การประยุกต์ใช้ระบบนิเวศวิศวกรรมเพื่อส่งเสริมการจัดการแมลงศัตรูพืชในแปลงนาข้าวอัลฮัม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ระบบนิเวศวิศวกรรมในนาข้าว เป็นการจัดสิ่งแวดล้อมให้เกิดความหลากหลายทางชีวภาพในระบบนิเวศเกษตรเพื่อลดการใช้สารเคมี งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการใช้ระบบนิเวศวิศวกรรม กรณีศึกษาแปลงนาข้าวอัลฮัม โดยวางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) ประกอบด้วย 4 ทรีตเมนต์ ๆ ละ 3 ซ้ำ ได้แก่ 1) ไม่ปลูกพืชบนคันนา (กลุ่มควบคุม) 2) ปลูกถั่วฝักยาวบนคันนา 3) ปลูกดาวเรืองบนคันนา และ 4) ปลูกถั่วฝักยาวร่วมกับดาวเรืองบนคันนา ดำเนินการสำรวจประชากรแมลงในแปลงนาข้าวอัลฮัม ก่อนและหลังการประยุกต์ใช้ระบบนิเวศวิศวกรรม จำแนกชนิดแมลง วิเคราะห์ค่าระดับความถี่ของการปรากฏ และค่าความหลากหลายทางชีวภาพ ผลการศึกษาพบว่าแมลงในอันดับ Orthoptera เป็นกลุ่มที่มีความชุกชุมสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 22 ของประชากรทั้งหมด แมลงที่มีค่าระดับความถี่ของการปรากฏในกลุ่มที่พบบ่อย (ร้อยละ 71.00–79.06) พบปานกลาง (ร้อยละ 45.50–57.10) และพบน้อย (ร้อยละ 10.50–11.20) ซึ่งตลอดระยะการเจริญเติบโตของข้าวพบการปรากฏของแมลงในทุกระยะการเจริญเติบโต โดยเฉพาะในช่วงระยะออกรวงถึงระยะสุกแก่ ซึ่งเป็นช่วงที่พบความหลากชนิดและปริมาณของแมลงสูงที่สุด ผลการประเมินดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงหลังการประยุกต์ใช้ระบบนิเวศวิศวกรรม พบว่า ทรีตเมนต์ที่ 2–4 มีค่าแตกต่างจากชุดควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) โดยค่าเฉลี่ยของดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพหลังการประยุกต์ใช้ระบบนิเวศวิศวกรรมเท่ากับ 1.0175 ซึ่งเป็นค่าที่สูงกว่าก่อนการประยุกต์ใช้ระบบนิเวศวิศวกรรม (0.4425) ถึง 2.3 เท่า ทั้งนี้แมลงที่พบทั้งหมด 21 ชนิด 20 วงศ์ และ 9 อันดับ นอกจากนี้ ระบบนิเวศวิศวกรรมยังช่วยลดปริมาณแมลงสิงศัตรูข้าวลงได้โดยเฉลี่ย 1.7 เท่า
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
Alegbejo, MD., Raji, BA., Abubakar, IU., & Banwo, OO. (2006). Rice yellow mottle virus disease: A new disease of rice in Zamfara, Nigeria. International Rice Research Notes, 31(39), 30–39.
Chalermsan, Y. (2013). The application of eco-engineering approaches for managing rice pests in organic black jasmine rice production at Ban Thung Yai, Nikhom Phatthana Subdistrict, Bang Rakam District, Phitsanulok Province. Journal of Community Development and Quality of Life, 1(2), 63–70.
Chandrasekar, K., Muthukrishnan, N., & Soundararajan, RP. (2017). Ecological engineering cropping methods for enhancing predator, Cyrtorhinus lividipennis (Reuter) and suppression of planthopper, Nilaparvata lugens (Stal) in rice-weeds as border cropping system. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 6(5), 2387-2391.
Chiengwattana, N., Pattawatang, P., Kotcharerk, J., & Anawong, J. (2021). Ecological engineering on rice to develop sustainable means to reduce crop losses due to brown plant hopper outbreaks. Seminar of Upper and Lower Northern Rice Research Centers, February 14–16, 2021. Phrae: Nakorn Phrae Tower Hotel. (in Thai)
Evans, EW., Comont, RF., & Rabitsch, W. (2011). Alien arthropod predators and parasitoids: interactions with the environment. BioControl, 56, 395-407.
Gurr, GM. (2009). Prospects for ecological engineering for planthoppers and other arthropod pests in rice. Planthoppers: New threats to the sustainability of intensive rice production systems in Asia, 371-388.
Gurr, GM., Liu, J., Read, DM., Catindig, JLA., Cheng, JA., Lan, LP., & Heong, K. L. (2011). Parasitoids of Asian rice planthopper (Hemiptera: Delphacidae) pests and prospects for enhancing biological control by ecological engineering. Annals of Applied Biology, 158(2), 149-176.
Gurr, GM., Lu, Z., Zheng, X., Xu, H., Zhu, P., Chen, G., Yao, X., Cheng, J., Zhu, Z., Catindig, J. L., Villareal, S., Chien, HV., Cuong, LQ., Channoo, C., Chengwattana, N., Lan, LP., Hai, LH., Chaiwong, J., Nicol, HI., Perovic, DJ., Wratten, SD., & Heong, KL. (2016). Multi-country evidence that crop diversification promotes ecological intensification of agriculture. Nature Plants, 2, 1-4.
Gurr, GM., Wratten, SD., & Altieri, MA. (2004). Ecological engineering for pest management. Victoria: CSIRO Publishing.
Gurr, GM., Wratten, SD., & Luna, JM. (2003). Multi-function agricultural biodiversity: pest management and other benefits. Basic and Applied Ecology, 4(2), 107–116.
Heong, KL., Aquino, GB., & Barrion, AT. (1991). Arthropod community structure of rice ecosystems in the Philippines. Bulletin of Entomological Research, 81(4), 407–416.
Horgan, FG., & Kudavidanage, EP. (2020). Use and avoidance of pesticides as responses by farmers to change impacts in rice ecosystems of southern Sri Lanka. Environmental Management, 65(6), 787-803.
Horgan, FG., Ramal, AF., Villegas, JM., Jamoralin, A., Pasang, JMV., Hadi, BAR., Mundaca, EA., & Crisol-Martínez, E. (2024). Rice bund management by Filipino farmers and willingness to adopt ecological engineering for pest suppression. Agriculture, 14(8), 1-21.
Intawat, B. (1994). Laboratory manual of agricultural entomology. Bangkok: Rung Wattana Printing House. (in Thai)
Keswani, SV. (2024). Spider fauna abundance and natural pest controller in rice agroecosystem: A review. The Rubrics Journal of Interdisciplinary Studies 6(3), 554–560.
Krisanapong, S., Amara, W., Sukanya, K., Sayomporn, P., Piyanuch, T., & Duangkamon, R. (2014). Cost reduction in rice production. Bangkok: Rice Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives. (in Thai)
Leksawat, P. (2001). External morphology and classification of insects. Chiang Mai: Department of Biology, Faculty of Science, Chiang Mai University. (in Thai)
Magurran, AE. (2004). Measuring biological diversity. New Jersey: Blackwell Publishing.
Ricehoppers. (2010). Sampling protocols for studying ecological engineering for rice pest suppression in irrigated tropical rice [Online]. Retrieved December 1, 2024, from https://ricehopper.wordpress.com/wp-content/uploads/2009/11/revised-sampling-protocol-21dec.pdf
Saksongmuang, V., Miyashita, T., Maneerat, T., & Bumrungsri, S. (2020). Population dynamics and prey composition of Tetragnatha spiders (Araneae: Tetragnathidae) in semi-organic rice fields, Songkhla Province, southern Thailand. Songklanakarin Journal of Science and Technology, 42(4), 725–733.
Satun Provincial Office of Agriculture and Cooperatives. (2024). Satun Province Basic Information [Online]. Retrieved April 1, 2025, from https://www.opsmoac.go.th/satun-dwl-files-461991791387 (in Thai)
Settele, J., Biesmeijer, J., & Bommarco, R. (2008). Switch to ecological engineering would aid independence. Nature, 456(7222), 570-570.
Shannon, CE., & Weaver, W. (1949). The Mathematical Theory of Communication. Illinois: University of Urbana.
Sparks, TC., & Nauen, R. (2015). IRAC: Mode of action classification and insecticide resistance management. Pesticide Biochemistry and Physiology, 121, 122–128.
Srinivasan, K., & Ganeshan, G. (2002). Role of Menochilus sexmaculatus in the biological control of rice pests. Journal of Biological Control, 16(1), 21–26.
Tasen, W. (2018). Basic techniques in forest entomological survey and research. Bangkok: Faculty of Forestry, Kasetsart University. (in Thai)
Wäckers, FL., Romeis, J., & van Rijn, P. (2007). Nectar and pollen feeding by insect herbivores and implications for multitrophic interactions. Annual Review of Entomology, 52(1), 301-323.
Yele, Y., Chander, S., Suroshe, SS., Nebapure, S., Tenguri, P., & Sundaran, A. P. (2023). Ecological engineering in low land rice for brown plant hopper, Nilaparvata lugens (Stål) management. PeerJ – the Journal of Life and Environmental Sciences, 11, 1-21.
Zhang, R., Yang, Y., Zhang, J., & Zhang, J. (2020). Application of Shannon–Wiener index to measure the diversity of insects in rice ecosystems. Ecological Indicators, 113, 106253.
