การเปลี่ยนแปลงความหลากชนิดของพรรณพืชและคุณสมบัติของดินในแปลงสักอายุต่างกัน ของสวนป่าแม่แฮด อำเภอหนองม่วงไข่ จังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

กรมป่าไม้มีวัตถุประสงค์ให้สวนป่าที่มีอายุพ้นการบำรุงรักษา (หลังจากปีที่ 10) อยู่ในสภาพเดิม โดยไม่มีการตัดสางขยายระยะ และให้ดูแลรักษาเพื่อเป็นป่าธรรมชาติต่อไป ประเด็นนี้ได้นำมาสู่การศึกษาเรื่องนี้โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงความหลากชนิดของพรรณพืชในแปลงสักอายุต่างกัน 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติของดินในแปลงสักอายุต่างกัน และ 3) เปรียบเทียบความคล้ายคลึงของพรรณพืชในแปลงสักแต่ละอายุกับป่าเบญจพรรณที่มีไม้สักซึ่งอยู่ใกล้เคียง การศึกษาทำที่สวนป่าแม่แฮด อำเภอหนองม่วงไข่ จังหวัดแพร่ โดยเลือกแปลงสักที่มีอายุ 13, 18, 23 และ 43 ปี ตามลำดับ และเลือกป่าเบญจพรรณที่มีไม้สักซึ่งอยู่ใกล้เคียงเพื่อเปรียบเทียบการศึกษาใช้วิธีวางแปลงตัวอย่าง ตรวจสอบชนิดพรรณพืช คำนวณหาดัชนีค่าความสำคัญ (IVI) ของพรรณพืช คำนวณหาดัชนีความหลากชนิดของพรรณพืช (plant species diversity index) วิเคราะห์คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของดิน และคำนวณหาดัชนีความคล้ายคลึง (index of similarity) ของพรรณพืชระหว่างแปลงสักแต่ละอายุกับป่าเบญจพรรณที่มีไม้สัก ทำการศึกษาระหว่างเดือนกรกฎาคม-ธันวาคม 2544 จากการศึกษาพบว่า แปลงสักทุกอายุมีความหลากชนิดของไม้ยืนต้น/ไร่ น้อยกว่าป่าเบญจพรรณที่มีไม้สักและความหลากชนิดของไม้ยืนต้นในแปลงสักมีแนวโน้มลดลงเมื่อแปลงสักมีอายุมากขึ้น ไม้ยืนต้นที่มีค่า IVI สูงสุดในแปลงสักทุกอายุคือไม้สัก โดยมีค่า IVI มากกว่า 80% ส่วนไม้ยืนต้นที่มีค่า IVI สูงสุดในป่าเบญจพรรณที่มีไม้สักคือไม้ประดู่ซึ่งมีค่า IVI 53.08% และอันดับสองคือไม้สักซึ่งมีค่า IVI 47.54% ค่าดัชนีความหลากชนิดของพรรณพืชในแปลงสักทุกอายุมีค่า H ระหว่าง 2.11-2.13 ส่วนป่าเบญจพรรณที่มีไม้สักมีค่า H = 2.35 ดินบนในแปลงสักทุกอายุและในป่าเบญจพรรณฯ มีเนื้อดินแบบดินร่วนเหนียวปนทรายมีค่า pH อยู่ระหว่าง 5.6-5.9 ปริมาณอินทรียวัตถุและในโตรเจนในดินบนของแปลงสักทุกอายุมีมากกว่าในป่าเบญจพรรณฯ และปริมาณดังกล่าวมีแนวโน้มสูงขึ้นเมื่อแปลงสักมีอายุมากขึ้น แปลงสักทุกอายุมีดัชนีความคล้ายคลึงของพรรณพืชน้อยกว่าป่าเบญจพรรณฯ ยิ่งแปลงสักมีอายุมากขึ้น ดัชนีความคล้ายคลึงของพรรณพืชในแปลงสักยิ่งน้อยกว่าในป่าเบญจพรรณฯ มากยิ่งขึ้น