สมบัติดินภายใต้สวนชาเมี่ยง สวนกาแฟ และหย่อมป่า บ้านป่าเหมี้ยง ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินจากป่าไม้เป็นพืชเศรษฐกิจ มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะด้านสมบัติของดินตามมา ในพื้นที่บริเวณนี้ยังมีข้อมูลเพื่อการจัดการพื้นที่อนุรักษ์น้อยจึงทำการศึกษาสมบัติดินในพื้นที่บ้านป่าเหมี้ยง ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง โดยวัตถุประสงค์หลักทำการศึกษาสมบัติดินทางกายภาพและทางเคมีในพื้นที่สวนชาเมี่ยง สวนกาแฟ และหย่อมป่าเป็นแปลงควบคุม และศึกษาความสัมพันธ์ของปัจจัยดินที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของเมี่ยงและกาแฟ ทำการเก็บข้อมูลดินชั้นบน (0-5 เซนติเมตร) และดินชั้นล่าง (20-25 เซนติเมตร) วางแปลงศึกษาด้วยวิธี Stratified Random Sampling ขนาด 10 x 10 เมตร พื้นที่ละ 5 แปลง รวมทั้งสิ้น 15 แปลง และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยดินโดยวิธีวิเคราะห์แบบ Principal component analysis (PCA) พบว่า ดินสวนชาเมี่ยงในดินชั้นบนและดินชั้นล่างมีความแข็งมากที่สุดส่งผลให้มีความชื้นน้อยและมีค่า pH เป็นกรดจัดมาก ในพื้นที่สวนกาแฟดินชั้นบนมีปริมาณธาตุอาหาร (P, Na, Ca และ Mg) มากที่สุด และหย่อมป่าพบปริมาณอินทรียวัตถุมากกว่าสวนชาเมี่ยงและสวนกาแฟ เนื่องจากการมีการย่อยสลายซากพืชซากสัตว์เป็นเวลานาน และในดินชั้นล่างมีปริมาณเนื้อดินทราย ทรายแป้ง และดินเหนียวไม่แตกต่างจากดินชั้นบนมากนัก เมื่อนำมาวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยดิน พบว่า การใช้ประโยชน์ที่ดินที่แตกต่างกันจะส่งผลต่อปริมาณของธาตุอาหาร และสมบัติดินทางกายภาพที่แตกต่างกันรวมถึงความอุดมสมบูรณ์ของดินในแต่ละพื้นที่ขึ้นอยู่กับวัตถุต้นกำเนิดดิน ในการบริหารจัดการพื้นที่สวนชาเมี่ยงและกาแฟเป็นการใช้ประโยชน์ที่สามารถสร้างอาชีพให้กับเกษตรกรในพื้นที่ได้ และยังมีองค์ประกอบทางนิเวศที่เป็นรูปแบบของวนเกษตรที่ลงตัวทางด้านการอนุรักษ์ดิน น้ำ และป่าไม้ ทำให้คนสามารถอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างยั่งยืน