การประเมินลักษณะทางกายภาพและองค์ประกอบทางเคมีของฟางข้าวที่ผ่านกระบวนการหมักด้วยเชื้อเห็ดฟาง เพื่อใช้ประโยชน์เป็นอาหารหยาบในสัตว์เคี้ยวเอื้อง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินลักษณะทางกายภาพและองค์ประกอบทางเคมีของฟางข้าวที่ผ่านกระบวนการหมักร่วมกับเชื้อเห็ดฟาง (Volvariella volvacea) เพื่อใช้เป็นอาหารหยาบในสัตว์เคี้ยวเอื้อง โดยวางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ โดยมี 5 กลุ่มทดลอง กลุ่มละ 3 ซ้ำ ได้แก่ ฟางข้าวหมักด้วยเชื้อเห็ดฟางเป็นเวลา 0, 7, 14, 21 และ 28 วัน (RSVV 0D, 7D, 14D, 21D และ 28D) โดยนำฟางข้าวที่แช่น้ำจนอิ่มตัวผสมกับก้อนเชื้อเห็ดฟางในอัตราส่วน 2:1 นำใส่แม่พิมพ์ที่รองก้นด้วยพลาสติกกันน้ำแล้วใช้ผ้าใบดำคลุม เมื่อครบกำหนดทำการประเมินลักษณะทางกายภาพโดยพิจารณาจากสี กลิ่น เนื้อสัมผัส การเจริญของเส้นใย และค่า pH รวมถึงวิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมี ได้แก่ วัตถุแห้งโปรตีนหยาบ ไขมัน เยื่อใย (NDF และ ADF) เถ้า และอินทรียวัตถุ ผลการศึกษาพบว่าการหมักฟางข้าวด้วยเชื้อเห็ดฟางเป็นเวลา 28 วัน (RSVV 28D) ส่งผลให้ฟางข้าวมีลักษณะทางกายภาพดีที่สุด (คะแนนรวม 18 คะแนน) มีค่าความเป็นกรด-ด่างเหมาะสม (pH 7.70) และมีผลต่อเปลี่ยนแปลงค่าองค์ประกอบทางเคมีทางเคมี โดยมีผลทำให้ค่าวัตถุแห้งและไขมันเพิ่มขึ้นสูงสุด ขณะที่ค่าของเยื่อใย NDF และ ADF ลดลง แสดงให้เห็นถึงการย่อยสลายโครงสร้างลิกโนเซลลูโลสโดยเอนไซม์จากเชื้อเห็ด นอกจากนี้ ปริมาณโปรตีนหยาบเพิ่มขึ้นในช่วง 21 วันก่อนลดลงในวันที่ 28 วัน (p<0.01) ดังนั้น การหมักฟางข้าวด้วยเชื้อเห็ดฟางเป็นเวลา 21–28 วัน ถือเป็นระยะเวลาที่เหมาะสมที่สุดในการปรับปรุงคุณภาพฟางข้าวด้วยเชื้อเห็ดฟางสำหรับใช้เป็นอาหารหยาบในสัตว์เคี้ยวเอื้องอย่างมีประสิทธิภาพ
Article Details
เอกสารอ้างอิง
Akinyele, B. J., & Adetuyi, F. C. (2005). Effect of agrowastes, pH and temperature variation on the growth of Volvariella volvacea. African Journal of Biotechnology, 4(12), 1390–1395.
Association of Official Analytical Chemists (AOAC). (1990). Official methods of analysis (15th ed.). Virginia, United States: Association of Official Agricultural Chemists.
Belewu, M. A., & Babalola, F. T. (2009). Nutrient enrichment of waste agricultural residues after solid state fermentation using Rhizopus oligosporus. Journal of Applied Biosciences, 13, 695–699.
Bobek, P., & Galbavý, S. (1999). Hypocholesterolemic and antiatherogenic effect of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) in rabbits. Nahrung, 43(5), 339–342. doi: 10.1002/(SICI)1521-3803(19991001)43:5<339::AID-FOOD339>3.0.CO;2-5.
D’Mello, J. P. F. (2003). Food safety: Contaminants and toxins. Oxfordshire, United Kingdom: CABI Publishing.
Department of Livestock Development. (2001). Silage. Bangkok, Thailand: Department of Livestock Development, Ministry of Agriculture and Cooperatives. (in Thai)
Fazaeli, H., & Masoodi, A. R. T. (2006). Spent wheat straw compost of Agaricus bisporus mushroom as ruminant feed. Asian-Australasian Journal of Animal Bioscience, 19(6), 845–851. doi: 10.5713/ajas.2006.845.
Geo, F. C., Savelkoulz, H. F. J., Kwakkel, R. P., Williams, B. A., & Verstegen, M. W. A. (2003). Immunoactive, medicinal properties of mushroom polysaccharides and their potential use in chicken diets. World's Poultry Science Journal, 59(4), 427–440. doi:10.1079/WPS20030026.
Giannenas, I., Tontis, D., Tsalie, E., Chronis, E., Doukas, D., & Kyriazakis, I. (2010). Influence of dietary mushroom Agaricus bisporus on intestinal morphology and microbiota in broiler chickens. Animal Feed Science and Technology, 89(1), 78–84. doi: 10.1016/j.rvsc.2010.02.003.
Gitiyanuphap, J., Foiklang, S., Paserakung, A., Cherdthong, A., & Chantaprasarn, N. (2021). Effect of cassava top pellet replacement for soybean meal in concentrate on feed intake, digestibility and blood metabolite in lactating dairy cows. Khon Kaen Agriculture Journal, 49(4), 974–983. doi: 10.14456/kaj.2021.87. (in Thai)
Gummert, M., Hung, N. V., Chivenge, P., & Douthwaite, B. (2020). Sustainable rice straw management (1st ed.). Cham, Switzerland: Springer.
Ishler, V., & Varga, G. (2016). Carbohydrate nutrition for lactating dairy cattle. Department of Dairy and Animal Science, The Pennsylvania State University. Accessed June 15, 2025. Retrieved from https://extension.psu.edu/carbohydrate-nutrition-for-lactating-dairy-cattle.
Kacharern, S. (2004). Feeds and feeding for non-ruminant animals. Khon Kaen, Thailand: Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University. (in Thai)
Khongphetsak, P., Thongnum, A., Sarkaew, W., & Wachirapakorn, C. (2019). Effect of improving rice straw with the steam method and calcium oxide on gas production kinetics and nutrient degradability. Khon Kaen Agriculture Journal, 47(Suppl. 2), 223–230. (in Thai)
Klaitanoad, S., Mangpung, Y., Wongsansree, C., Sorachakura, C., Ruenwai, R., & Danmek, K. (2022). Maize-crop stubble nutrition improvement using fibrolytic fungus Trichoderma viride UPLS01 culture and lactic acid bacteria. Khon Kaen Agriculture Journal, 50(4), 1162–1173. doi: 10.14456/kaj.2022.98. (in Thai)
Ko, H. G., Park, S. H., Kim, S. H., Park, H. G., & Park, W. M. (2005). Detection and recovery of hydrolytic enzymes from spent compost of four mushroom species. Folia Microbiologica, 50(2), 103–106. doi: 10.1007/bf02931456.
Morgavi, D. P., Beauchemin, K. A., Nsereko, V. L., Rode, L. M., Iwaasa, A. D., Yang, W. Z., McAllister, T. A., & Wang, Y. (2000). Synergy between the ruminal fibrolytic enzymes and enzymes from Trichoderma longibrachiatum. Journal of Dairy Science, 83(6), 1310–1321. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(00)74997-6.
Nopparatmaitree, M., Seanpoom, P., Panthong, A., & Kitpipit, W. (2017). Nutritive value and modified byproduct from mushroom cultivation as feedstuff. Khon Kaen Agriculture Journal, 45(Suppl. 1), 715–721. (in Thai)
Pawongrat, R. (2015). Pretreatment processes for enhancing the efficiency of ethanol production from lignocellulosic agricultural wastes. Veridian E-Journal, Science and Technology Silpakorn University, 2(1), 143–157. (in Thai)
Pornjantuek, B., Wachirapakorn, C., Cherdthong, A., Suphrap, N., & Wongnen, C. (2015). Effect of cassava pulp from ethanol production in total mixed ration on feed intake, digestibility and growth performance of meat goat. Journal of Mahanakorn Veterinary Medicine, 10(2), 81–97. (in Thai)
Ratneetoo, B. (2009). Organic fertilizer improves deteriorated soil. Princess of Naradhiwas University Journal, 1(2), 1–16. (in Thai)
Reddy, K. R. N., Salleh, B., Saad, B., Abbas, H. K., Abel, C. A., & Shier, W. T. (2010). An overview of mycotoxin contamination in foods and its implications for human health. Toxin Reviews, 29(1), 3–26. doi: 10.3109/15569541003598553.
Ruangwised, B. (2015). The production of bio-ethanol from biomass using biotechnology [Research report]. Bangkok, Thailand: Department of Agriculture. (in Thai)
Statistical Analysis System (SAS). (1996). SAS/STAT user’s guide: Statistics (Version 6.12). North Carolina, Unied States: SAS Institute Inc.
Sornprasert, R. (1996). Study on the factors for mycelial growth of straw mushroom (Volvariella volvacea) in liquid media. Food, 26, 98–107. (in Thai)
Srichana, D., Thiengpimol, P., & Suttitham, W. (2016). Nutrients and digestibility of rice straw fermented with different mushrooms. In Proceedings of the 13th KU-KPS Conference: Following in the Footsteps of the King—Kamphaeng Saen Agriculture (pp. 1985–1989). Nakhon Pathom, Thailand: Office of Educational Administration and Student Affairs, Kamphaeng Saen Campus, Kasetsart University. (in Thai)
Steel, R. G. D., & Torrie, J. H. (1980). Principles and procedures of statistics: A biometrical approach (2nd ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
Sutheewasinnon, P., & Pasunon, P. (2016). Sampling strategies for qualitative research. Parichart Journal, 29(2), 31–48. (in Thai)
Téllez-Téllez, M., Díaz, R., & Sáchez, C. (2013). Hydrolytic enzymes produced by Pleurotus species. African Journal of Microbiology Research, 7(4), 276–281. doi: 10.5897/AJMR12x.016.
Thongnum, A., Khongphetsak, P., Sarkaew, W., Poojit, S., Potirahong, S., & Wachirapakorn, C. (2018). Effects of fiber feed improvement with urea on chemical composition and kinetic ruminal gas production of both rice straw and sugar cane top. Journal of Agricultural Research and Extension, 35 (Suppl. 2), 126-134. (in Thai)
Tripathi, A., Upadhyay, R. C., & Singh, S. (2011). Mineralization of mono-nitrophenols by Bjerkandera adusta and Lentinus squarrosulus and their extracellular ligninolytic enzymes. Journal of Basic Microbiology, 51(6), 635–649. doi: 10.1002/jobm.201000436.
Tudses, N., Toonputta, A., Chaemchamrat, S., Phungbunhan, K., Chanataepaporn, P., Tohkwankaew, J., Wongsa, T., & Leaungthitikanchana, S. (2018). Effects of vermicompost on quality of paddy straw mushroom Volvariella volvacea by short stack. King Mongkut’s Agricultural Journal, 36(3), 81-90. (in Thai)
Van Soest, P. J. (2006). Nutritional ecology of the ruminant (2nd ed.). New York, United States: Cornell University Press.
Van Soest, P. J., Robertson, J. B., & Lewis, B. A. (1991). Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and non-starch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science, 74(10), 3583–3597. doi: 10.3168/jds.S0022-0302(91)78551-2.
Wachirapakorn, C. (1998). Ruminant nutrition. Khon Kaen, Thailand: Faculty of Agriculture Khon Kaen University. (in Thai)
Wanapat, M., Polyrach, S., Boonnop, K., Mapato, C., & Cherdthong, A. (2009). Effect of treating rice straw with urea and calcium hydroxide on intake, digestibility, rumen fermentation, and milk yield of dairy cows. Livestock Science, 125(2–3), 238–243. doi: 10.1016/j.livsci.2009.05.001.
Wood, D. A., Matcham, S. E., & Fermor, T. R. (1988). Production and function of enzymes during lignocellulose degradation. In F. Azdrazil & P. Reioniger (Eds.), Treatment of lignocellulolysies (pp. 44–45). London, United Kingdom: Elsevier Applied Science
