ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางกายภาพของพื้นที่ว่างสาธารณะ กับรูปแบบปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้สูงอายุ กรณีศึกษา สวนสาธารณะในพื้นที่เมือง จังหวัดพิษณุโลก

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางกายภาพของพื้นที่ว่างสาธารณะกับรูปแบบปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้สูงอายุที่เกิดขึ้นในพื้นที่ว่างสาธารณะ ทำการศึกษาผ่านกรณีศึกษาคือ สวนสาธารณะในพื้นที่เมือง (สวนเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา และสวนชมน่านโครงการที่ 1 อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก) ใช้วิธีการศึกษาจากการสังเกตการณ์ ทำการวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา และวิธีไคสแควร์ จากการสังเกตการณ์กลุ่มตัวอย่างจำนวน 294 กลุ่มตัวอย่าง ผลการศึกษาพบว่ารูปแบบปฏิสัมพันธ์แบบบุคคลกับบุคคลพบมากที่สุดคือ ร้อยละ 53.4 รองลงมาคือแบบบุคคลกับ 3 - 5 คนร้อยละ 25.85 และรูปแบบปฏิสัมพันธ์ทางสังคมที่พบน้อยที่สุดคือ แบบกลุ่มกับกลุ่มร้อยละ 2.72 นอกจากนี้ ผลการศึกษายังชี้ให้เห็นว่า ปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้สูงอายุมีความคล้ายคลึงกันกับบุคคลทั่วไปในวัย อื่น ๆ อาจมีความแตกต่างกันในเรื่องของกิจกรรมและระยะเวลาที่เกิดขึ้นตามสภาพของร่างกายผู้สูงอายุ ปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้สูงอายุนั้นอาจเป็นเพียงปฏิสัมพันธ์กลุ่มเล็ก ๆ ที่มีจำนวนคน ไม่มาก และส่วนมากจะเป็นบุคคลที่รู้จักกันมาก่อนไม่ว่าจะเป็นเพื่อนหรือคนในครอบครัว แม้ว่าผลการทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรลักษณะทางกายภาพกับปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้สูงอายุ จะพบความสัมพันธ์กันเพียง 5 ความสัมพันธ์เท่านั้น แต่เพื่อให้พื้นที่ว่างสาธารณะนั้นสามารถตอบสนองความต้องการการมาใช้ของผู้สูงอายุได้อย่างครบถ้วนไม่เพียงเฉพาะปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ผู้วิจัยเห็นว่ายังควรคำนึงปัจจัยด้านอื่น ๆ ประกอบกันด้วย ปัจจัยด้านการออกแบบที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ การสร้างสภาพแวดล้อมที่มีความใกล้ชิดกับธรรมชาติ การปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้สวยงามเอื้อต่อการพักผ่อนหย่อนใจซึ่งช่วยทำให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพที่ดีขึ้นดี รวมถึงปัจจัยด้านความพึงพอใจของผู้สูงอายุก็เป็นสิ่งที่ควรให้ความสำคัญสิ่งเหล่าต่าง ๆ นี้ จึงเป็นสิ่งที่นักออกแบบหรือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องควรให้ความสำคัญ อันจะทำให้พื้นที่สวนสาธารณะนั้น ๆ ประสบความสำเร็จมีผู้ใช้งานและสามารถตอบสนองการใช้งานของคนทุกเพศทุกวัยอย่างแท้จริง