การคัดกรองสารออกฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียจากไซยาโนแบคทีเรีย Anabaena spp. และ Nostoc spp.

Abstract

บทคัดย่อ

ไซยาโนแบคทีเรีย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Anabaena spp. และ Nostoc spp. ถือเป็นแหล่งของสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีความสำคัญหลายชนิด จากการทดสอบเบื้องต้นเพื่อคัดกรองสารออกฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียด้วยวิธี disk diffusion พบว่ามีไซยาโนแบคทีเรีย 5 สายพันธุ์ จากทั้งหมด 6 สายพันธุ์ ที่สามารถผลิตสารออกฤทธิ์ยังยั้งแบคทีเรีย และพบว่าตัวทำละลายที่ใช้ในการสกัดเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการสกัดสารออกฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียโดยเมทานอลและเอทิลอะซีเตทสามารถสกัดสารยับยั้งแบคทีเรียได้ ในขณะที่สารสกัดโดยใช้โทลูอีน เฮกเซน และน้ำไม่มีสมบัติในการยับยั้งแบคทีเรียทดสอบ สำหรับการหาความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งการเจริญของแบคทีเรีย (MIC) พบว่า Enterobacter aerogenes TISTR 1540 ถูกยับยั้งได้มากที่สุด โดยสารสกัดที่ได้จาก Nostoc sp. A₃A₁-BG004 ซึ่งให้ค่า MIC เท่ากับ 2.08 มิลลิกรัมเซลล์แห้งต่อมิลลิลิตร รวมถึงยังสามารถยับยั้ง Escherichia coli TISTR 780, Pseudomonas aeruginosa TISTR 781 และ Bacillus subtilis TISTR 008 โดยให้ค่า MIC อยู่ในช่วง 4.17-8.33 มิลลิกรัมเซลล์แห้งต่อมิลลิลิตร ทั้งนี้เมื่อพิจารณาถึงค่าความเข้มข้นต่ำที่สุดที่สามารถฆ่าแบคทีเรีย (MBC) พบว่าสารสกัดส่วนใหญ่มีค่า MBC เท่ากับ 16.67 มิลลิกรัมเซลล์แห้งต่อมิลลิลิตร อย่างไรก็ตาม สารสกัดจากไซยาโนแบคทีเรีย A. siamensis C5-BG001 ที่สกัดด้วยเมทานอลสามารถฆ่า Staphylococcus aureus TISTR 885 ที่ค่า MBC เท่ากับ 8.33 มิลลิกรัมเซลล์แห้งต่อมิลลิลิตร จากการวิจัยนี้เป็นเครื่องยืนยันว่าไซยาโนแบคทีเรีย Nostoc spp. และ Anabaena spp. เป็นแหล่งที่สำคัญสำหรับคัดกรองยาชนิดใหม่ในอนาคต

คำสำคัญ : Anabaena spp.; Nostoc spp.; การออกฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรีย; ไซยาโนแบคทีเรีย

Abstract

Anabaena spp. and Nostoc spp. are a potential source of many important bioactive compounds. Primary screening for antibacterial compounds employing disk diffusion technique revealed that five from six of cyanobacterial isolates produced antibacterial substances. Solvents used affected the extraction efficiency. Methanol and ethyl acetate extracts exhibited antibacterial activity, whereas toluene, hexane, and aqueous extracts showed no activity against the bacteria tested. Minimum inhibitory concentration test unveiled that Nostoc sp. A₃A₁-BG004 extract had the most effective activity against Enterobacter aerogenes TISTR 1540 with the MIC value of 2.08 mg dry weight ml^.-1. Likewise, the extract inhibited growth of Escherichia coli TISTR 780, Pseudomonas aeruginosa TISTR 781, and Bacillus subtilis TISTR 008 with MICs in a range of 4.17-8.33 mg dry weight ml^.-1. Additionally, most of the extracts showed minimum bactericidal concentration of 16.67 mg dry weight ml^-1against the bacteria tested. Nevertheless, methanol extract of A. siamensis C5-BG001 had the MBC value of 8.33 mg dry weight ml^-1 against Staphylococcus aureus TISTR 885. The results strengthen that Nostoc spp. and Anabaena spp. are meaningful sources for screening of novel drugs in the future.

Keywords: Anabeana spp.; Nostoc spp.; antibacterial activity; cyanobacteria