ความหลากชนิดของแมลงตอมดอกและการติดฝักของพะยูง ในพื้นที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ไม้ป่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาความหลากชนิดของแมลงตอมดอกบริเวณช่อดอก และการติดฝักของพะยูงบริเวณศูนย์เมล็ดพันธุ์ไม้ป่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น โดยใช้วิธีการวางกับดักมุ้ง และเปรียบเทียบอัตราการติดฝักตามธรรมชาติของพะยูงในพื้นที่แปลงปลูกพะยูงและป่าธรรมชาติ ซึ่งได้ดำเนินการระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงเดือน ธันวาคม 2566 ผลการศึกษาพบแมลงทั้งสิ้น 3,313 ตัว 177 ชนิด 11 อันดับ (อันดับ Blattodea, Coleoptera, Diptera, Ephemeroptera, Hemiptera, Hymenoptera, Lepidoptera, Neuroptera, Odonata, Psocoptera และ Thysanoptera) ซึ่งพบจำนวนชนิดของแมลงวันในอันดับ Diptera มากที่สุด รองลงมาเป็นอันดับ Lepidoptera อันดับ Coleoptera และอันดับ Hymenoptera คิดเป็นร้อยละ 36.36, 17.61, 15.91 และ 15.34 ของจำนวนชนิดทั้งหมด ตามลำดับ สามารถจัดกลุ่มตามบทบาททางนิเวศของแมลงได้ 3 กลุ่ม โดยพบกลุ่มแมลงศัตรูพืชที่ทำความเสียหายให้แก่ดอกพะยูงมีจำนวนชนิดมากที่สุด รองลงมาเป็นกลุ่มแมลงศัตรูธรรมชาติ และแมลงช่วยผสมเกสร จำนวน 79, 56 และ 42 ชนิด ตามลำดับ จากการศึกษาอัตราการติดฝักของพะยูง โดยวิธีการผสมเกสรแบบเปิด (opened – pollination) ในป่าธรรมชาติ มีอัตราการติดฝักสูงสุด คิดเป็นร้อยละ 42.75 ± 1.06 (n = 12,046) และการผสมเกสรแบบควบคุม (controlled – pollination) ในแปลงปลูกพะยูง มีอัตราการติดฝักต่ำสุดคิดเป็นร้อยละ 0.95 ± 0.69 (n = 7,487) เมื่อวิเคราะห์ค่าทางสถิติพบว่าอัตราการติดฝักพะยูงจากการผสมเกสรทั้ง 2 วิธี มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F = 4.10; p<0.05) ซึ่งจากผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าดอกพะยูงต้องการการช่วยผสมเกสรจากแมลงหรือพาหะอื่น ๆ ในการติดฝักเพิ่มขึ้น