การทดสอบและถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตขิงปลอดโรคในสภาพไร่

บทคัดย่อ

โรคเหี่ยวจากเชื้อ Ralstonia solanacearum ของขิง จะแสดงอาการใบเหี่ยวม้วนจากต้นถึง ปลายยอด โคนต้นและเหง้ามีลักษณะฉํ่านํ้า เน่าเปื่อยมีกลิ่นเหม็น เมื่อผ่าหัวหรือต้นจุ่มนํ้าจะมีเมือกข้น สีขุ่นขาวคล้ายนํ้านมไหลเป็นทาง อาการทั้งหมดใช้เวลา 5-7 วัน แพร่ระบาดในแปลงปลูกอย่างรวดเร็ว ด้วยความชื้นและนํ้า ทำความเสียหายอย่างสูงต่อการผลิตและการตลาดของขิง ทุกพื้นที่ปลูกขิงทั้งใน เขตร้อนและเขตกึ่งรอ้ นทั่วโลก เชื้อโรคเหี่ยวจะอาศัยอยูทั่้งในหัวพันธุ์ขิง ในพืชอาศัยตระกูลขิงและตระกูล มะเขือ อาศัยอยู่ในดินและแปลงปลูก การปลูกขิงของเกษตรกรจึงมีการย้ายพื้นที่ปลูกใหม่ทุกปีเพื่อ หลีกเลี่ยงการแพร่ระบาดของโรค แหล่งปลูกขิงส่วนใหญ่อยู่ตามพื้นที่ลาดชันแนวภูเขา จึงก่อเกิดปัญหา การทำลายป่า หน้าดินถูกชะล้างพังทลาย สภาพแวดล้อมและโครงสร้างของดินเปลี่ยน ดินเสื่อมความ อุดมสมบูรณ์ เกิดการตกค้างของสารเคมีเป็นพิษต่อดิน นํ้าและชุมชน เกิดการดื้อยาและระบาดของโรค และแมลง จากปัญหาที่เกิดขึ้น ได้ดำเนินการวิจัยหาแนวทางการปลูกขิงปลอดโรคเหี่ยวอย่างยั่งยืน เพื่อให้เกษตรกรสามารถปลูกขิงซํ้าพื้นที่ได้ ด้วยเทคโนโลยีการผลิตขิงแบบผสมผสาน คือ การฆ่าเชื้อโรค ในแปลงปลูกด้วยการหว่านปูนขาวผสมยูเรีย อัตรา 800:80 กิโลกรัม/ต่อไร่ ไถกลบนาน 1 เดือน การใช้ เชื้อแบคทีเรียปฏิปักษ์ Bacillus subtilis สายพันธุ์ BS-DOA 24 และการใช้หัวพันธุ์ขิงปลอดโรคที่ได้จาก การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยปลูกซํ้าแปลงเดิมต่อเนื่อง 3 ปี และปลูกเปรียบเทียบกับการผลิตขิงของเกษตรกร ที่ศูนย์วิจัยเกษตรที่สูงเพชรบูรณ์ในปี 2559-2563 พบว่าหลังจากปลูก 11 เดือน ผลผลิตขิงทุกรุ่นปราศจาก โรคเหี่ยว โดยหัวพันธุ์ขิงรุ่น G3 มีจำนวนแง่งต่อเหง้าเฉลี่ยมากที่สุด 17 แง่ง สูงกว่าหัวพันธุ์รุ่นอื่น ๆ มีนํ้าหนักต่อเหง้าเฉลี่ยตํ่าสุด 433 กรัม แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญยิ่งทางสถิติกับขิงทุกรุ่น ขิง G5 มีนํ้าหนักต่อเหง้าเฉลี่ยมากที่สุด 1,409 กรัม แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับขิงที่การผลิตขิงของ เกษตรกรซึ่งมีนํ้าหนักต่อเหง้าเฉลี่ย 910 กรัม หัวพันธุ์ขิงรุ่น G3, G4 และ G5 ให้ผลผลิตต่อไร่ 3,248 10,133 และ 10,568 กิโลกรัม ตามลำดับ ซึ่งขิงรุ่น G5 ที่ปลูกซํ้าแปลงเดิมปีที่ 3 ตามกรรมวิธีของ กรมวิชาการเกษตรให้ผลผลิตต่อไร่สูงกว่าแปลงปลูกขิงของเกษตรกรที่ได้ผลผลิต 6,725 กิโลกรัม ผลผลิต เพิ่มขึ้นจากแปลงของเกษตรกรคิดเป็น 36.36% ต้นทุนการผลิตขิงรุ่น G3 มีต้นทุน 28,817 บาท/ไร่ สูงกว่าขิงทุกรุ่นเนื่องจากหัวพันธุ์มีราคาแพงเกษตรกรที่ปลูกขิงรุ่น G5 มีรายได้เฉลี่ย 211,360 บาท/ไร่ ส่งผลให้ได้กำไรสุทธิสูงถึง 186,060 บาท/ไร่ สูงกว่าการผลิตขิงของเกษตรกร คิดเป็น 41.08% ส่งผลให้ ค่า BCR สูงสุด 7.35 ปี 2562-2563 ขยายผลและถ่ายทอดเทคโนโลยี โดยจัดทำเอกสารองค์ความรู้ แปลงต้นแบบศูนย์เรียนรู้ ขยายผลสู่แปลงต้นแบบศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) เขาค้อ และวิสาหกิจชุมชนบริการองค์ความรู้และศึกษาดูงานในแปลงปลูกแก่เกษตรกร 137 ราย พร้อมทั้งสนับสนุนปัจจัยการผลิต หัวพันธุ์ขิงปลอดโรครุ่น G4 และ G5 นํ้าหนัก 9,040 กิโลกรัม ปลูก ในพื้นที่ 20.1 ไร่ ของเกษตรกรอำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ การผลิตขิงโดยใช้หัวพันธุ์ปลอดโรค ร่วมกับการจัดการดิน และการใช้ BS-DOA 24 จะทำให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น ปลอดโรค ปลูกซํ้าได้ในพื้นที่เดิม ส่งผลให้เกษตรกรลดต้นทุน และมีรายได้เพิ่มขึ้น