวจยาว 500 ม. จำนวน 2 แนว บริเวณป่าดิบแล้ง ทุ่งหญ้าป่ารุ่น ป่าดิบเขา ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบชื้น บันทึกข้อมูลร่องรอยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่สามารถจำแนกได้ชัดเจนและเก็บตัวอย่างเห็บแข็ง  ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2547 ถึง เดือนตุลาคม 2548 วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างเห็บแข็งกับความชุกชุมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมโดย Spearman’s Rank Correlation และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างเห็บแข็งกับปัจจัยแวดล้อมโดยการจัดลำดับกลุ่มเห็บแข็งตามปัจจัยแวดล้อมด้วยวิธี CCA (Canonical Correspondence Analysis) ผลการสำรวจร่องรอยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมพบจำนวน 12 ชนิด 10 สกุล ใน 8 วงศ์ จาก 4 อันดับ  กวางมีความชุกชุมมากที่สุด  สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมส่วนมากพบบริเวณทุ่งหญ้าป่ารุ่น  เห็บแข็งพบจำนวน 8 ชนิด จาก 3 สกุล จำนวน 554 ตัว โดย Haemaphysalis lagrangei  เป็นชนิดที่มากสุด  ป่าดิบชื้นพบเห็บแข็งจำนวนมากที่สุด  ส่วนป่าดิบเขามีความหลากชนิดของเห็บแข็งสูงสุด  สำหรับป่าดิบชื้นกับป่าดิบแล้งมีความคล้ายคลึงกันของชนิดเห็บแข็งมากที่สุด  การกระจายของเห็บแข็งเป็นแบบกลุ่ม  ความชุกชุมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกับการแพร่กระจายของเห็บแข็งเกี่ยวข้องกันอย่างไม่ชัดเจน  และไม่ปรากฏปัจจัยแวดล้อมใดที่มีอิทธิพลต่อเห็บแข็งอย่างเฉพาะเจาะจง  ยกเว้นความชื้นสัมพัทธ์เท่านั้นที่มีอิทธิพลมากกว่าปัจจัยอื่น ๆ การปรากฏของเห็บแข็งในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่  อาจขึ้นอยู่กับหลาย ๆ ปัจจัยประกอบกันในแต่ละถิ่นที่อยู่อาศัยที่แตกต่างกันไปทั้ง  ปริมาณโฮสต์  ความชื้นสัมพัทธ์  อุณหภูมิ  และลักษณะสิ่งปกคลุม