การศึกษาตารางชีวิตแมลงวันทอง Bactrocera dorsalis (Hendel) และแมลงวันฝรั่ง Bactrocera correcta (Bezzi) ในพุทรานมสด (Ziziphus jujuba Mill.)
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
แมลงวันทอง Bactrocera dorsalis (Hendel) และแมลงวันฝรั่ง Bactrocera correcta (Bezzi) จัดเป็นศัตรูสำคัญของพุทรานมสด (Ziziphus jujuba Mill.) ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจของประเทศไทย งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการทราบระยะเวลาการเจริญเติบโตและตารางชีวิตของแมลงวันทั้ง 2 ชนิด เพื่อนำไปใช้ทำแบบจำลองในการพยากรณ์การระบาดของแมลงวันผลไม้ในแปลงพุทรานมสด โดยเพาะเลี้ยงหนอนแมลงวันทอง B. dorsalis และแมลงวันฝรั่ง B. correcta ด้วยพุทรานมสดเพื่อศึกษาการเจริญเติบโตในแต่ละวัน การรอดชีวิตและความอุดมพันธุ์ โดยใช้การวิเคราะห์ผลตารางชีวิต ผลการศึกษาพบว่าการเจริญเติบโตระยะหนอนของแมลงวันทองและแมลงวันฝรั่งใช้ระยะเวลา 8.72±1.49 และ 6.63±1.01 วัน ตามลำดับ ขนาดความกว้างลำตัวหนอน (อายุ 7 วัน) ของแมลงวันฝรั่งมากกว่าแมลงวันทอง ค่าสัมประสิทธิ์การเพิ่มทางพันธุกรรม (r) ของแมลงวันทองและแมลงวันฝรั่งเท่ากับ 0.23 และ 0.20 ตัว/วัน ตามลำดับ อัตราการขยายพันธุ์สุทธิ (R0) ของแมลงวันทอง คือ 1036.88 เท่า ขณะที่แมลงวันฝรั่ง มีค่า 351.03 เท่า อัตราการเพิ่มขึ้นที่แท้จริง (λ) ของแมลงวันทองและแมลงวันฝรั่ง เท่ากับ 1.26 และ 1.22 ตัว/วัน ชั่วอายุขัยของกลุ่ม (T) ของแมลงวันทองและแมลงวันฝรั่ง เท่ากับ 29.58 และ 29.10 วัน ตามลำดับ ซึ่งจะเห็นได้ว่าแมลงวันทองมีการเจริญเติบโตสูงกว่าแมลงวันฝรั่งเมื่อเลี้ยงด้วยพุทรานมสด
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
จันทนา ใจจิตร, อดิศักดิ์ คำนวณศิลป์, สัญญาณี ศรีคชา, อรทัย เอื้อตระกลู, นพรัตน์ บัวหอม, สุรพล สุขพันธ์, ศิริจันทร์ อินทร์น้อย, อรัญญา ภู่วิไล, อดุลย์รัตน์ แคล้วคลาด,วิไลวรรณ พรหมคำ, วันชัย ถนอมทรัพย์, และปัญญา พุกสุ่น. 2558. โครงการขยายผลการใช้เทคโนโลยีแบบผสมผสานเพื่อควบคุมแมลงวันผลไม้ในชมพู่ ฝรั่ง และพุทรา ในพื้นที่จังหวัด ราชบุรี นครปฐม และสมุทรสาคร. แหล่งข้อมูล: https://www.doa.go.th/research/showthread.php?tid=1446. ค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2564.
วณิช ลิ่มโอภาสมณี, ฐิติมา คงรัตน์อาภรณ์, ทศพล แทนนรินทร์, และ สุชาดา เสกสรรค์วิริยะ. 2555. การควบคุมแมลงวันผลไม้ในสวนพุทรานมสดโดยการใช้แมลงที่เป็นหมัน. วิทยาศาสตร์เกษตร. 43(ฉบับพิเศษ 2): 425-428.
วิโรจน์ ขลิบสุวรรณ. 2545. นิเวศวิทยาของแมลง. ภาควิชากีฏวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น.
สัญญาณี ศรีคชา. 2552. การศึกษาชีววิทยาและการระบาดของแมลงวันผลไม้ชนิด Bactrocera correcta (Bezzi). แหล่งข้อมูล: http://lib.doa.go.th/multim/BB01175.pdf. ค้นเมื่อ 2 พฤษภาคม 2564.
สัญญาณี ศรีคชา, วิภาดา ปลอดบุรี, และเกรียงไกร จำเริญมา. 2553. การศึกษาชนิดของแมลงวันผลไม้ศัตรูธรรมชาติ และฤดูการระบาดของแมลงวันผลไม้ที่สำคัญในแหล่งปลูกชมพู่. แหล่งข้อมูล: https://www.doa.go.th/research/showthread. php?tid=844&pid=846. ค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2564.
สำนักควบคุมพืชและวัสดุการเกษตร. 2561. ข้อมูลการส่งออก ผลไม้สด ไปต่างประเทศ (เฉพาะมีใบรับรองสุขอนามัยพืช) 2561 รายชนิด. แหล่งข้อมูล: https://www.doa.go.th/ard/?page_id=314. ค้นเมื่อ 21 มกราคม 2564.
อินทวัฒน์ บุรีคา. 2548. นิเวศวิทยาวิเคราะห์ทางกีฏวิทยา. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ.
อโนทัย ภาระพรมราช. 2545. อิทธิพลของชนิดสิ่งเร้าจากพืชอาหารต่อแมลงวันผลไม้ Bactrocera spp. และแมลงเบียน Diachasmimorha longicaudata Ashmend. วิทยานิพนธ์ ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
Amur, A., N. Memon, M. A. Shah, A. Ansari, D. A. Solangi, and B. Mal. 2017. Biology and morphometric of different life stage of the oriental fruit fly (Bactrocera dorsalis (Hendel) (Diptera: Tephritidae) on three varieties of mango of Sindh, Pakistan. Journal of Animal and Plant Sciences. 27(5): 1711-1718.
Chang, C. L., R. I. Vargas, C. Caceres, E. Jang, and I. K. Cho. 2006. Development and assessment of a liquid larval diet for Bactrocera dorsalis (Diptera: Tephritidae). Annals of the entomological society of America. 99(6): 1191-1198.
Drew, R., and M. Roming. 2013. Tropical fruit flies (Tephritidae: Dacinae) of South-East Asia: Indomalaya to North-west Australasia. United Kingdom; CABI.
Huang, Y. B. K., and H. Chi. 2014. Fitness of Bactrocera dorsalis (Hendel) on seven host plants and an artificial diet. Turkish Journal of Entomology. 38(4): 401-414.
Jaleel, W., J. Yin, D. Wang, Y. He, L. Lu, and H. Shi. 2017. Using two-sex life tables to determine fitness parameters of four Bactrocera species (Diptera: Tephritidae) reared on a semi-artificial diet. Bulletin of Entomological Research. 108: 1-8.
Jaleel, W., X. Tao, D. Wang, L. Lu, and Y. He. 2018. Using two-sex life table traits to assess the fruit preference and fitness of Bactrocera dorsalis (Diptera: Tephritidae). Journal of Economic Entomology. 20(10): 1-10.
Kamiji, T., K. Arakawa, and M. Kadoi. 2014. Effect of temperature on the development of a Vietnamese population of Bactrocera correcta (Bezzi) (Diptera: Tephritidae). Japanese Journal of Environmental Entomology and Zoology. 25(3): 101–109.
Plant Health Asatralia. 2018. The Australian handbook for the identification of fruit flies. Version 3.1. Plant Health Australia. Canberra, ACT.
Salmah, M., M. Roseli, M. H. Sajili, and N. A. Adum. 2019. Life table and demographic parameters of Bactrocera dorsalis reared on mango (Mangifera indica L.). Bioscience Research. 16(SI): 311–318.
United States Department of Agriculture. 2021. USDA national database. Available: https://www.usda.gov. Accessed Aug. 22, 2021.