การประเมินค่าศักย์ความจุบัฟเฟอร์ของโพแทสเซียมในดินเปรี้ยวจัดบริเวณที่ราบลุ่มภาคกลางของประเทศไทย

บทคัดย่อ

การประเมินค่าศักย์ความจุบัฟเฟอร์ของโพแทสเซียม (PBC_k) ตามแนวคิด quantity/intensity เป็นวิธีการประเมินความเป็นประโยชน์ของโพแทสเซียมในดินที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งพารามิเตอร์จากการประเมินดังกล่าวสามารถประเมินได้ทั้งปริมาณโพแทสเซียม (∆K°) ความยากง่ายในการดูดใช้โพแทสเซียม (AR^e_k) และการรักษาระดับความเป็นประโยชน์ของโพแทสเซียมในดิน (PBC_k) โดยงานวิจัยนี้ได้ทำการศึกษาปริมาณโพแทสเซียมรูปต่าง ๆ และค่า PBC_k ของดินเปรี้ยวจัดบริเวณที่ราบลุ่มภาคกลางของประเทศไทย ประกอบด้วย ชุดดินอยุธยา (Ay1 และ Ay2) ชุดดินเสนา (Se1 และ Se2) และชุดดินรังสิต (Rs1 และ Rs2) ผลการศึกษา พบว่า ดินที่ศึกษาส่วนใหญ่มีปริมาณโพแทสเซียมรูปที่เป็นประโยชน์ (โพแทสเซียมรูปที่ละลายน้ำได้และโพแทสเซียมรูปที่แลกเปลี่ยนได้) อยู่ในระดับสูงถึงสูงมาก ยกเว้น ชุดดินเสนาทั้ง 2 บริเวณ ที่มีปริมาณโพแทสเซียมรูปที่เป็นประโยชน์อยู่ในระดับปานกลาง ดินที่ศึกษามีค่า PBC_k อยู่ในพิสัย 27.5–105 (cmol kg^–1)/(mol L^–1)^1/2 และดินที่ศึกษาส่วนใหญ่มีความสามารถในการรักษาระดับความเป็นประโยชน์ของโพแทสเซียมในระดับต่ำถึงปานกลาง โดยค่า PBC_k ของดินที่ศึกษามีความสัมพันธ์เชิงบวกกับค่าพีเอชของดินอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (R² = 0.33, P < 0.05) ค่า ∆K° ของดินส่วนใหญ่มีค่าเป็นลบ แสดงให้เห็นว่า ดินที่ศึกษาสามารถปลดปล่อยโพแทสเซียมออกมาเป็นประโยชน์ต่อพืชได้ง่ายเมื่อมีการใส่ปุ๋ยโพแทสเซียมเพิ่มเติมให้แก่ดิน ดินเปรี้ยวจัดที่ศึกษาส่วนใหญ่มีค่า AR^k_e อยู่ในช่วง 0.001 ถึง 0.01 (mol L^–1)^1/2 แสดงให้เห็นว่า โพแทสเซียมส่วนใหญ่ถูกดูดซับอยู่ในบริเวณพื้นผิวแลกเปลี่ยนบริเวณขอบผลึกของแร่ดินเหนียว ซึ่งพืชสามารถดูดใช้ประโยชน์ได้ง่ายในระดับปานกลาง