การเปรียบเทียบวิธีการผลิตท่อนพันธุ์มันสำปะหลังสะอาดและวิธีการสุ่มเก็บตัวอย่างเพื่อการตรวจประเมินโรคใบด่างมันสำปะหลัง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบวิธีการผลิตท่อนพันธุ์สะอาดในพื้นที่ใกล้เคียงการระบาดและวิธีการสุ่มเก็บตัวอย่างเพื่อการตรวจประเมินโรคใบด่างมันสำปะหลัง การเปรียบเทียบวิธีการผลิตท่อนพันธุ์สะอาดใช้แผนการทดลองแบบสุ่มในบล็อกสมบูรณ์ 4 วิธี วิธีละ 4 ซ้ำ ประกอบด้วย วิธีที่ 1 ไม่มีการสำรวจและไม่ถอนทำลายต้นที่เป็นโรคตลอดระยะเวลาเพาะปลูก วิธีที่ 2 สำรวจและถอนทำลายต้นที่เป็นโรคเมื่อมันสำปะหลังมีอายุ 2, 4, 5, 6, 7, 8 และ 9 เดือน วิธีที่ 3 สำรวจและถอนทำลายต้นที่เป็นโรคเมื่อมันสำปะหลังมีอายุ 2, 4, 7 และ 9 เดือน และวิธีที่ 4 สำรวจและถอนทำลายต้นที่เป็นโรคเมื่อมันสำปะหลังมีอายุ 2, 4 และ 9 เดือน ผลการทดลองพบอัตราการเกิดโรคร้อยละ 11.98 ± 1.35, 0.49 ± 0.06, 1.15 ± 0.26 และ 1.68 ± 0.27 ในวิธีที่ 1, 2, 3 และ 4 ตามลำดับ ซึ่งมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.05) วิธีที่ 2, 3 และ 4 มีอัตราการเกิดโรคต่ำกว่าร้อยละ 10 ซึ่งผ่านมาตรฐานการผลิตท่อนพันธุ์สะอาด ระดับความรุนแรงของโรคอยู่ในระดับกลางในทุกวิธี การเปรียบเทียบวิธีการสุ่มเก็บตัวอย่างเพื่อการประเมินโรคใบด่างมันสำปะหลังประกอบด้วย 2 วิธี คือ วิธี X-shape sampling และ Q sampling อัตราการเกิดโรคจากการประเมินด้วยวิธี X-shape sampling ในวิธี 1, 2, 3 และ 4 มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 12.50 ± 2.15, 0.83 ± 0.96, 2.50 ± 0.96 และ 5.00 ± 1.36 ตามลำดับ ขณะที่ อัตราการเกิดโรคจากการประเมินด้วยวิธี Q sampling ในวิธี 1, 2, 3 และ 4 มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 11.44 ± 1.13, 1.50 ± 0.46, 2.63 ± 0.52 และ 3.00 ± 0.54 ตามลำดับ อัตราการเกิดโรคของทั้ง 2 วิธี ไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติ (P > 0.05) การตรวจหาเชื้อโรคด้วยเทคนิค PCR พบว่า การประเมินโรคแบบ X-shape sampling และ Q sampling ในวิธีที่ 1 ตรวจพบเชื้อโรคร้อยละ 15.00 และ 25.00 ตามลำดับ ขณะที่ วิธีที่ 2, 3 และ 4 ตรวจพบเชื้อโรคต่ำกว่าร้อยละ 10.00 ผลวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่า การสำรวจและถอนต้นที่เป็นโรคเมื่อต้นมันสำปะหลังมีอายุ 2, 4 และ 9 เดือน และวิธีการประเมินโรควิธี X-shape sampling และ Q sampling อาจเป็นวิธีที่เหมาะสมต่อการผลิตท่อนพันธุ์มันสำปะหลังสะอาด
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
Agrios, G.N. 2005. Plant Pathology. 5th edition. Academic Press, New York, USA. 922 pp.
Attathom, S. 2009. Virus Disease of Plant. Petrung Kanpim, Nontaburi, Thailand. 206 pp. (in Thai)
Briddon, R.W., B.L. Patil, B. Bagewadi, M.S. Nawaz-ul-Rehman and C.M. Fauquet. 2010. Distinct evolutionary histories of the DNA-A and DNA-B components of bipartite begomoviruses. BMC Evol. Biol. 10: 97.
Brown, J.K., F.M. Zerbini, J. Navas-Castillo, E. Moriones, R. Ramos-Sobrinho, J.C.F. Silva, E. Fiallo-Olivé, R.W. Briddon, C. Hernández-Zepeda, A. Idris, V.G. Malathi, D.P. Martin, R. Rivera-Bustamante, S. Ueda and A. Varsani. 2015. Revision of Begomovirus taxonomy based on pairwise sequence comparisons. Arch Virol. 160(6): 1593–1619.
Childs, A.H.B. 1957. Trials with virus resistant cassavas in Tanga province, Tanganyika. East Afr. Agric. For. J. 23(2): 135–137.
Department of Agriculture. 2015. A Guideline of the Cultivation of Clean Sugarcane Breeding Plots for Farmers. Available Source: www.prangku.sisaket.doae.go.th, July 20, 2021.
Department of Agriculture Extension. 2016. Classification of Cassava Varieties. Department of Agriculture Extension, Bangkok, Thailand. 96 pp. (in Thai)
Department of Agriculture Extension. 2021. The Manual of Increasing Effective Cassava Mosaic Disease Controlling. Department of Agriculture Extension, Bangkok, Thailand. 62 pp. (in Thai)
Doyle, J.J. and J.L. Doyle. 1987. A rapid DNA isolation procedure for small quantities of fresh leaf tissue. Phytochem. Bull. 19(1): 11–15.
Dubern, J. 1994. Transmission of African cassava mosaic geminivirus by the whitefly (Bemisia tabaci). Trop. Sci. 34(1): 82–91.
Eni, A.O., O.P. Efekemo, O.A. Onile-ere and J.S. Pita. 2021. Survey dataset on the epidemiological assessment of cassava mosaic disease in South West and North Central regions of Nigeria reveals predominance of single viral infection. Data Brief. 38: 107282.
Fauquet, C., D. Fargette and J.C. Thouvenel. 1988. Some aspects of the epidemiology of African cassava mosaic virus in Ivory Coast. Trop. Pest Manag. 34(1): 92–96.
Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2019. The current status of Sri Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) in Thailand. Available Source: https://www.ippc.int/en/countries/thailand/pestreports/2019/03/the-current-status-of-slcmv-in-thailand/, July 18, 2021.
Hartley, H.O. and R.L. Sielken Jr. 1975. A “super-population viewpoint” for finite population sampling. Biometrics. 31: 411–422.
Hemniam, N., K. Saokham, S. Roekwan, S. Hunsawattanakul, J. Thawinampan and W. Siriwan. 2019. Severity of cassava mosaic disease in resistance and commercial varieties by grafting, pp. 794–797. In Proc. the 14th National Plant Protection Conference, 12–14 November 2019. (In Thai)
International Institute of Tropical Agriculture. 2016. Cassava Seed Inspection and Certification Protocol. International Institute of Tropical Agriculture, Tanzania. 23 pp.
Jameson, J.D. 1964. Cassava mosaic disease in Uganda. East Afr. Agric. For. J. 29: 208–213.
Juangbhanich, P. 1982. Principles of Plant Pathology. Sanmual Chon Co. Ltd., Bangkok, Thailand. 393 pp. (in Thai)
Legg, J.P. 1994. Bemisia tabaci: the whitefly vector of cassava mosaic geminiviruses in Africa: an ecological perspective. Afr. Crop Sci. J. 2(4): 437–448.
Legg, J.P. 2010. Epidemiology of a whitefly-transmitted cassava mosaic geminivirus pandemic in Africa, pp. 233–257. In P. Stansly and S. Naranjo, eds. Bemisia: Bionomics and Management of a Global Pest. Springer, Dordrecht, The Netherlands.
Legg, J.P., B. Owor, P. Sseruwagi and J. Ndunguru. 2006. Cassava mosaic virus disease in East and Central Africa: epidemiology and management of a regional pandemic. Adv. Virus Res. 67: 355–418.
Minato, N., S. Sok, S. Chen, E. Delaquis, I. Phirun, V.X. Le, D.D. Burra, J.C. Newby, K.A.G. Wyckhuys and S. de Haan. 2019. Surveillance for Sri Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) in Cambodia and Vietnam one year after its initial detection in a single plantation in 2015. PLoS One. 14(2): e0212780.
Ministry of Commerce. 2021. Analysis of the cassava mosaic disease situation. Available Source: https://xn--42ca1c5gh2k.com/14237-2/, October 25, 2021.
Mulenga, R.M., J.P. Legg, J. Ndunguru, D.W. Miano, E.W. Mutitu, P.C. Chikoti and O.J. Alabi. 2016. Survey, molecular detection, and characterization of geminiviruses associated with cassava mosaic disease in Zambia. Plant Dis. 100(7): 1379–1387.
Ntawuruhunga, P., G. Okao-Okuja, A. Bembe, M. Obambi, J.C. Armand Mvila and J.P. Legg. 2010. Incidence and severity of cassava mosaic disease in the Republic of Congo. Afr. Crop Sci. J. 15(1): 1–9.
Office of Agricultural Economics. 2021. Agricultural product information. Available Source: https://www.oae.go.th/view/1/%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%94%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87/TH-TH, July 18, 2021.
Otim-Nape, G.W., A. Bua, J.M. Thresh, Y. Baguma, S. Ogwal, G. Ssemakula, G. Acola and B. Byabakama. 2000. The Current Pandemic of Cassava Mosaic Virus Disease in East Africa and Its Control. Natural Resources Insitute, USA. 104 pp.
Otim-Nape, G.W., J.M. Thresh and M.W. Shaw. 1998. The incidence and severity of cassava mosaic virus disease in Uganda: 1990-92. Trop. Sci. 38(1): 25–37.
Rybicki, E.P. 2015. A top ten list for economically important plant viruses. Arch Virol. 160: 17–20.
Saokham, K., N. Hemniam, S. Roekwan, S. Hunsawattanakul, J. Thawinampan and W. Siriwan. 2021. Survey and molecular detection of Sri Lankan cassava mosaic virus in Thailand. PLoS One. 16(10): e0252846.
Siriwan, W., J. Jimenez, N. Hemniam, K. Saokham, D. Lopez-Alvarez, A.M. Leiva, A. Martinez, L. Mwanzia, L.A.B. Lopez-Lavalle and W.J. Cuellar. 2020. Surveillance and diagnostics of the emergent Sri Lankan cassava mosaic virus (Fam. Geminiviridae) in Southeast Asia. Virus Res. 285: 197959.
Sseruwagi, P., W.S. Sserubombwe, J.P. Legg, J. Ndunguru and J.M. Thresh. 2004. Methods of surveying the incidence and severity of cassava mosaic disease and whitefly vector populations on cassava in Africa: a review. Virus Res. 100(1): 129–142.
Storey, H.H. 1936. Virus diseases of East African plants. East Afr. Agric. For. J. 1(6): 333–337.
Terry, E.R. 1976. Description and evaluation of cassava mosaic disease in Africa, pp. 53-54. In Proc. the International Exchange and Testing of Cassava Germ Plasm in Africa: Proceedings of an Interdisciplinary Workshop, 17–21 November 1975.
Thresh, J.M. and R.J. Cooter. 2005. Strategies for controlling cassava mosaic virus disease in Africa. Plant Pathol. 54: 587–614.
Tokunaga, H., T. Baba, M. Ishitani, K. Ito, O.K. Kim, L.H. Ham, H.K. Le, K. Maejima, S. Namba, K.T. Natsuaki, N.V. Dong, H.H. Nguyen, N.C. Nguyen, N.A. Vu, H. Nomura, M. Seki, P. Srean, H. Tanaka, B. Touch, H.X. Trinh, M. Ugaki, A. Uke, Y. Utsumi, P. Wongtiem and K. Takasu. 2018. Sustainable management of invasive cassava pests in Vietnam, Cambodia, and Thailand, pp. 131–157. In Crop Production under Stressful Conditions: Application of Cutting-edge Science and Technology in Developing Countries. Springer, Singapore.
Torkpo, S.K., Y. Gafni, E.Y. Danquah and S.K. Offei. 2018. Incidence and severity of cassava mosaic disease in farmeí s fields in Ghana. Ghana Jnl. Agric. Sci. 53: 61–71.
Waller, J.M., J.M. Lenné and S.J. Waller. 2002. Plant Pathologist’s Pocketbook. CABI Publishing, Wallingford, UK. 450 pp.
Wang, D., G. Huang, T. Shi, G. Wang, R. Fang, X. Zhang and J. Ye. 2020. Surveillance and distribution of the emergent Sri Lankan cassava mosaic virus in China. Phytopathology Research. 2: 18.
Wang, H.L., X.Y. Cui, X.W. Wang, S.S. Liu, Z.H. Zhang and X.P. Zhou. 2016. First report of Sri Lankan cassava mosaic virus infecting cassava in Cambodia. Plant Dis. 100(5): 1029.
Warburg, O. 1894. Die Kulturpflanzen Usambaras. Mitteilungen aus den Deutschen Schutzgebieten. 7: 131–199. (in German)