อิทธิพลของปัจจัยทางนิเวศวิทยาต่อความหลากหลายของแมงมุมในนาข้าวอินทรีย์

บทคัดย่อ

นาข้าวเป็นระบบนิเวศที่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างภายในตลอดเวลาตั้งแต่ก่อนเริ่มปลูกข้าวจนถึงหลังการเก็บเกี่ยว ทำให้สิ่งมีชีวิตหลากหลายชนิดเข้ามาใช้ประโยชน์ในทุกระยะของการเปลี่ยนแปลงของนาข้าว ส่งผลให้มีความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตโดยเฉพาะกลุ่มแมงมุมที่เข้ามาอาศัยในนาข้าว ปัจจุบันความเข้าใจเกี่ยวกับนิเวศวิทยาของแมงมุมในนาข้าวยังมีไม่มาก ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอิทธิพลของปัจจัยทางนิเวศวิทยาบางประการต่อความหลากหลายของแมงมุมในนาข้าวอินทรีย์ โดยสำรวจแมงมุมในนาข้าวอินทรีย์แห่งหนึ่งในจังหวัดนครปฐมในช่วงเดือนสิงหาคม 2557 ถึงเดือนมีนาคม 2558 ด้วยวิธีการสำรวจ 4 วิธี ได้แก่ การใช้กับดักหลุมพราง การใช้สวิงโฉบ การสำรวจด้วยตาเปล่า และการใช้แปลงสุ่มตัวอย่าง ปัจจัยทางนิเวศวิทยาที่นำมาพิจารณา ได้แก่ ความสูงของต้นข้าว จำนวนใบข้าวต่อกอ ความหนาแน่นของต้นข้าว ความสูงของระดับน้ำในแปลงข้าว อุณหภูมิอากาศ และความชื้นสัมพัทธ์ จากการศึกษาพบแมงมุมในนาข้าวอินทรีย์ 2,158 ตัว จำแนกได้ 11 วงศ์ 30 สกุล และ 47 ชนิด จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ พบว่าความสูงของต้นข้าว ความหนาแน่นของต้นข้าว มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับจำนวนแมงมุม และดัชนีความหลากชนิดของแมงมุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ยังพบว่าจำนวนใบข้าวต่อกอก็มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับดัชนีความหลากชนิดของแมงมุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติด้วย อย่างไรก็ตาม จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์พบว่าแมงมุมที่อยู่ในกลุ่ม functional groups ต่าง ๆ มีความสัมพันธ์กับปัจจัยทางนิเวศวิทยาที่แตกต่างกัน ข้อมูลที่ได้จากการศึกษานี้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของนาข้าวอินทรีย์ต่อความหลากหลายของแมงมุม และอาจมีประโยชน์ต่อการอนุรักษ์ความหลากหลายของแมงมุมในประเทศไทย