การแยกและตรวจวิเคราะห์มิทราไจนีนจากใบกระท่อมด้วยวิธีโครมาโทกราฟี

บทคัดย่อ

มิทราไจนีนเป็นอัลคาลอยด์ออกฤทธิ์หลักในใบกระท่อม ในอดีตประเทศไทยมีการใช้ประโยชน์จากใบกระท่อมอย่างมากมายโดยประชาชน หมอพื้นบ้าน และแพทย์แผนไทย ต่อมากระท่อมถูกจัดเป็นยาเสพติดทำให้การพัฒนาและการใช้ประโยชน์ชะงักไป อย่างไรก็ตามกระท่อมถูกถอดออกจากรายชื่อยาเสพติดควบคุมภายใต้พระราชบัญญัติยาเสพติดในปี 2564 ทำให้มีการใช้ประโยชน์จากกระท่อมมากขึ้น ในปัจจุบันในกระบวนการตรวจสอบคุณภาพของใบกระท่อมและผลิตภัณฑ์จากใบกระท่อมให้มีมาตรฐานเป็นสากล จำเป็นต้องใช้มิทราไจนีนเป็นสารมาตรฐาน ซึ่งมีราคาแพงและยังคงต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาวิธีการแยกมิทราไจนีนจากใบกระท่อมเพื่อทดแทนการนำเข้ามิทราไจนีนจากต่างประเทศ สารสกัดจากใบกระท่อมเตรียมโดยนำใบกระท่อมบดละเอียดมาสกัดด้วยเอทานอลร้อยละ 40 จากนั้นนำสารสกัดดังกล่าวมาแยกมิทราไจนีนด้วยคอลัมน์โครมาโทกราฟี โดยใช้ซิลิกาเจล (เกรด 9385) เป็นเฟสคงที่ และใช้คลอโรฟอร์ม และเมทานอล (ที่มี 0.1 นอร์มอล โซเดียมไฮดรอกไซด์) ในอัตราส่วน 95:5 เป็นเฟสเคลื่อนที่ ตรวจสอบมิทราไจนีนในสารชะล้างที่ออกจากคอลัมน์ด้วยวเทคนิครงคเลขผิวบาง เพื่อรวมส่วนที่มีมิทราไจนีนเป็นหลักเข้าด้วยกัน แล้วทำมิทราไจนีนให้บริสุทธิ์ขึ้นด้วยการทำให้อยู่ในรูปของมิทราไจนีนพิกเครต จากการใช้เทคนิครงคเลขผิวบางสมรรถนะสูง (HPTLC) พบว่ามิทราไจนีนที่แยกได้มีค่า R_f ตรงกับค่า R_f ของมิทราไจนีนมาตรฐาน นอกจากนี้ในการศึกษานี้ยังมีการพิสูจน์เอกลักษณ์ของมิทราไจนีนพิกเครตด้วยเทคนิค ¹H-NMR spectroscopy, Fourier-transform infrared spectroscopy (FITR) และ MALDI-TOF mass spectrometry ซึ่งข้อมูลที่ได้นี้เป็นข้อมูลเอกลักษณ์ทางกายภาพของสารมิทราไจนีนพิกเครตที่ยังไม่เคยมีรายงานมาก่อน