การวิเคราะห์โครงข่ายด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อจัดการปัญหาการจัดเส้นทางสำหรับยานพาหนะในการขนส่งข้าวหอมมะลิ กรณีศึกษาจังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิเคราะห์โครงข่ายด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อจัดการปัญหาการจัดเส้นทางสำหรับยานพาหนะในการขนส่งข้าวหอมมะลิจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเพชรทุ่งกุลาร้องไห้ จังหวัดร้อยเอ็ด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเส้นทางการขนส่งข้าวหอมมะลิที่มีในปัจจุบันจากกลุ่มวิสาหกิจไปยังตำแหน่งของลูกค้าจำนวน 43 ราย ใน 8 อำเภอ ซึ่งประกอบด้วยอำเภอเมือง 16 ราย อำเภอเกษตรวิสัยและอำเภอสุวรรณภูมิ อำเภอละ 6 ราย อำเภอธวัชบุรี 4 ราย อำเภอเมืองสรวง อำเภอจตุรพักรพิมาน และอำเภออาจสามารถ อำเภอละ 3 ราย และอำเภอจังหาร 2 ราย พบว่ากลุ่มวิสาหกิจชุมชนต้องใช้เส้นทางในการส่งสินค้าทั้งหมด 8 เส้นทาง โดยมีระยะทางรวม 675 กิโลเมตร สูญเสียน้ำมันเชื้อเพลิง 44.82 ลิตร และค่าใช้จ่ายในการขนส่งทั้งหมด 954 บาท ดังนั้นผู้วิจัยจึงวิเคราะห์และเสนอแนะการจัดเส้นทางสำหรับยานพาหนะที่เหมาะสม ประหยัด และลดต้นทุนในการขนส่งด้วยเทคโนโลยีการจัดเส้นทางการขนส่งโดยยานพาหนะ (vehicle routing problem, VRP) ภายใต้เงื่อนไขในการกำหนดระยะทาง ค่าใช้จ่าย และปริมาณน้ำหนักที่เหมาะสม โดยผลจากการวิเคราะห์สามารถลดเส้นทางการขนส่งไปยังลูกค้าทั้ง 43 ราย เหลือเพียง 3 เส้นทาง ซึ่งมีระยะทางที่ใช้รวม 413 กิโลเมตร ใช้น้ำมันเชื้อเพลิงเพียง 27.53 ลิตร และมีค่าใช้จ่าย 586 บาท ผลจากการเสนอแนะเส้นทางที่ได้จากการศึกษานี้สามารถลดระยะทางจากเดิม 262 กิโลเมตร ลดน้ำมันเชื้อเพลิงได้ 17.29 ลิตร และประหยัดค่าใช้จ่ายลงได้ 368 บาท