ชีววิทยาของเพลี้ยอ่อนไม้ไผ่ (Pseudoregna sp.)

บทคัดย่อ

การศึกษาเกี่ยวกับเพลี้ยอ่อนไม้ไผ่ ได้กระทำในท้องที่ 4 จังหวัด คือ กาญจนบุรี ราชบุรี จันทบุรี และ กรุงเทพมหานคร โดยตลอดทั้งปี พบว่าเพลี้ยอ่อนชนิดนี้ เป็นเพลี้ยอ่อนในวงศ์ Pemphigidae ซึ่งอยู่ร่วมกันเป็นสังคม มีการแบ่งเป็นวรรณะต่างๆ พฤติกรรมของแต่ละวรรณะแตกต่างกันไป ที่พิเศษสำหรับเพลี้ยอ่อนชนิดนี้คือมีวรรณะทหารซึ่งเรียก pseudoscorpion-like soldier เป็นตัวอ่อนในระยะที่หนึ่งเท่านั้น ไม่มีการลอกคราบเป็นตัวเต็มวัย มีหน้าที่ป้องกันตัว เพลี้ยอ่อนอาศัยไม้ไผ่เป็นพืชอาศัยรอง และจะอาศัยพืชในสกุล Styrax เป็นพืชอาศัยหลัก การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศที่เรียก parthenogenesis จะเกิดขึ้นที่ไม้ไผ่โดยเป็นการผลิตเฉพาะเพศเมียและเพลี้ยอ่อนทหารเท่านั้นซึ่งจะเกิดในระหว่างเดือนพฤษภาคม ถึงกุมภาพันธ์ ส่วนในเดือนพฤศจิกายน ถึงกุมภาพันธ์ จะพบเพลี้ยอ่อนที่มีปีกเกิดปะปนอยู่ ซึ่งเพลี้ยอ่อนที่มีปีกนี้ จะบิน เคลื่อนย้ายไปยังพืชอาศัยหลักเพื่อการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศต่อไป จนเดือนพฤษภาคมจึงเริ่มพบเพลี้ยอ่อน บนไม้ไผ่อีกครั้งโดยพบที่หน่อก่อน ในเดือนกรกฎาคมซึ่งเป็นช่วงที่ลำไผ่แตกกิ่งแขนง จะพบเพลี้ยอ่อนบนกิ่งแขนงด้วย ไผ่ที่ได้รับอันตรายได้แก่ ไผ่รวก ไผ่เลี้ยง ไผ่ซางนวล ไผ่ป่า ไผ่น้ำเต้า และไผ่สีสุก การป้องกันกำจัดกระทำได้โดยง่าย คือใช้น้ำสบู่ 2.5% ฉีดพ่นโดยตรงบนกลุ่มเพลี้ยอ่อน จะทำให้เพลี้ยอ่อนตายในเวลา 12 ชม. ในธรรมชาติพบ ด้วงเต่าลาย (Synonycha grandis Thunberg) และหนอนผีเสื้อชนิด Dipha aphidivora (Meyrick) เป็นตัวของเพลี้ยอ่อนไม้ไผ่ด้วย