สารพฤกษเคมี และฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัดหยาบบัวบกโคกตำบลขนงพระ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาองค์ประกอบทางพฤกษเคมี วิเคราะห์ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH และวิเคราะห์ปริมาณฟีนอลิกทั้งหมดด้วยวิธี Folin-Ciocalteu’s reagent ในการรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์ปราชญ์ชาวบ้าน ตำบลขนงพระ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา พบว่า มีการนำส่วนหัวของบัวบกโคก มาใช้เป็นยาแก้ปวดเมื่อยและบำรุงร่างกาย นอกจากนี้ยังพบว่า มีการนำมาใช้เป็นเครื่องสำอางบำรุงผิวหน้าและผิวกาย หากแต่ยังไม่พบการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ที่ช่วยยืนยันข้อมูลดังกล่าว คณะผู้วิจัยจึงนำหัวบัวบกโคกจากป่าชุมชนในเขตตำบลขนงพระ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา มาสกัดด้วยน้ำและ
เอทานอล และทดสอบองค์ประกอบทางพฤกษเคมี พบว่าสารสกัดหยาบจากน้ำ มีสาร
ฟลาโวนอยด์ ซาโปนิน แทนนิน และอัลคาลอยด์ ส่วนสารสกัดหยาบจากเอทานอลพบเพียง
อัลคาลอยด์ ผลการทดลองที่แตกต่างกันแสดงให้เห็นว่าตัวทำละลายสามารถละลายสารออกจากตัวอย่างได้แตกต่างกัน เมื่อนำสารสกัดทั้งสองไปวิเคราะห์หาปริมาณฟีนอลิกทั้งหมดด้วยวิธี Folin-Ciocalteu’s reagent พบว่า สารสกัดหยาบที่สกัดด้วยเอทานอลมีปริมาณสารประกอบ
ฟีนอลิกทั้งหมดสูงกว่าสารสกัดหยาบที่สกัดด้วยน้ำคือ 1,067.82 และ 635.29 มิลลิกรัมสมมูลของกรดแกลลิกต่อ 100 กรัมสารสกัด ตามลำดับ ซึ่งผลการทดลองสอดคล้องกับการวิเคราะห์สารต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH ซึ่งพบว่า ค่า IC₅₀ ของสารละลายสารสกัดหยาบจาก
เอทานอลมีค่าน้อยกว่าสารสกัดหยาบจากน้ำ แสดงค่า IC₅₀ แสดงให้เห็นว่าสารสกัดหยาบจาก
เอทานอลมีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระดีกว่า แต่สารสกัดหยาบทั้งสองชนิดมีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระน้อยกว่าสาร BHA (Butylated hydroxyanisole) ซึ่งเป็นสารควบคุมเชิงบวกในการทดลองนี้ ซึ่งค่า IC₅₀ ของสาร BHA มีค่าเท่ากับ 14.04 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร จากฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัดหยาบจากหัวบัวบกโคก แสดงให้เห็นว่าหัวบัวบกโคกเป็นพืชที่มีศักยภาพที่สามารถนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนต่อไป