ผลของการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนต่อผลผลิตและความเข้มข้นธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวพันธุ์พื้นเมือง

บทคัดย่อ

การเพิ่มปริมาณธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวเป็นวิธีการหนึ่งที่มีการยอมรับว่าสามารถช่วยลดปัญหาการขาดธาตุสังกะสีในกลุ่มประชากรที่บริโภคข้าวเป็นอาหารหลักได้ ดังนั้นการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนแตกต่างกัน 3 ระดับ คือ 0, 10 และ 20 กิโลกรัม/ไร่ ต่อผลผลิต และปริมาณธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวกล้องพันธุ์พื้นเมือง 3 พันธุ์คือ ปะอ้ายโกล้ บือซาโกล้ และสังข์หยดโดยปลูกข้าวทั้ง 3 พันธุ์ในสภาพแปลง พบว่าการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน 10 กิโลกรัม/ไร่ ทำให้ข้าวทั้ง 3 พันธุ์ มีผลผลิตเพิ่มขึ้น เปรียบเทียบกับการไม่ใส่ปุ๋ยไนโตรเจน แต่มีอัตราการเพิ่มขึ้นแตกต่างกันในข้าวแต่ละพันธุ์ตั้งแต่ 19.7 - 47.3 % แต่พบว่า ระดับ 20 กิโลกรัม/ไร่ ทำให้ผลผลิตพันธุ์บือซาโกล้ลดลง แต่ไม่แตกต่างกันในปะอ้ายโกล้และสังข์หยด โดยการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน 10 และ 20 กิโลกรัม/ไร่ ทำให้องค์ประกอบผลผลิตเพิ่มขึ้นจากการไม่ใส่ปุ๋ยในทุกพันธุ์ ยกเว้นจำนวนเมล็ดดี/รวง ที่มีจำนวนมากที่สุดที่อัตรา 10 กิโลกรัม/ไร่ แต่ระดับปุ๋ยที่เพิ่มเป็น 20 กิโลกรัม/ไร่ ทำให้จำนวนเมล็ดดีลดลง สำหรับธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวกล้องพบว่าทั้งพันธุ์ข้าวและอัตราการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนมีผลต่อความเข้มข้นธาตุสังกะสีแต่ไม่พบปฏิสัมพันธ์ระหว่างสองปัจจัยนี้ โดยพบว่าพันธุ์ที่มีความเข้มข้นธาตุสังกะสีสูงที่สุดคือสังข์หยดและบือซาโกล้ และน้อยที่สุดคือปะอ้ายโกล้ ในขณะที่การใส่ปุ๋ยไนโตรเจน 10 กิโลกรัม/ไร่ ทำให้ข้าวกล้องทั้ง 3 พันธุ์มีธาตุสังกะสีสูงที่สุด รองลงมาคือที่ 20 กิโลกรัม/ไร่ และการไม่ใส่ปุ๋ย ตามลำดับ และไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างผลผลิตเมล็ดและความเข้มข้นธาตุสังกะสีในข้าวทั้ง 3 พันธุ์ การทดลองนี้บ่งชี้ว่าการจัดการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนในอัตราที่เหมาะสมสามารถเพิ่มผลผลิตและปริมาณธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวได้แตกต่างกันในข้าวแต่ละพันธุ์ ซึ่งข้อมูลดังกล่าวจะเป็นประโยชน์ต่อการจัดการปุ๋ยไนโตรเจนและการปรับปรุงพันธุ์ข้าวเพื่อเพิ่มผลผลิตและปริมาณสังกะสีในเมล็ดข้าวต่อไป