การแพร่กระจายของปรสิตโมโนจีเนียนในปลาน้ำจืดที่สำรวจพบในลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

จากการสารวจปลาน้ำจืดเพื่อศึกษาปรสิตกลุ่มโมโนจีเนียนจากแหล่งน้ำต่าง ๆ ในบริเวณลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ระหว่างปี พ.ศ. 2556 – 2557 พบปลาจำนวน 51 ชนิด 37 สกุล 19 วงศ์ 7 อันดับ รวมทั้งสิ้น 751 ตัว มีความชุกชุมของปรสิตโมโนจีเนียน 41 เปอร์เซ็นต์ (312 ตัว) สามารถจำแนกโมโนจีเนียนได้ 11 สกุล 42 ชนิด ดังนี้ Bifurcohaptor (1 ชนิด) และ Cornudiscoides (7 ชนิด) พบในกลุ่มปลากด, แขยง (Bagridae), Bychowskyella (1 ชนิด) และ Quadriacanthus (1 ชนิด) พบในกลุ่มปลาดุก (Clariidae), Dactylogyrus (12 ชนิด) และ Paradiplozoon (2 ชนิด) พบในกลุ่มปลาตะเพียน (Cyprinidae), Malayanodiscoides (1 ชนิด) พบในปลาสลาด (Notopteridae), Pseudodactylogyroides (1 ชนิด) พบในปลาบู่ทราย (Eleotridae), Sundanonchus (2 ชนิด) พบในปลาหมอช้างเหยียบ (Pristolepidae) และปลาชะโด (Channidae), Trianchoratus (5 ชนิด) พบในกลุ่มปลาหมอไทย (Anabantidae) ปลากระดี่ (Osphronemidae) และปลาช่อน และปลากระสง (Channidae), Thaparocleidus (9 ชนิด) พบในกลุ่มปลากด, แขยง (Bagridae) และกลุ่มปลาเนื้ออ่อน (Siluridae) การปรากฏของปรสิตในปลาเจ้าบ้านแต่ละกลุ่ม แสดงให้เห็นว่าปรสิตกลุ่มโมโนจีเนียนมีความจำเพาะต่อปลาเจ้าบ้านในระดับสกุลและชนิดสูงมาก และมีแนวโน้มที่จะใช้เป็นหมายธรรมชาติ (biological tag) ได้Distribution of Monogeneans in Freshwater Fishes from Pak-panang Basin, Nakhon SI Thammarat

Fifty-one fish species from 37 genera, 19 families, and 7 orders were obtained from various sites in Pak-panang Basin, Nakhon Si Thammarat between 2013 and 2014, and a total of 751 fish individuals were examined for monogeneans. Only 41% (312 fish samples) were infected with monogeneans. Forty-two monogenean species from 11 genera were identified. Bifurcohaptor (1 sp.) and Cornudiscoides (7 spp.) were found only on fishes of Baridae, Bychowskyella (1 sp.) and Quadriacanthus (1 sp.) were from Clariidae, and Dactylogyrus (12 spp.) and Paradiplozoon (2 spp.) were found on cyprinid fishes (Cyprinidae). Malayanodiscoides (1 sp.) was present only on Notopterus notopterus (Notopteridae) and Pseudodactylogyroides (1 sp.) was collected only from Oxyeleotris marmorata (Eleotridae), while Sundanonchus (2 spp.) were observed on Pristolepis fasciatus (Pristolepidae) and Channa micropeltes (Channidae). Trianchoratus (5 spp.) were obtained from three fish families, Anabantidae, Osphronemidae, and Channidae. Thaparocleidus (9 spp.) were found on two fish groups, Bagridae and Siluridae. The presence of monogeneans on their particular hosts indicated host-specificity at generic and/or specific levels. The results suggested that the monogeneans could be used as biological tags.