ความหลากชนิดของมดที่พบบริเวณผิวดินในระบบการปลูกกาแฟแบบวนเกษตร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาความหลากชนิดของมดที่พบบริเวณผิวดินในแปลงปลูกกาแฟระบบวนเกษตร 2 พื้นที่ คือ 1) บ้านห้วยโป่ง ตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย และ 2) บ้านป่าเหมี้ยง-แจ้ซ้อน ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง เพื่อทราบชนิดของมดที่อาศัยอยู่บริเวณผิวดินในแปลงปลูกกาแฟที่มีการจัดการที่แตกต่างกัน ทำการเก็บตัวอย่างในฤดูฝน (มิถุนายน-สิงหาคม พ.ศ. 2559) ฤดูหนาว (ตุลาคม พ.ศ. 2559-มกราคม พ.ศ. 2560) และฤดูร้อน (มีนาคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2560) โดยทั้งสองพื้นที่เก็บตัวอย่างชั้นใบไม้และผิวดินแล้วแยกตัวอย่างมดด้วย Winkler extractor ผลการศึกษาพบมดทั้งหมด 49 ชนิด 36 สกุล 9 วงศ์ย่อย โดยแปลงกาแฟบ้านป่าเหมี้ยง-แจ้ซ้อนที่มีการจัดการแปลงและการรบกวนน้อย พบมดจำนวน 38 ชนิด 27 สกุล 8 วงศ์ย่อย ในจำนวนนี้พบมด 28 ชนิดเฉพาะในพื้นที่บ้านป่าเหมี้ยง-แจ้ซ้อน และแปลงปลูกกาแฟบ้านห้วยโป่งที่มีการจัดการแปลงที่ดีพบจำนวนชนิดน้อยกว่า คือ 21 ชนิด 18 สกุล 5 วงศ์ย่อย เป็นชนิดมดที่พบเฉพาะแปลงปลูกกาแฟบ้านห้วยโป่งจำนวน 11 ชนิด ทั้งนี้ในฤดูฝนมีความหลากชนิดของมดมากที่สุด มดในวงศ์ย่อย Myrmicinae มีจำนวนชนิดมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 42.86 ของจำนวนชนิดมดที่พบทั้งหมด แปลงกาแฟบ้านป่าเหมี้ยง-แจ้ซ้อนพบมด Tetramorium polymorphum มีความชุกชุมมากที่สุด ในขณะที่แปลงกาแฟบ้านห้วยโป่ง พบมด Technomyrmex yamanei มีความชุกชุมมากที่สุด ดัชนีความหลากชนิดของมดในแปลงปลูกกาแฟบ้านป่าเหมี้ยง-แจ้ซ้อนมีค่าเท่ากับ 3.515 ซึ่งมากกว่าบ้านห้วยโป่งที่มีค่าเท่ากับ 2.587 จากผลการศึกษาเห็นได้ว่าการจัดการแปลงและการรบกวนพื้นที่จะมีผลต่อความหลากหลายชนิดของมดบนผิวดิน
Downloads
Article Details
ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ขอรับรองว่า ต้นฉบับที่เสนอมานี้ยังไม่เคยได้รับการตีพิมพ์และไม่ได้อยู่ในระหว่างกระบวนการพิจารณาตีพิมพ์ลงในวารสารหรือสิ่งตีพิมพ์อื่นใด ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ยอมรับหลักเกณฑ์และเงื่อนไขการพิจารณาต้นฉบับ ทั้งยินยอมให้กองบรรณาธิการมีสิทธิ์พิจารณาและตรวจแก้ต้นฉบับได้ตามที่เห็นสมควร พร้อมนี้ขอมอบลิขสิทธิ์ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ให้แก่วารสารวนศาสตร์ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรณีมีการฟ้องร้องเรื่องการละเมิดลิขสิทธิ์เกี่ยวกับภาพ กราฟ ข้อความส่วนใดส่วนหนึ่ง หรือ ข้อคิดเห็นที่ปรากฏในผลงาน ให้เป็นความรับผิดชอบของข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) แต่เพียงฝ่ายเดียว และหากข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ประสงค์ถอนบทความในระหว่างกระบวนการพิจารณาของทางวารสาร ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ยินดีรับผิดชอบค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกิดขึ้นในกระบวนการพิจารณาบทความนั้น”
References
Andersen, A.N., B.D. Hoffmann, W.J. Muller and A.D. Griffiths. 2002. Using ants as bioindicator in land management: simplifying assessment of ant community responses. Journal of Applied Ecology 39 (1): 8-17.
Bakhtiar, E.Y. 2000. The Use of Three Insect Groups as Biological Indicators in Three Ecohabitats of Sabah. M.S. Thesis, Universiti Malaysia
Sabah.Bolton, B. 1994. Identification Guide to the Ant Genera of the World. Harvard University Press, Cambridge.
Borkhataria, R.R., J.A. Collazo and M. J. Groom. 2012. Species abundance and potential biological control services in shade vs. sun coffee in Puerto Rico. Agriculture, Ecosystems and Environment 151, doi: 10.1016/j. agee.2012.01.025.
Bruhl, C.A., T. Eltz and K.E. Linsenmair. 2003. Size does matter-effects of tropical rainforest fragmentation on the leaf litter ant community in Sabah, Malaysia. Biodiversity and Conservation 12: 1371-1389.
Calcaterra, L.A., F. Cuezzo, S.M. Cabrera and J.A. Briano. 2010. Ground ant diversity (Hymenoptera: Formicidae) in the Ibera´ Nature Reserve, the largest wetland of Argentina. Annals of the Entomological Society of America 103 (1): 71-83.
Dias, N.S., R. Zanetti, M.S. Santos, M.F.G.V. Peneflor, S.M.F. Broglio and J.H.C. Delabie. 2013. The impact of coffee and pasture agriculture on predatory and omnivorous leaf-litter ants. Journal of Insect Science 13(29). Available
source: http://www.insectscience.org/13.29, April 20, 2017.
Egonyu, J. P., J. Baguma, I. Ogari, G. Ahumuza, S. Kyamanywa, P. Kucel, G.H. Kagezi, M. Erbaugh, N. Phiri, B.J. Ritchie and W.W. Wagoire. 2015. The formicid ant, Plagiolepis sp., as a predator of the coffee twig borer,
Xylosandrus compactus. Biological Control 91: 42-46.
Highland Research and Development Institute. 2013. Growing Coffee to Reduce Burn. Available source: http://www2.hrdi.or.th/HighlandDevelop/detail/2127/, December15, 2015. (in Thai)
Hölldobler, B. and E.O. Wilson. 1990. The Ants. Springer-Verleg, Berlin.
Jaitrong, W. 2011. Key to the Ant Genera in Thailand. Natural History Museum of the National Science Museum, Pathum Thani province. (in Thai)
Jaitrong, W. and S. Yamane. 2011. Synopsis of Aenictus species groups and revision of the A. currax and A.laeviceps groups in the eastern Oriental, Indo-Australian and Australasian regions. Zootaxa 3128: 1-46.
Jaitrong, W. and S. Yamane. 2013. The Aenictus ceylonicus species group (Hymenoptera, Formicidae, Aenictinae) from Southeast Asia. Journal of Hymenoptera Research 31: 165-233.
Kaewrungruang, M., R. Dokmaithes and S. Sanguansub. 2016. Diversity of ant in different land use types at Kasetsart University, Kamphaeng Saen campus. Khon Kaen Agriculture Journal 44 (2): 287-294.
Krebs, C.J. 1999. Ecological Methodology. Addison- Wesley Educational Publishers, Inc., Boston.
Lopwichan, S. and S. Khachonpisitsak. 2015. Ant diversity in Nong Tha Yu Arboretum, Si Racha district, Chon Buri province, In Proceedings of the 7th National Science Research Conference, March 30-31, 2015. Naresuan University, Phitsanulok.
MacKay, W.P., M.A. Rebeles, B.H.C. Arredondo, R.A.D. Rodriguez, D.A. Gonzalez and S.B.Vinson. 1991. Impact of slashing and burning of a tropical rain forest on the native ant fauna(Hymenoptera: Formicidae). Sociobiology
: 257-268.
Mohamed, M. 1996. A review of research on ants in Malaysia, pp. 373-383. In I.M. Turner, C.H. Diong, S.S.L. Lim and P.K.L. Ng.eds. Biodiversity and the Dynamics of Ecosystems (DIWPA Series Volume 1). DIWPA, Kyoto.
National Science and Technology Development Agency. 2018. Management Guide to the Teak Beehole Borer (Xyleutes caramicus).National Science and Technology Development Agency, Pathum Thani province. (in Thai)
Onishi, Y., P. Suttiprapan, J. Kulsarin, W. Jaitrong and F. Ito. 2017. Behavioral interactions between coffee berry borers and ants in Chiang Mai, Thailand. Journal of Agriculture 33 (1): 1-8.
Onishi, Y., W. Jaitrong, P. Suttiprapan, S. Buranapanichpan, Y. Chanbang and F. Ito. 2016. Ant species diversity in coffee plantation in Chiang Mai province, northern Thailand. The Thailand Natural History Museum Journal 10(1): 33-48.
Pannavalee, R., D. Wiwatwittaya and S. Suksard. 2016. Terrestrial ant communities structure in Kasetsart University, Bangkhen campus, Bangkok. Thai Journal of Forestry 35(2): 1-10.
Pettingill, O.S. 1970. A Laboratory and Field Manual of Ornithology. Burgess Publishing Company, Minneapolis.
Philpott, S. M. and I. Armbrecht. 2006. Biodiversity in tropical agroforests and the ecological role of ants and ant diversity in predatory function. Ecological Entomology 31 (4): 369-377.
Phongam, J., P. Pitaktunsakul and T. Soompee. 2015. Species diversity of ants in the bamboo forest, Khuean Srinagarindra National Park Kanchanaburi province. Journal of Kanchanaburi Rajabhat University 4(1): 82-90.
Poonjampa, R and D. Wiwatwittaya. 2004. Comparison of species diversity of ants in plant communities at Khao Yai National Park. Thai Journal of Forestry 23 (1): 24-36.
Prabphal, K. and S. Khachonpisitsak. 2017. Species diversity and composition of terrestrial ant communities in tropical agricultural system: A case study of Rayong Province, Eastern Thailand. Burapha Science Journal 22(3): 538-556.
Prasityousil, P. 2001. Ant Diversity and Distribution in Doi Inthanon National Park, Chiang Mai Province. M.S. Thesis, Chiang Mai University.
Rust, M.K., D.A. Reierson, E. Paine and L.J. Blum. 2000. Seasonal activity and bait preference of Argentine ant (Hymenoptera: Formicidae). Journal of Agricultural and Urban Entomology 17 (4): 201-212.
Sangtow, W., P. Suttiprapan, W. Jaitrong and S. Buranapanichpan. 2018. Species of ants and their relationship with green scale insects on arabica coffee trees in Northern Thailand. Journal of Agriculture 34(3): 469-480.
Shattuck, S.O.1999. Australian Ants: Their Biology and Identification. CSIRO Publishing, Collingwood.
Torchote, P., D. Sitthicharoenchai and C. Chaisuekul. 2010. Ant species diversity and community composition in three different habitats: mixed deciduous forest, teak plantation and fruit orchard. Tropical Natural History 10(1): 37-51.
Wanishsakulpong, W. 2007. Species Richness of Ants in Kasetsart University, Si Racha Campus, Chon Buri Province. M.S. Thesis, Kasetsart University.
Yamane, S. and W. Jaitrong. 2011. A first species of Tetramorium (Hymenoptera, Formicidae, Myrmicinae) with a polymorphic worker caste. Insecta Matsumurana. 67: 61-74.
Yamjarus, J., D. Wiwatwittaya and S. Suksard. 2017. Effects of land use disturbance levels on species composition of ants at Phra Nakhon park, Bangkok. Thai Journal of Forestry 36 (1): 145-155.