อิทธิพลของเอลนีโญที่มีผลต่อการแพร่กระจายของปริมาณฝนในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งบริเวณภาคตะวันออกของประเทศไทย

Abstract

บทคัดย่อ

การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงอิทธิพลของเอลนีโญที่มีผลต่อการแพร่กระจายปริมาณฝนในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งบริเวณภาคตะวันออกของประเทศไทย โดยใช้ข้อมูลปริมาณฝนในช่วงปีภาวะปกติ (มิถุนายน พ.ศ. 2546 - มิถุนายน พ.ศ. 2547 และกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556 - ธันวาคม พ.ศ. 2556) และข้อมูลปริมาณฝนในช่วงภาวะเอลนีโญ (มิถุนายน พ.ศ. 2545 - มีนาคม พ.ศ. 2546, มิถุนายน พ.ศ. 2552 - เมษายน พ.ศ. 2553 และกันยายน พ.ศ. 2557 - เมษายน พ.ศ. 2559) สำหรับข้อมูลปริมาณฝนรวมในฤดูฝนของปีภาวะเอลนีโญและภาวะปกติใช้ข้อมูลเดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม และข้อมูลปริมาณฝนรวมในฤดูแล้งของปีภาวะเอลนีโญและภาวะปกติใช้ข้อมูลเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม และมกราคมถึงเมษายน นำข้อมูลปริมาณฝนรวมในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งในปีภาวะปกติและปีภาวะเอลนีโญมาประมวลผลเพื่อประมาณค่าการแพร่กระจายปริมาณฝนทั่วพื้นที่ภาคตะวันออกโดยใช้โปรแกรม Arc GIS 10.0 ข้อมูลการแพร่กระจายของฝนในปีภาวะปกติจะถูกนำมาจำแนกชั้นข้อมูลออกเป็น 5 ชั้น ของระดับปริมาณฝนในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้ง (ปริมาณฝนระดับต่ำมาก ระดับต่ำ ระดับปานกลาง ระดับสูง และระดับสูงมาก) โดยใช้ค่าความเบี่ยงเบนมาตรฐานในการจำแนก หลังจากนั้นวิเคราะห์ความแตกต่างของปริมาณฝนระหว่างปีภาวะเอลนีโญและปีภาวะปกติในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งด้วยเทคนิคการซ้อนทับภาพ (overlay) และศึกษาถึงความแตกต่างของการแพร่กระจายปริมาณฝนช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งในปีภาวะเอลนีโญกับปีภาวะปกติโดยใช้สถิติ t-test ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 % ผลการศึกษาพบว่าปริมาณฝนในช่วงฤดูฝนของปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะปกติทุกพื้นที่บริเวณภาคตะวันออกของประเทศไทยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 สำหรับในช่วงฤดูแล้งปริมาณฝนรวมในปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะปกติในบริเวณจันทบุรีอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แต่ปริมาณฝนรวมเพิ่มขึ้นจากปีภาวะปกติในบริเวณสระแก้ว ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี และระยองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และตราดอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ดังนั้นในช่วงฤดูแล้งของปีภาวะเอลนีโญบริเวณพื้นที่จังหวัด สระแก้ว ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง และตราด ควรกักเก็บน้ำไว้ใช้ในช่วงฤดูฝนของปีภาวะเอลนีโญรวมถึงในช่วงฤดูแล้งของภาวะเอลนีโญควรจะมีการผันน้ำบางส่วนในบางพื้นที่มาที่บริเวณจังหวัดจันทบุรี

คำสำคัญ : เอลนีโญ; การแพร่กระจายปริมาณฝน; ฤดูฝน; ฤดูแล้ง ภาคตะวันออกของประเทศไทย

Abstract

The aim of this research is to study the influence of El Nino on rainfall distribution during wet and dry seasons in Eastern Thailand by using rainfall data in moderate periods during June 2003 - June 2004 and February 2013 - December 2013 and in El Nino periods during June 2002 -  March 2003, June 2009 - April 2010 and September 2014 - April 2016. During El Nino and moderate periods, total rainfall data from May to October were used as data in wet season, and those from November to December and from January to April were used as data in dry season. Stationary total rainfall data in wet and dry seasons during moderate and El Nino periods were interpolated for rainfall distribution over the entire study area by using Arc GIS 10.0 software. The rainfall distribution during moderate period were classified into 5 classes (very low, low, median, high and very high rainfalls) for wet and dry seasons based on standard deviation method. The difference between rainfall during El Nino and moderate periods in wet and dry seasons were then investigated by using overlay mapping technique and using statistical method (t-test) at 95 % confidence interval was employed to assess the difference of rainfall distribution during wet and dry seasons in El Nino and moderate periods. The results showed that in wet season, rainfall during El Nino period decreased from moderate period at 0.05 significant level for all Eastern Thailand. On the other hand, in dry season, rainfall during El Nino period decreased in Chanthaburi Province but increased in Sra Kaew, Prachin Buri, Chachoengsao, Chonburi and Rayong Province at 0.05 significant level. Increasing rainfall also occurred, but insignificant, in Trad Province during El Nino period. Thus, In Sra Kaew, Prachinburi, Chachoengsao, Chonburi, Rayong and Trad province should storage water in dry season for use in wet season of El Nino period and water diversion to Chanthaburi province in dry season during El Nino period. 

Keywords: El Nino; rainfall distribution; wet and dry seasons; Eastern Thailand