การปรับตัวต่อวิกฤติภัยแล้งของเกษตรกรผู้ปลูกข้าว ตำบลปลายกลัด อำเภอบางซ้าย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

     การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อศึกษา ปัจจัยที่มีผลต่อการปรับตัวต่อวิกฤติภัยแล้งของเกษตรกรผู้ปลูกข้าว กลุ่มตัวอย่างคือเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในตำบลปลายกลัด อำเภอบางซ้าย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 230 คน โดยการสุ่มแบบบังเอิญ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณาและการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบคัดเลือกเข้า ผลการวิจัยพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีอายุเฉลี่ย 50.30 ปี  มีรายได้จากการจำหน่ายข้าว ปี พ.ศ.2565 โดยเฉลี่ย 354,208.33 บาทต่อปี และไม่มีพื้นที่ถือครองเป็นของตนเอง เกษตรกรมีขนาดพื้นที่ปลูกข้าวโดยเฉลี่ย 24.50 ไร่ ข้าวปลูกเป็นพันธุ์ กข 41 (ข้าวจ้าว) มีจำนวนแรงงานโดยเฉลี่ย 3 คน มีฤดูทำนา 2 รอบต่อปีและมีประสบการณ์ในการปลูกข้าวโดยเฉลี่ย 25.50 ปี เกษตรกรส่วนใหญ่มีแหล่งเงินทุนมาจากเงินทุนตนเอง ไม่เป็นสมาชิกกลุ่มทางสังคมและมีการเปิดรับข่าวสารด้านการเกษตรจากเพื่อนบ้าน การปรับตัวต่อวิกฤติภัยแล้งโดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (2.93) การปรับตัวในแต่ละด้านพบว่าเกษตรกรมีการปรับตัวมากที่สุดคือ การเปิดรับข้อมูลข่าวสารภัยแล้ง (3.16) รองลงมาคือ การมีส่วนร่วมในการรับมือภัยแล้ง (2.88) การปรับเปลี่ยนช่วงฤดูเพาะปลูกและพืชปลูก (2.87) และมีการปรับตัวน้อยที่สุดคือ การเตรียมแหล่งน้ำ (2.80) ปัจจัยที่มีผลต่อการปรับตัวต่อวิกฤตภัยแล้วของเกษตรกร พบว่า มี 3 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p-value ≤ 0.05 ได้แก่ อายุ การมีแหล่งเงินทุนที่มาจากทุนของตัวเองและการกู้ยืมธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร(ธกส.) และขนาดพื้นที่ทำนา ปัญหาของเกษตรกรต่อการปรับตัววิกฤติภัยแล้ง มี 3 ประเด็น คือ 1) การปรับปรุงฟื้นฟูแหล่งน้ำในชุมชน 2) การเข้าร่วมโครงการที่เกี่ยวกับการรับมือภัยแล้ง และ 3) การได้รับความรู้และการสนับสนุนเพื่อการรับมือกับภัยแล้งจากหน่วยงานภาครัฐ