ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อจำนวนต้นไม้และเงื่อนไขของเกษตรกรในการผสมผสานต้นไม้ในระบบการทำฟาร์มกรณีศึกษา อำเภอกระนวน ขอนแก่น

บทคัดย่อ

ในภาวะที่ทรัพยากรป่าไม้อันเคยเป็นแหล่งให้ปัจจัยสี่แก่เกษตรกรกำลังร่อยหรอลงไปการพัฒนาระบบต้นไม้ในฟาร์มซึ่งเป็นระบบที่มีอยู่แล้วให้ก้าวขึ้นมาเป็นแหล่งทรัพยากรที่พึ่งพิงได้ของเกษตรกรแทนที่โดยการผสมผสานต้นไม้เข้าไปในระบบจะช่วยทำให้เกิดถาวรภาพแก่วิถีชีวิตของเกษตรกรมากยิ่งขึ้นป่าไม้สาธารณะนอกหมู่บ้านอาจเป็นปัจจัยหนึ่งที่มีอิทธิพลต่อจำนวนต้นไม้ในฟาร์มวัตถุประสงค์ของการศึกษานี้จึงเพื่อวินิจฉัยปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อปริมาณต้นไม้ในไร่นาและเงื่อนไขของเกษตรกรในการผสมผสานต้นไม้เข้าไปในไร่นาทั้งนี้โดยการเปรียบเทียบชุมชนที่มีการใช้ประโยชน์จากแหล่งทรัพยากรป่าไม้สาธารณะต่างกันวิธีการศึกษาใช้เทคนิคการประเมินภาวะชนบทแบบเร่งด่วน (Rapid Rural Appraisal – RRA) ออกศึกษาในพื้นที่อำเภอกระนวนจังหวัดขอนแก่นโดยเลือกหมู่บ้านที่ศึกษา 3 หมู่บ้านซึ่งมีการใช้ประโยชน์จากป่าสาธารณะนอกหมู่บ้านคือป่าดงซ่าต่างกันเป็น 3 ระดับคือมากปานกลางและน้อยและเลือกครัวเรือนในแต่ละหมู่บ้านโดยแบ่งเป็น 3 ระดับคือครัวเรือนที่มีจำนวนต้นไม้ในฟาร์มมากปานกลางและน้อยได้ทําการออกสัมภาษณ์ครัวเรือนที่คัดเลือกไว้โดยสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างตามแบบคำถามหลักที่ได้ตั้งไว้ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าระดับการใช้ประโยชน์จากป่าสาธารณะนอกหมู่บ้านเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อจำนวนต้นไม้ในฟาร์มของแต่ละหมู่บ้านหมู่บ้านที่มีการใช้ประโยชน์จากป่ามากเพราะอยู่ใกล้ป่าจะมีต้นไม้ในฟาร์มเป็นจำนวนมากกว่าหมู่บ้านที่มีการใช้ประโยชน์จากป่าน้อยเพราะอยู่ไกลป่าปัจจัยขนาดพื้นที่ทำกินของแต่ละครัวเรือนมีสหสัมพันธ์ในทางบวกกับจำนวนต้นไม้ในฟาร์มดังนั้นฟาร์มที่มีพื้นที่มากมักมีต้นไม้มากกว่าฟาร์มที่มีพื้นที่น้อยปัจจัยลักษณะภูมิประเทศที่ตั้งฟาร์มมีอิทธิพลต่อจำนวนต้นไม้ในฟาร์มกล่าวคือฟาร์มที่มีพื้นที่ดอนมากมักมีต้นไม้ในฟาร์มมากกว่าฟาร์มที่มีพื้นที่ลุ่มหรือที่นามากเงื่อนไขของเกษตรกรในการผสมผสานต้นไม้ใหม่เข้าไปในฟาร์มที่สำคัญที่สุดคือขนาดพื้นที่ทำกินเกษตรกรที่มีพื้นที่มากจะยอมรับการผสมผสานต้นไม้มากกว่าเกษตรกรที่มีพื้นที่น้อยเพราะเกษตรกรที่มีพื้นที่มากมีพื้นที่เพียงพอที่จะแบ่งไปปลูกต้นไม้โดยยังสามารถผลิตพืชเพื่อยังชีพได้เพียงพอเงื่อนไขอื่น ๆ ได้แก่ ชนิดของต้นไม้ที่จะปลูกต้องเหมาะสมกับการใช้ประโยชน์ที่เกษตรกรเห็นว่าสำคัญที่สุดสำหรับเขาสถานที่ปลูกและรูปแบบการปลูกมักขึ้นกับลักษณะภูมิประเทศที่ตั้งฟาร์มเงื่อนไขนอกเหนือจากนี้ ได้แก่ ผลกระทบของต้นไม้ต่อพืชเกษตรที่ปลูกร่วมอิทธิพลของต้นไม้ต่อระบบนิเวศน์และการมีกล้าไม้