อิทธิพลของเอนโซที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาณฝนในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งบริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงอิทธิพลของเอนโซที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาณฝนช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งของปีภาวะเอลนีโญ ปกติ และลานีญาบริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย โดยใช้ข้อมูลปริมาณฝนในช่วง มกราคม พ.ศ. 2547 – ธันวาคม พ.ศ. 2563 สำหรับข้อมูลปริมาณฝนเฉลี่ยในฤดูฝนของปีภาวะเอลนีโญ ปกติ และลานีญาใช้ข้อมูลเดือน พฤษภาคม ถึง ตุลาคม และข้อมูลปริมาณฝนเฉลี่ยในฤดูแล้งของปีภาวะเอลนีโญ ปกติ และลานีญาใช้ข้อมูลเดือนพฤศจิกายน ถึง ธันวาคม และมกราคม ถึง เมษายน นำข้อมูลปริมาณฝนมาประมวลผลเพื่อประมาณค่าการกระจายปริมาณฝนทั่วพื้นที่ภาคเหนือตอนบนโดยใช้โปรแกรม Arc GIS 10.0 ข้อมูลการแพร่กระจายของฝนจะถูกนำมาจำแนกชั้นข้อมูลออกเป็น 5 ชั้นของระดับปริมาณฝน (ต่ำมาก ต่ำ ปานกลาง สูง และสูงมาก) โดยใช้ค่าความเบี่ยงเบนมาตรฐานในการจำแนก จากนั้นทำการวิเคราะห์ความแตกต่างของปริมาณฝนระหว่างปีภาวะเอลนีโญ-ปีภาวะปกติ ลานีญา-ปกติ และปีภาวะเอลนีโญ-ปีภาวะลานีญา ในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งด้วยเทคนิคการซ้อนทับภาพ (overlay) และทำการศึกษาถึงความแตกต่างของการกระจายปริมาณฝนตลอดช่วงปีภาวะเอลนีโญและลานีญา เทียบกับปีภาวะปกติ ในช่วงฤดูฝนและฤดูแล้งของปีภาวะเอลนีโญ-ปีภาวะปกติ ปีภาวะลานีญา-ปีภาวะปกติ และปีภาวะเอลนีโญ-ปีภาวะลานีญาโดยใช้สถิติ paired sample t-test ที่ระดับความเชื่อมั่น 95%
ผลการศึกษาปรากฏว่าในช่วงฤดูฝนการกระจายปริมาณฝนมีการแพร่กระจายในระดับที่สูงมากอยู่ในช่วง 205.59 – 228.98 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ในช่วง 112.02 – 135.40 มิลลิเมตร ในปีภาวะปกติการกระจายปริมาณฝนมีการกระจายในระดับที่สูงมากอยู่ในช่วง 247.30 – 269.71 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ในช่วง 157.68 – 180.08 มิลลิเมตร ปริมาณฝนเฉลี่ยของปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ในปีภาวะลานีญามีการแพร่กระจายของปริมาณฝนกระจายตัวจากระดับที่สูงมากอยู่ที่ 258.74 – 283.74 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ที่ 158.76 – 183.75 มิลลิเมตร ปริมาณฝนเฉลี่ยในปีภาวะลานีญาเพิ่มขึ้นจากปีภาวะปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และปริมาณฝนเฉลี่ยในปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะลานีญาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 สำหรับในช่วงฤดูแล้งพบว่าในปีสภาวะเอลนีโญการแพร่กระจายของปริมาณฝนมีการกระจายระดับที่สูงมากอยู่ในช่วง 28.35 -32.90 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ที่ 10.15 – 14.69 มิลลิเมตร ในปีสภาวะปกติพบว่าการกระจายปริมาณฝนระดับที่สูงมากอยู่ในช่วง 242.76 – 281.16 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ในช่วง 89.17 – 127.55 มิลลิเมตร ในปีภาวะลานีญาพบว่าการกระจายปริมาณฝนมีการกระจายในระดับที่สูงมากอยู่ในช่วง 42.01 – 46.89 มิลลิเมตร จนถึงระดับที่ต่ำมากอยู่ในช่วง 22.50 – 27.36 มิลลิเมตรปริมาณฝนเฉลี่ยในปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ปริมาณฝนเฉลี่ยในปีภาวะลานีญาลดลงจากปีภาวะปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และปริมาณฝนเฉลี่ยในปีภาวะเอลนีโญลดลงจากปีภาวะลานีญาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ดังนั้นบริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยเป็นพื้นที่เสี่ยงภัยแล้งในช่วงปีภาวะเอลนีโญและเป็นพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดน้ำท่วมในฤดูฝนของช่วงปีภาวะลานีญา
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of TCI is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated. Please read our Policies page for more information...
เอกสารอ้างอิง
ชวรี วราศรัย, นงค์นาถ อู่ประสิทธิ์วงศ์ และธีรลักษณ์ ประเสริฐแสง. (2542). พายุหมุนเขตร้อนในประเทศไทย : สถิติ พ.ศ. 2494-2541. กรุงเทพฯ: ฝ่ายอากาศประจำถิ่น, กองภูมิอากาศ, กรมอุตุนิยมวิทยา, เอกสารวิชาการเลขที่ 551.515.2-01-2542, มีนาคม.
ปริญ หล่อพิทยากร, ณัฏฐฐ์นรี พุกถึก, ณัฐพล ประสิทธิ์, ศิริลักษณ์ สาลี, สุจิตรา บ้านเนิน, รุ่งโรจน์ อินกานา, อารียา โฉมงาม, ดาวุฒิ กาลาเอส, ปัทมา พอดี, ภูริต มีพร้อม, และรังสรรค์ เกตุอ๊อต. (2566). อิทธิพลของเอนโซ่ที่มี่ผลต่อปริมาณฝุ่นละอองขนาด 2.5 ไมครอน ในช่วงฤดูฝน และฤดูแล้งบริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย. วารสารเกษตรนเรศวร, 20(2), 1-24
มัณฑนา พฤกษะวัน. (2531). การหาผลกระทบของเอลนิโนที่มีต่อฝนในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: ฝ่ายวิชาการภูมิอากาศ กองภูมิอากาศ กรมอุตุนิยมวิทยา.
มัณฑนา พฤกษะวัน และ นงค์นาถ อู่ประสิทธิ์วงศ์. (2545). รูปแบบของฝนและอุณหภูมิในประเทศไทยในปีเอนโซ่และความสัมพันธ์กับดัชนีความฝันแปรของระบบอากาศในซีกโลกใต้และอุณหภูมิผิวน้ำทะเลในมหาสมุทรแปซิฟิกเขตร้อน. กรุงเทพฯ: เอกสารวิชาการกรมอุตุนิยมวิทยา.
มัณฑนา พฤกษะวัน และสุดาพร นิ่มมา. (2542). ผลกระทบลานินญ่าที่มีต่อฝนและอุณหภูมิของประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร : ฝ่ายวิชาการภูมิอากาศ กองภูมิอากาศ กรมอุตุนิยมวิทยา.
ศูนย์ความรู้กลาง กรมชลประทาน. (2567). การแทรก (Interpolation). สืบค้น 22 มีนาคม 2568, จาก http://kmcenter.rid.go.th.
ศูนย์ภูมิอากาศ สำนักพัฒนาอุตุนิยมวิทยา กรมอุตุนิยมวิทยา. (2563). สถิติพายุหมุนที่เคลื่อนที่เข้าสู่ประเทศไทยคาบ 69 ปี (พ.ศ .2494 - พ.ศ. 2562). สืบค้น 31 มกราคม 2564, จาก www.tmd.go.th.
Barlow, M., Nigam, S., & Berbery, E. H. (2001). ENSO, Pacific Decadal Variability, and U.S. Summertime Precipitation, Drought, and Stream Flow. Journal of Climate, 14, 2105-2128.
Bejranonda, W., & Koch, M. (2010). The Role of Ocean State Indices in Seasonal and Inter-Annual Climate Variability of Thailand. In the 1st Symposium on Sustainable Water Management and Climate Change Adaptation co-organized by Nakhon Pathom Rajabhat University and The University of Kassel Germany June 16-17, 2010. . Nakhon Pathom: Nakhon Pathom Rajabhat University.
Boochabun, K., Tych, W., Chappell, N. A., Carling, P. A., Lorsirirat, K., & Pa-Ovsaeng, S. (2004). Statistical Modeling of Rainfall and River Flow in Thailand. Journal of The Geological Society of India, 64, 503-515.
Dettinger, M. D., & Diaz, H. F. (2000). Global characteristics of stream flow seasonality and variability. Journal of hydrometeorology, 1, 289-310.
Environmental Systems Research Institute (ESRI). (2014). Arc GIS (Version 10.0). 380 New York Street, Red Lands, CA 92373, USA.
IBM Singapore Pte. (2016). IBM SPSS Statistics (Version 23.0) [Computer Software].
Singapore: IBM Singapore.
Kirtphaiboon, S., Wongwises, P., Limsakul, A., Sooktawee, S., & Humphries, U. (2014). Rainfall Variability over Thailand Related to the El Nino-Sourthern Oscillation (ENSO). Journal of Sustainable Energy & Environment, 5, 37-42.
Lau, K. M., & Wu, H. T. (2001). Principal Modes of Rainfall-SST Variability of the Asian Summer Monsoon: A Reassessment of the Monsoon-ENSO Relationship. Journal of Climate, 14, 2880-2895
Limsaku, A. (2019).
Impacts of El Nino-Southern Oscillation (ENSO) on Rice Production in Thailand during 1961-2016. Environment and Natural Resources Journal, 17(4), 30-42.
Mallappa, J. M., Shubham, A. G., Vivek, G., Abhishek, C., Suriyan, C., Avishek, D., & Sushill, K. H. (2025). A systematic review on rainfall patterns of Thailand: Insights into variability and its relationship with ENSO and IOD. Earth-Science Reviews, 264, 105102.
National Weather Service Climate Prediction Center. (2021). Cold & Warm Episodes by Season. Retrieved January 31, 2021, from https://origin.cpc.ncep.noaa.gov/products/analysis_monitoring/ensostuff/ONI_v5.php
Nicholls, N., & Wong, K. K. (1990). Dependence of rainfall variability on mean rainfall, latitude and the southern oscillation. Journal of climate, 3, 163-171.
Mann, P. S. (2004). Introductory Statistics (5th ed.). John Wiley & Sons.
Ueangsawat, K., & Jintrawet, A. (2013). The Impacts of ENSO Phases on the Variation of Rainfall and Stream Flow in the Upper Ping River Basin, Northern Thailand. Environment and Natural Resources Journal, 11(2), 97-119.
Yin, Y., Xu, Y., & Chen, Y. (2009). Relationship between flood/drought disasters and ENSO from 1857 to 2003 in the Taihu Lake basin, China. Quaternary International, 208(1-2), 93-101.
Zhang, Q., Xu, C.Y., Jiang, T., & Wu, Y.J. (2007). Possible influence of ENSO on annual maximum streamflow of the Yangtze River, China. Journal of Hydrology, 333(2-4), 265-274.
