ชนิด การกระจาย ความชุกชุมของหอย และปัจจัยสิ่งแวดล้อม บริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
ก.พ. 20, 2018
คำสำคัญ:
หอย ป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทคัดย่อ
ศึกษาองค์ประกอบชนิด การกระจาย และความชุกชุมของหอยบริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร โดยกำหนดแนวศึกษาจำนวน 4 แนว จากป่าชายเลนตอนบนติดแผ่นดินออกสู่ทะเลในบริเวณหาดเลน แต่ละแนวศึกษาประกอบด้วยป่าชายเลนตอนบน ป่าชายเลนตอนกลาง ป่าชายเลนตอนล่าง และหาดเลน ตามลำดับ ผลการศึกษาพบหอย จำนวน 16 ชนิด 9 วงศ์ หอยฝาเดียว Assiminea brevicula พบเป็นชนิดเด่นที่มีการกระจายทุกบริเวณและมีความชุกชุม ส่วนหอยสองฝา Tellina (Moerella) sp. พบเป็นชนิดเด่นที่มีความชุกชุมในบริเวณหาดเลน การกระจายของหอยในบริเวณป่าชายเลนสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ตามลักษณะของแหล่งอาศัย ได้แก่ (1) กลุ่มที่อาศัยในบริเวณหาดเลน (2) กลุ่มที่อาศัยในบริเวณป่าชายเลนตอนล่าง และ (3) กลุ่มที่อาศัยในป่าชายเลนตอนกลางและป่าตอนบน ทั้งนี้ปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่สำคัญต่อการกระจายของหอยในบริเวณป่าชายเลน ได้แก่ ขนาดอนุภาคดินตะกอน ปริมาณสารอินทรีย์ในดินตะกอน มวลชีวภาพของรากอากาศ และมวลชีวภาพของเศษใบไม้กิ่งไม้
คำสำคัญ : หอย; ป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน; จังหวัดสมุทรสาคร
Article Details
บท
Biological Sciences
References
[1] ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, มอริตากา นิชิฮิรา, อัจฉราภรณ์ เปี่ยมสมบูรณ์, สนิท อักษรแก้ว, สนใจ หะวานนท์ และวัฒนา พรประเสริฐ, 2540, ผลของการปลูกและฟื้นฟูป่าชายเลนที่มีต่อทรัพยากรประมง : กรณีศึกษาป่าชายเลนบ้านคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม, น. IV-2: 1-15, ใน การสัมมนาระบบนิเวศวิทยาป่าชายเลน ครั้งที่ 10, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
[2] ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, วันวิวาห์ วิชิตวรคุณ, นิพัทธ์ ส้มกลีบ, อัฉราภรณ์ เปี่ยมสมบูรณ์, อิชฌิกา ศิวายพราหมณ์, อาจอง ประทัตสุนทรสาร และอมรศักดิ์ ทองภู่, 2545, บทที่ 8 การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนปลูกทดแทน, น. 151-181, ใน รายงานผลการวิจัยผลการปลูกและฟื้นฟูป่าชายเลนจังหวัดสมุทรสงครามต่อโครงสร้างประชากรแพลงก์ตอนสัตว์และสัตว์ทะเลหน้าดิน, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
[3] ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, อิชฌิกา ศิวายพราหมณ์, กรอร วงษ์กำแหง, พรเทพ พรรณรักษ์ และบัญชา สบายตัว, 2550, การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนปลูกบนพื้นที่นากุ้งร้างอำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์, น. 276-287, ใน ประมวลผลงานวิจัยการประชุมวิชาการระบบนิเวศป่าชายเลนแห่งชาติ “ป่าชายเลนรากฐานเศรษฐกิจพอเพียงของชุมชนชายฝั่ง”, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[4] ชีวารัตน์ พรินทรากูล, 2554, มอลลัสก์ในระบบนิเวศป่าชายเลนบริเวณ อ่าวไทย : ความหลากหลายและการปรับตัว, ว.วิทยาศาสตร์บูรพา 16(2): 114-124.
[5] ณัฐกิตทิ์ โตอ่อน, ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, ธัญญารัตน์ ตาธุวัน, ณัฐจีรา ง้าวงาม และฐิตาภัทร ธรรมพร, 2554, การใช้หอยสีแดง Ovassiminea brevicula เป็นดัชนีการฟื้นตัวของป่าชายเลนปลูกทดแทน บริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, น. 199-212, ใน ประมวลผลงานวิจัยการสัมมนาป่าชายเลนแห่งชาติ ครั้งที่ 14 ชุมชนเข้มแข็ง ป้องกันภัยพิบัติ ขจัดโลกร้อน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[6] Suzuki, T., Nishihira, M. and Paphavasit, N., 2002, Size structure and distribution of Ovassiminea brevicula (Gastropoda) in a Thai mangrove swamp, Wetl. Ecol. Manag. 10: 265-271.
[7] สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน, 2555, พื้นที่ป่าชายเลนจังหวัดสมุทรสาคร, สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ, 38 น.
[8] จำลอง โตอ่อน, 2542, สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่ และการกระจายตัวของปูก้ามดาบในป่าชายเลนบริเวณปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 211 น.
[9] Tantanasiriwong, R., 1978. An illustrated checklist of marine shelled gastropods from Phuket Island, adjacent mainland and offshore island, Western Peninsular Thailand, Phuket Mar. Biol. Cent. Res. Bull. 21: 1-65.
[10] Swennen, C., Moolenbeek, R.G., Ruttanadakul, N., Hobbelink, H., Dekker, H. and Hajisamae, S., 2001, The Molluscs of the Southern Gulf of Thailand. Thai Studies in Biodiversity No.4. Bangkok, Thailand, 210 p.
[11] Buchanan, J.B., 1984. Sediment analysis, pp. 41-65, In Holme, N.A. and McIntyre, A.D. (Eds.), Methods for the Study of Marine Benthos, Blackwell Scientific Publications, California.
[12] Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1982, Total Carbon, Organic Carbon and Organic Matter, pp. 539-579, In Page, A.L. (Ed), Methods of Soil Analysis Part 2 Agronomy Monographs 9, ASA and SSSA, Madison.
[13] Clarke, K.R., and Warwick, R.M., 1994, Change in Marine Communities: An Approach to Statistical Analysis and Interpretation, Plymouth, Plymouth Marine Laboratory, United Kingdom, Primer-E Ltd., 144 p.
[14] Ludwig, A.J. and Reynolds, J.F., 1986, Statistical Ecology: A Primer on Methods and Computing, John Wiley and Sons, Inc., New York, 337 p.
[15] วันวิวาห์ วิชิตวรคุณ, 2544, สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่บริเวณป่าชายเลนบ้านคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 171 น.
[16] Printrakoon, C., Wells, F.E. and Chitramwong, Y., 2008. Distribution of molluscs in mangroves at six sites in the upper Gulf of Thailand, Raffles Bull. Zoo. 18: 247-257.
[17] Frith, D.W., Tantanasiriwong, R. and Bhatia, O., 1976, Zonation of macrofauna on amangrove shore, Phuket Island, Phuket Mar Biol. Center Res Bull. 10: 1-37.
[18] Suzuki, T., Nishihira, M., Paphavasit, N., Shikamo, S., Nakasone, Y., Piumsomboon, A. and Aumnuch, E., 1997. Ecological Distribution and Community Structure of Benthic Animals in Samut Songkhram Mangrove Swamp, Thailand, pp. 41-77, In Nishihira, M. (Ed.), Benthic Communities and Biodiversity in Thai Mangrove Swamp.
[19] วราริน วงษ์พานิช, 2551, การศึกษาสัตว์พื้นทะเลบริเวณป่าชายเลนอ่าวภูเก็ต, เอกสารวิชาการฉบับที่ 2/2551, สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล ชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง, กรุงเทพฯ, 32 น.
[20] ไพรินทร์ เพ็ญประไพ, วัลภา ทองดียิ่ง, ณรงค์ฤทธิ์ เลิศเกษตรวิทยา, ศักดา อิงเอนุ และสามารถ นิคมจิตร, 2554, ความหลากหลายชนิดของหอยในป่าชายเลนพื้นที่อ่าวไทยตอนบน, น. 213-224, ใน ประมวลผลงานวิจัยการสัมมนาป่าชายเลนแห่งชาติ ครั้งที่ 14 ชุมชนเข้มแข็ง ป้องกันภัยพิบัติ ขจัดโลกร้อน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[21] สุชาติ สว่างอารีย์รักษ์, พัชราภรณ์ เยาวสุต, ณรงค์ฤทธิ์ เลิศเกษตรวิทยา, วัลภา ทองดียิ่ง, นงนุช ศิลปะสาร และวุฒิพงษ์ วงศ์อินทร์, 2552. สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่พื้นที่หาดเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, ว.วิจัยเทคโนโลยีการประมง 3(1): 173-186.
[22] Kohlmeyer, J. and Bebout, B., 1986, On the occurrence of marine fungi in the diet of Littorina angulifera and observations on the behavior of the periwinkle, Mar. Ecol. 7: 333-343.
[23] Lee, O.H.K., Williams, G.A. and Hyde, K.D., 2001, The diets of Littoraria ardouiniana and L. melanostoma in Hong Kong mangroves, J. Mar. Biol. Assoc. UK. 81: 967-973.
[2] ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, วันวิวาห์ วิชิตวรคุณ, นิพัทธ์ ส้มกลีบ, อัฉราภรณ์ เปี่ยมสมบูรณ์, อิชฌิกา ศิวายพราหมณ์, อาจอง ประทัตสุนทรสาร และอมรศักดิ์ ทองภู่, 2545, บทที่ 8 การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนปลูกทดแทน, น. 151-181, ใน รายงานผลการวิจัยผลการปลูกและฟื้นฟูป่าชายเลนจังหวัดสมุทรสงครามต่อโครงสร้างประชากรแพลงก์ตอนสัตว์และสัตว์ทะเลหน้าดิน, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
[3] ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, อิชฌิกา ศิวายพราหมณ์, กรอร วงษ์กำแหง, พรเทพ พรรณรักษ์ และบัญชา สบายตัว, 2550, การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนปลูกบนพื้นที่นากุ้งร้างอำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์, น. 276-287, ใน ประมวลผลงานวิจัยการประชุมวิชาการระบบนิเวศป่าชายเลนแห่งชาติ “ป่าชายเลนรากฐานเศรษฐกิจพอเพียงของชุมชนชายฝั่ง”, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[4] ชีวารัตน์ พรินทรากูล, 2554, มอลลัสก์ในระบบนิเวศป่าชายเลนบริเวณ อ่าวไทย : ความหลากหลายและการปรับตัว, ว.วิทยาศาสตร์บูรพา 16(2): 114-124.
[5] ณัฐกิตทิ์ โตอ่อน, ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์, ธัญญารัตน์ ตาธุวัน, ณัฐจีรา ง้าวงาม และฐิตาภัทร ธรรมพร, 2554, การใช้หอยสีแดง Ovassiminea brevicula เป็นดัชนีการฟื้นตัวของป่าชายเลนปลูกทดแทน บริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, น. 199-212, ใน ประมวลผลงานวิจัยการสัมมนาป่าชายเลนแห่งชาติ ครั้งที่ 14 ชุมชนเข้มแข็ง ป้องกันภัยพิบัติ ขจัดโลกร้อน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[6] Suzuki, T., Nishihira, M. and Paphavasit, N., 2002, Size structure and distribution of Ovassiminea brevicula (Gastropoda) in a Thai mangrove swamp, Wetl. Ecol. Manag. 10: 265-271.
[7] สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน, 2555, พื้นที่ป่าชายเลนจังหวัดสมุทรสาคร, สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรป่าชายเลน กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ, 38 น.
[8] จำลอง โตอ่อน, 2542, สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่ และการกระจายตัวของปูก้ามดาบในป่าชายเลนบริเวณปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 211 น.
[9] Tantanasiriwong, R., 1978. An illustrated checklist of marine shelled gastropods from Phuket Island, adjacent mainland and offshore island, Western Peninsular Thailand, Phuket Mar. Biol. Cent. Res. Bull. 21: 1-65.
[10] Swennen, C., Moolenbeek, R.G., Ruttanadakul, N., Hobbelink, H., Dekker, H. and Hajisamae, S., 2001, The Molluscs of the Southern Gulf of Thailand. Thai Studies in Biodiversity No.4. Bangkok, Thailand, 210 p.
[11] Buchanan, J.B., 1984. Sediment analysis, pp. 41-65, In Holme, N.A. and McIntyre, A.D. (Eds.), Methods for the Study of Marine Benthos, Blackwell Scientific Publications, California.
[12] Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1982, Total Carbon, Organic Carbon and Organic Matter, pp. 539-579, In Page, A.L. (Ed), Methods of Soil Analysis Part 2 Agronomy Monographs 9, ASA and SSSA, Madison.
[13] Clarke, K.R., and Warwick, R.M., 1994, Change in Marine Communities: An Approach to Statistical Analysis and Interpretation, Plymouth, Plymouth Marine Laboratory, United Kingdom, Primer-E Ltd., 144 p.
[14] Ludwig, A.J. and Reynolds, J.F., 1986, Statistical Ecology: A Primer on Methods and Computing, John Wiley and Sons, Inc., New York, 337 p.
[15] วันวิวาห์ วิชิตวรคุณ, 2544, สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่บริเวณป่าชายเลนบ้านคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม, วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ, 171 น.
[16] Printrakoon, C., Wells, F.E. and Chitramwong, Y., 2008. Distribution of molluscs in mangroves at six sites in the upper Gulf of Thailand, Raffles Bull. Zoo. 18: 247-257.
[17] Frith, D.W., Tantanasiriwong, R. and Bhatia, O., 1976, Zonation of macrofauna on amangrove shore, Phuket Island, Phuket Mar Biol. Center Res Bull. 10: 1-37.
[18] Suzuki, T., Nishihira, M., Paphavasit, N., Shikamo, S., Nakasone, Y., Piumsomboon, A. and Aumnuch, E., 1997. Ecological Distribution and Community Structure of Benthic Animals in Samut Songkhram Mangrove Swamp, Thailand, pp. 41-77, In Nishihira, M. (Ed.), Benthic Communities and Biodiversity in Thai Mangrove Swamp.
[19] วราริน วงษ์พานิช, 2551, การศึกษาสัตว์พื้นทะเลบริเวณป่าชายเลนอ่าวภูเก็ต, เอกสารวิชาการฉบับที่ 2/2551, สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล ชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง, กรุงเทพฯ, 32 น.
[20] ไพรินทร์ เพ็ญประไพ, วัลภา ทองดียิ่ง, ณรงค์ฤทธิ์ เลิศเกษตรวิทยา, ศักดา อิงเอนุ และสามารถ นิคมจิตร, 2554, ความหลากหลายชนิดของหอยในป่าชายเลนพื้นที่อ่าวไทยตอนบน, น. 213-224, ใน ประมวลผลงานวิจัยการสัมมนาป่าชายเลนแห่งชาติ ครั้งที่ 14 ชุมชนเข้มแข็ง ป้องกันภัยพิบัติ ขจัดโลกร้อน, กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, กรุงเทพฯ.
[21] สุชาติ สว่างอารีย์รักษ์, พัชราภรณ์ เยาวสุต, ณรงค์ฤทธิ์ เลิศเกษตรวิทยา, วัลภา ทองดียิ่ง, นงนุช ศิลปะสาร และวุฒิพงษ์ วงศ์อินทร์, 2552. สัตว์ทะเลหน้าดินขนาดใหญ่พื้นที่หาดเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร, ว.วิจัยเทคโนโลยีการประมง 3(1): 173-186.
[22] Kohlmeyer, J. and Bebout, B., 1986, On the occurrence of marine fungi in the diet of Littorina angulifera and observations on the behavior of the periwinkle, Mar. Ecol. 7: 333-343.
[23] Lee, O.H.K., Williams, G.A. and Hyde, K.D., 2001, The diets of Littoraria ardouiniana and L. melanostoma in Hong Kong mangroves, J. Mar. Biol. Assoc. UK. 81: 967-973.