การพัฒนาแนวทางเพื่อป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่า บริเวณเขตห้ามล่าสัตว์ป่าป่าเขาภูหลวง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

ปัจจุบันพื้นที่ป่าไม้ของประเทศไทยกำลังประสบปัญหาสำคัญเกี่ยวกับการบุกรุกพื้นที่ป่าไม้ ทำให้จำเป็นต้องมีกลยุทธ์และมาตรการเพื่อแก้ไขปัญหาการบุกรุกพื้นที่ป่าไม้ระหว่างหน่วยงานของรัฐและผู้ที่มีส่วนได้เสีย การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการบุกรุกพื้นที่ป่า ระดับการมีส่วนร่วมในกิจกรรมเพื่อการป้องกันและรักษาป่า และเสนอแนวทางป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าของเขตห้ามล่าสัตว์ป่าป่าเขาภูหลวง โดยการสัมภาษณ์ราษฎรใน ตำบลลำนางแก้ว อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นชุมชมที่มีพื้นที่ติดเขตห้ามล่าฯ จำนวน 162 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ร่วมกับวิเคราะห์ปัจจัยแวดล้อมภายในและภายนอกด้วย SWOT analysis และจัดทำแนวทางการป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าด้วยเทคนิค TOWS Matrix

การศึกษาพบว่า ปัจจัยสำคัญของการบุกรุกพื้นที่ป่ามาจาก ทัศนคติของชุมชนที่ต้องการมีที่ดินทำกินเป็นของตนเองจึงบุกรุกพื้นที่ป่า ระดับการมีส่วนร่วมของชุมชนต่อกิจกรรมที่เขตห้ามล่าฯ จัดขึ้น ที่ในระดับมากมีเพียงร้อยละ 25.3 เนื่องจากสมาชิกชุมชนส่วนใหญ่ติดภารกิจอื่นในช่วงที่จัดกิจกรรม สำหรับแนวทางการป้องกันการบุกรุกป่า กำหนดได้ 3 แนวทาง ได้แก่ 1) มาตรการเชิงรุก โดยการตรวจสอบสิทธิพื้นที่ถือครอง จัดทำข้อมูลรายแปลง และทบทวนสิทธิ์ทุกปี 2) มาตรการเชิงรับและเชิงแก้ไข ภายใต้การสร้างการมีส่วนร่วมทุกภาคส่วนผ่านคณะกรรมการที่ปรึกษา สร้างชุมชนเครือข่าย จัดกิจกรรมเพื่อสร้างจิตสำนึกด้านการอนุรักษ์ป่าไม้ และ 3) แนวทางเชิงรุก ในการเพิ่มศักยภาพในการทำงานของเจ้าหน้าที่ และนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาช่วยในการทำงาน นอกจากนี้ ควรมีการนำปัจจัยทางกายภาพมาประกอบการประเมินพื้นที่เสี่ยงต่อการบุกรุกจำช่วยให้การกำหนดแนวทางการป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่ามีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น