พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและทัศนคติด้านความเสี่ยงของเกษตรกรผู้ปลูกผักในจังหวัดปทุมธานี

บทคัดย่อ

การพัฒนาด้านการเกษตรของประเทศไทยที่ผ่านมาใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชในปริมาณสูง ก่อให้เกิดผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม การศึกษาพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและทัศนคติด้านความเสี่ยงของเกษตรกรมีความสำคัญต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเกษตรกร การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ วิเคราะห์พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช วิเคราะห์ทัศนคติด้านความเสี่ยงของเกษตรกรผู้ปลูกผักตัวอย่าง และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีต่อความสัมพันธ์ต่อการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของผู้ปลูกผักตัวอย่าง ข้อมูลรวบรวมจากการสัมภาษณ์เกษตรกรผู้ปลูกผักคะน้าและถั่วฝักยาวในจังหวัดปทุมธานี ตัวอย่างจำนวน 96 ครัวเรือน ปีการเพาะปลูก 2557/2558 อาศัยทฤษฎีความคาดหวัง (Prospect Theory) และวิเคราะห์โดยเลือกสถิติเชิงพรรณนา ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าสถิติไคสแควร์ ผลการศึกษาด้านพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช เมื่อพิจารณาความเป็นพิษ (toxicity) ตามหลักเกณฑ์การจัดระดับความเป็นพิษขององค์การอนามัยโลกพบว่า สารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่เกษตรกร ของผู้ปลูกผักคะน้าใช้ส่วนใหญ่อยู่ใน Class II (ระดับพิษปานกลาง) มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 131.77 กรัมสารออกฤทธิ์/ไร่ ในขณะที่ผู้ปลูกถั่วฝักยาวใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชระดับ U (ระดับที่ไม่เป็นพิษเมื่อใช้อย่างระวัง) มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 154.74 กรัมสารออกฤทธิ์/ไร่ ทัศนคติด้านความเสี่ยงพบว่า เกษตรกรมีทัศนคติหลีกเลี่ยงความเสี่ยง (Risk averse) ทั้งหมดแต่ในระดับที่แตกต่างกัน โดยเกษตรกรที่มีทัศนคติหลีกเลี่ยงความเสี่ยงสูงจะมีการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชในปริมาณสูง ข้อเสนอต่อหน่วยงานของราชการ ส่งเสริมการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสาน และเทคนิคทางเลือกให้เกษตรกรในการลดการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชให้กับเกษตรกรอย่างทั่วถึง