ความหลากหลายของครัสโตสไลเคนบริเวณเส้นทางศึกษาธรรมชาติในอุทยานแห่งชาติน้ำตกพลิ้ว จังหวัดจันทบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ไลเคนเป็นสิ่งมีชีวิตที่เกิดจากการอยู่ร่วมกันแบบพึ่งพาอาศัยระหว่างราและสาหร่าย มีการนำไลเคนมาใช้ในงานด้านนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อมอย่างแพร่หลาย เช่น ใช้ประเมินการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศ และเป็นดัชนีบ่งชี้คุณภาพอากาศของพื้นที่นั้น ๆ ได้ ซึ่งงานวิจัยนี้สำรวจชนิดของครัสโตสไลเคนบริเวณเส้นทางศึกษาธรรมชาติในพื้นที่อุทยานแห่งชาติน้ำตกพลิ้วตามจุดการเรียนรู้ของเส้นทางจำนวน 10 จุด รวมระยะทาง 1.2 กิโลเมตร ทำการเก็บตัวอย่างไลเคนจากเปลือกของต้นไม้ได้ทั้งหมด 45 ตัวอย่าง นำมาศึกษาคุณสมบัติทางกายวิภาควิทยา สัณฐานวิทยา ส่วนประกอบทางเคมีด้วยวิธีการทดสอบสี (spot test) และโครมาโตรกราฟีแบบผิวบาง (thin layer chromatography, TLC) สามารถจำแนกได้ 7 วงศ์ โดยไลเคนที่พบการแพร่กระจายมากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่ วงศ์ Graphidaceae จำนวน 25 ตัวอย่าง (9 สกุล 12 ชนิด ระบุชนิดไม่ได้ 4 ตัวอย่าง) รองลงมา ได้แก่ ไลเคนในวงศ์ Pyrenulaceae จำนวน 8 ตัวอย่าง (1 สกุล 4 ชนิด ระบุชนิดไม่ได้ 1 ตัวอย่าง) และวงศ์ Trypetheliaceae จำนวน 5 ตัวอย่าง (2 สกุล 1 ชนิด ระบุชนิดไม่ได้ 1 ตัวอย่าง) ตามลำดับ คิดเป็นร้อยละ 56, 18 และ 11 ตามลำดับ ซึ่งไลเคนที่พบจัดอยู่ในกลุ่มที่ทนทานต่อมลพิษทั้งหมด รวมถึงการพบไลเคนในวงศ์ Trypetheliaceae เป็นวงศ์ที่มีรายงานว่ามีความอ่อนไหวต่อการรบกวนของมนุษย์ แสดงให้เห็นว่า อุทยานฯ ยังมีการดูแลพื้นที่ได้เป็นอย่างดีถึงแม้ว่าจะมีจำนวนนักท่องเที่ยวเข้าเยี่ยมชมในพื้นที่จำนวนมาก
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ต้นฉบับที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นสิทธิของเจ้าของต้นฉบับและของวารสารวิชาการ มทร.สุวรรณภูมิ เนื้อหาบทความในวารสารเป็นแนวคิดของผู้แต่ง มิใช่เป็นความคิดเห็นของคณะกรรมการการจัดทำวารสาร และมิใช่ความรับผิดชอบของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ
เอกสารอ้างอิง
Aptroot, A. (2012). A world key to the species of Anthracothecium and Pyrenula. The Lichenologist, 44(1), 5-53.
Aptroot, A., Stapper, N. J., Košuthová, A., & Cáceres, E. S. M. (2016). Lichens. In T. M. Letcher (Ed.), Climate change (pp. 295-307). Netherlands: Elsevier.
Bahakheeree, M., Damrongrak, P., Rungpitakchai, C., Aryaekaji, P., Tomo, S., & Manae, N. (2014). Diversity of lichens in Lampaya valley, Mueang district, Yala province (research report). Yala: Yala University. (in Thai)
Bangwan, S., & Saipankaew, W. (2018). Corticolous lichen communities composition in dominant forests of Doi Inthanon National Park, Chiang Mai province: applications for long-term environmental change monitoring. KKU Science Journal, 46(4), 722-731. (in Thai)
Boonpeng, C., Sriwiboon, C., & Boonprakob, K. (2018). Assessment of air quality in parks in Bangkok with lichens. Environmental Journal, 22(2), 56-64. (in Thai)
Boonprakob, K., & Bauruang, K. (2007). Lichen of Samaesan island from hillhop to the sea. Bangkok: Ramkhamhaeng University Press. (in Thai)
Boonprakob, K., Buaruang, K., Polyiam, W., Meesim, S., Pangpet, M., Wannalus, B., Nirongbut, P., Poengsungnoen, V., Phenprom, N., Santanoo, S., Phocharoen, W., & Senglek, S. (2009). Biodiversity of lichens inhabited Mu Ko Tarutao Marine National Park. Academic Conferences and Exhibitions “Thai Resources: Turning to a New Way of Life in Thailand” (pp. 320-324). Chonburi: Khaokaew Open Zoo. (in Thai)
Boonprakob, K., & Polyiam, W. (2010). Lichen: Harmony is the model of survival (Lichen, Chapter 1). Ramkhamhaeng News, 40(20), 7. (in Thai)
Chaiwong, N. (2015). Survey of lichens genera at Chae Son National Park, Lampang province (Master’s thesis). Chiangmai University, Chiangmai. (in Thai)
Department of National Parks, Wild Animals and Plants, National Park Office. (2022). 60 years of National Parks in Thailand. Bangkok: Department of National Parks, Wild Animals and Plants, Ministry of Natural Resources and Environment. (in Thai)
Department of National Parks Wildlife and Plant Conservation. (2023). Number of tourists in national parks in fiscal year 2023. Retrieved 6 October 2023, from https://catalog.dnp.go.th/dataset/stat-tourism/resource/70ae333d-19fc-4cdb-a60c-dc43bbf74ad6 (in Thai)
Duangjai, W., Ngamniyom, A., Thumajitsakul, S., Kroeksakul, P., Tuntates, U., Sriyapai, T., & Silprasit, K. (2015). The relations of lichen diversity and tree species in natural tourism sites, Khundan Prakarnchon Reservoir, Nakhonnayok Province. Srinakarinwirot University Journal of Science and Technology, 7(14), 25-39. (in Thai)
Elix, J. A. (2014). A Catalogue of standardized chromatographic data and biosynthetic relationships for lichen substances. Canberra: The author.
Gilbert, O. (2000). Lichens. London: HarperCollins.
Hannah, L. (2015). Climate change biology. Amsterdam: Academic Press.
Jariangprasert, S. (2014). Preliminary lichen. Chiang Mai: Maejo University Press. (in Thai)
Joshi, S., Upreti, D. K., & Hur, J-S. (2017). Key to the lichen families Pyrenulaceae and Trypetheliaceae in Vietnam, with eight new records. Mycotaxon, 132, 957-969.
Kanjanavanit, S. (2010). Wind detective, Guide to exploring lichens in Bangkok for checking air quality. Bangkok: Taweewat Printing. (in Thai)
Lücking, R., Plata, E. R., Parnmen, S., Kalb, K., Mangold, A., & Lumbsch, H. T. (2011). Tropical lichen guides: Graphidaceae lichens of the world. Retrieved 11 July 2023, from https://fieldguides.fieldmuseum.org/guides/guide/355
Makhija, U., & Patwardhan, P. G. (1993). A contribution to our knowledge of the lichen genus Trypethelium (family Trypetheliaceae). The Journal of the Hattori Botanical Laboratory, 73, 183-219.
Mangold, A., Elix, J. A., & Lumbsch, H. T. (2009). Flora of Australia. Volume 57, Lichens 5. Canberra & Melbourne: ABRS and CSIRO.
Meuangsan, N. (2017). Use of lichens as an air pollution indicator in Map Ta Phut Industrial Estate, Rayong Province (research report). Nakhon Ratchasima: Suranaree University of Technology. (in Thai)
Mongkolsuk, P., & Poengsungnoen, V. (2012). The lichen family Graphidaceae, Natural Art. Bangkok: Noble Print. (in Thai)
Naksuwankul, K. (2015). Lichen taxonomy. Mahasarakham: Mahasarakham University. (in Thai)
Naksuwankul, K., Saisong, A., & Sertsri, O. (2023). The common species of lichen in secondary dry dipterocarp forest at the plant genetic conservation project, Walia Rukhavej Botanical Research Station, Nadoon District, Maha Sarakham Province. KKU Science Journal, 51(1), 44-56. (in Thai)
Papong, K. (2012). Lichen: Bioindicator for air quality examination. KKU Science Journal, 40(1), 13-23. (in Thai)
Phokaeo, S., Polyiam, W., Buaruang, K., Vongshewarat, K., & Boonpragob, K. (2013). Preliminary study on the Pyrenolichens from the islands of Thailand. Thai Journal of Botany, 5(Suppl.), 63-73. (in Thai)
Piluek, W., Sanguantum, P., & Pattanakiat, S. (2014). Lichen in diversity in plant communities of Mae Wong National Park. Thai Journal of Forestry, 33(1), 1-10. (in Thai)
Plata, E. R., Lucking, R., Sipman, H. J. M., Mangold, A., Kalb, K., & Lumbsch, H. T. (2010). A world-wide key to the thelotremoid Graphidaceae, excluding the Ocellularia-Myriotrema-Stegobolus clade. The Lichenologist, 42(2), 139-185.
Plata, E. R., Lücking, R., & Lumbsch, H. T. (2012). A new classification for the family Graphidaceae (Ascomycota: Lecanoromycetes: Ostropales). Fungal Diversity, 52, 107-121.
Plata, E. R., Parnmen, S., Staiger, B., Mangold, A., Frisch, A., Weerakoon, G., Hernández M. J. E., Cáceres, M. E. S., Kalb, K., Sipman, H. J. M., Common, R. S., Nelsen, M. P., Lücking, R., & Lumbsch, H. T. (2013). A molecular phylogeny of Graphidaceae (Ascomycota, Lecanoromycetes, Ostropales) including 428 species. MycoKeys, 6, 55-94.
Poengsungnoen, V., Mongkolsuk, P., Boonprakob, K., & Manoch, L. (2010). Diversity of the lichens in family Graphidaceae in Phu Luang Wildlife Sanctuary, Loei province. Thai Journal of Botany, 2(Suppl.), 73-79. (in Thai)
Poengsungnoen, V., Bauruang, K., Vongshewarat, K., Senglek, S., Phokaeo, S., Fuangkeaw, P., & Mongkolsuk, P. (2017). Diversity of the lichens in family Graphidaceae in Nakhon Phanom and Sukhothai provinces. The 8th RSPG Academic Operation Club Academic Conferences “Thai resources: the potential is overwhelming” (pp. 638-643). Saraburi: Chulalongkorn University. (in Thai)
Poengsungnoen, V., Polyiam, W., & Buaruang, K. (2019). A new record of lichen in the family Graphidaceae from Trat province, Thailand. The 9th Conference on Taxonomy and Systematics in Thailand (TST 9 #2019): Peak of the country, Peak of biodiversity (pp. 94). Chiangmai: Chiangmai University. (in Thai)
Poengsungnoen, V., Buaruang, K., Boonpragob, K., & Lumbsch, H. T. (2021). A key to the identification of the genera of lichenized fungi occurring in Thailand. Mycotaxon, 136(2), 409-444.
Polyiam, W., Thanomjit, R., Boonpeng, C., Meesim, S., & Boonprakob, K. (2009). Lichens in the public parks in Bangkok and their indication of environmental quality. Academic and Research Conference 2009 (RURC2009) (pp. 51-63). Bangkok: Ramkhamheang University. (in Thai)
Saipankaew, W., Pompeuak, K., Wolseley, P. A., & Suwannarat, S. (2007). Lichen survey handbook. Chiangmai: British Council. (in Thai)
Somnuek, C., & Kanboon, P. (2019). Survey of lichen at swamp forest in plant genetic protection area, Rambhai Barni Rajabhat University. RMUTI Journal: Science and Technology, 12(3), 150-159. (in Thai)
Subsri, P. (2001). Lichens as bioindicators for air pollution monitoring in urban and suburban of Chiangmai city in 2001 (Master’s thesis). Chiangmai University, Chiangmai. (in Thai)
Tiwari, S. C., & Prajapati, A. (2015). Lichen as indicator of forest health status in Achanakmar Amarkantak Biosphere Reserve. International Journal of Research Studies in Biosciences (IJRSB), 3(4), 70-79.
Vongshewarat, K., Ouppathum, K., & Nuchkong, P. (2016). Biodiversity of lichens family Trypetheliaceae at Ramkhamhaeng University Regional Campus in Honour of His Majesty The King, Kanchanaburi and Surin Province. The 7th RSPG Academic Operation Club Academic Conferences “Thai Resources: Looking back at the property” (pp. 626-631). Khon Kaen: Khon Kaen University. (in Thai)
