การศึกษาระดับความสูงของผลบนทรงต้นและปัจจัยทางกายภาพต่อการเข้าทำลายของแมลงวันแตง Zeugodacus cucurbitae Coquillett (Diptera: Tephritidae) ในแตงกวา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
แมลงวันแตง Zeugodacus cucurbitae Coquillett เป็นแมลงศัตรูสำคัญทางเศรษฐกิจของพืชตระกูลแตงและสร้างความเสียหายอย่างสูงในเชิงคุณภาพและปริมาณ ปัจจัยทางชีวภาพและกายภาพส่งผลโดยตรงต่อการเพิ่มปริมาณประชากรและการแพร่ระบาดของแมลง ดังนั้นงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาตำแหน่งความสูงของผลบนทรงต้นและปัจจัยกายภาพต่อปริมาณประชากรแมลงวันแตงและความเสียหายในสภาพแปลงเกษตรกร จังหวัดขอนแก่น จำนวน 2 ปีปลูก คือ ระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2561 - กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 และระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ. 2562 - มกราคม พ.ศ. 2563 ผลการศึกษาในปีปลูกแรกพบจำนวนประชากรตัวเต็มวัยแมลงวันแตงเฉลี่ย 136.81±14.83 ตัว/ต้น และจำนวนผลเสียเฉลี่ย 12.33±22.72 ผล/ต้น ในตำแหน่งกลางลำต้นสูงที่สุดโดยมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) กับจำนวนประชากรแมลงวันแตง ตำแหน่งบนและล่างของลำต้นที่ 106.50±6.15 ตัว/ต้น และ 102.29±7.87 ตัว/ต้น และจำนวนผลเสียที่ 3.65±8.75 ผล/ต้น และ 4.16±10.95 ผล/ต้น ตามลำดับ ในปีปลูกที่สองมีแนวโน้มของจำนวนประชากรแมลงวันแตงและจำนวนผลเสียคล้ายคลึงกับฤดูกาลแรก แมลงวันแตงเริ่มมีการแพร่ระบาดในแปลงเริ่มจากสัปดาห์ที่ 3 หลังปลูกและเพิ่มสูงสุดในช่วงสัปดาห์ที่ 5 และ 6 (ระยะติดดอก-ออกผล) มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 161±16.74 และ 186±16.79 ตัว/10 กับดัก ในปีปลูกที่ 1 และในปีปลูกที่ 2 เฉลี่ยเท่ากับ 178±19.62 และ 159±5.83 ตัว/10 กับดัก ตามลำดับ ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ (Correlation, r) ของจำนวนประชากรและปัจจัยทางกายภาพ ได้แก่ อุณหภูมิ ความชื้น และปริมาณน้ำฝน ในปีปลูกที่ 1 มีค่าเท่ากับ -0.47, 0.19 และ 0.29 ตามลำดับ ขณะที่ในปีปลูกที่ 2 มีค่าเท่ากับ -0.32, 0.69 และ 0.01 ผลจากการศึกษานี้ช่วยให้ทราบตำแหน่งผลบนทรงต้นที่แมลงวันแตงชอบเข้าทำลายและช่วงเวลาที่เหมาะสมในการป้องกันกำจัดแมลงวันแตงในสภาพแปลง
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2563. พื้นที่ปลูกแตงกวาในประเทศไทย. แหล่งข้อมูล: https://www.doae.go.th/km_list.php?Cat=SXpUVVF0TGdXb0Y1SlRFOVNBdnhqUT09. ค้นเมื่อ 20 ตุลาคม 2563.
จิรภา พุทธิวงศ์, เสาวนี เขตสกุล และสมพงษ์ สุขเขตต์. 2550. ศึกษาระยะปลูกและการจัดการต้นเพื่อผลผลิตและคุณภาพในการผลิตแตงกวาอินทรีย์. โครงการวิจัยสำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 4 ศูนย์วิจัยพืชสวนศรีษะเกษ. ศรีษะเกษ.
จุรีพร สุคติภูมิ. 2564. การใช้ไส้เดือนฝอยก่อโรคแก่แมลงร่วมกับชีวภัณฑ์อื่นในการควบคุมแมลงวันแตง (Zeugodacus cucurbitae) (Coquillett). วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น.
เฉลิมเกียรติ โภคาวัฒนา และภัสรา ชวประดิษฐ์. 2539. การปลูกแตงกวา: กลุ่มพืชผัก กองส่งเสริมพืชสวน. กรมส่งเสริมการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. แหล่งข้อมูล: http://eto.ku.ac.th/neweto/e-book/plant/herb_gar/cocomber.pdf. ค้นเมื่อ 15 ธันวาคม 2561.
ทรงกลด ชื่อสัตตบงกช. 2555. แมลงวันผลไม้. แหล่งข้อมูล: http://forecast.doae.go.th/web/mango/218-insect-pests-of-mango/921-oriental-fruit-fly.html.22/8/2555. ค้นเมื่อ 10 ธันวาคม 2564.
ทวีศักดิ์ ขวัญไตรรงค์, อัจฉรา กล่อมยงค์, นีรชา อ่วมสุข และอรประภา คงสุนทร สุขทอง. 2564. ความหลากชนิดและการแพร่ระบาดตามฤดูกาลของแมลงวันผลไม้ ในสวนกระท้อน จังหวัดลพบุรี. วารสารวิชาการเกษตร. 39(1): 63-72.
นริศ ท้าวจันทร์, ยาวารีย๊ะห์ สาเมาะ และกนกกาญจน์ ตลึงผล. 2559. อิทธิพลของสีกับดักและช่วงเวลาระหว่างวันต่อการดักจับแมลงวันแตง Zeugodacus cucurbitae (Couqillett) (Diptera: Tephritidae) ด้วยสารคิว-ลัวร์ในสภาพแปลง. วารสารพืชศาสตร์สงขลานครินทร์. 3(4): 44–48.
ปาณิศา ธรรมเสวตร และนริศ ท้าวจันทร์. 2557. ผลของระยะเวลาการติดเชื้อราโรคแมลง Metarhizium anisopliae PSUM02 ต่อการวางไข่ และระยะตัวอ่อนแมลงวันแตง Bactrocera cucurbitae. วารสารพืชศาสตร์สงขลานครินทร์. 1(1): 54–58.
มนตรี จิรสุรัตน์. 2544. แมลงวันผลไม้ในประเทศไทย. เอกสารวิชาการกองกีฏวิทยาและสัตววิทยา. กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพ. 244 หน้า.
รัตนา ปรมาคม. 2543. ความสำคัญของแมลงวัน ผลไม้ Bactrocera correcta ในการเข้าทำลายผลไม้ร่วมกับ Bactrocera dorsalis. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า. 18(3): 21-29.
วิโรจน์ ขลิบสุวรรณ. 2545. สภาพแวดล้อมนิเวศวิทยาของแมลงและเทคนิคเสริมในการจัดการแมลงศัตรูพืช. ภาควิชากีฏวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สัญญาณี ศรีคชา, วิภาดา ปลอดครบุรี, ยุวรินทร์ บุญทบ และเกรียงไกร จำเริญมา. 2555. ชีววิทยา การเข้าทำลาย ฤดูกาลระบาดของแมลงวันทองชนิด Bactrocera cucurbitae (Coquillet). หน้า 2196–2200. รายงานผลงานวิจัยประจำปี 2555 สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช.
สำนักงานเกษตรจังหวัดตราด. 2557. แตงกวา: ข่าวพยากรณ์และเตือนภัยการระบาดศัตรูพืช. แหล่งข้อมูล: http://www.trat.doae.go.th/. ค้นเมื่อ 12 ตุลาคม 2561.
Abro, Z.A., N. Baloch, R.M. Memon, N.H. Khuhro, and Q.A. Soomro. 2020. Population variations of fruit flies, Bactrocera spp. in mango orchards of Hyderabad and Larkana Sindh. Pure apply Biology. 9: 949-955.
Aluja, M., and M. L. Robert. 2008. Fruit fly (Diptera: Tephritidae) host status determination: critical conceptual methodological and regulatory considerations. Annual Review of Entomology. 53: 473-502.
Bansode, G.M., and Z.P. Patel. 2018. Effect of weather parameters on population fluctuation of mango fruit flies Bactrocera spp. International Journal Chemical Study. 6: 27-30.
Chen, P., and H. Ye. 2007. Population dynamics of Bactrocera dorsalis (Diptera: Tephritidae) and analysis of factors influencing populations in Baoshanba Yunnan China. Entomology Science. 10. 141-147.
Chinajari-yawong, A., A.R. Clarke, M. Jirasurat, S. Kritsaneepiboon, H.A. Lahey, S. Vijaysegaran, and G.H. Walter. 2000. Survey of opiine parasitoids of fruit flies (Diptera: Tephritidae) in Thailand and Malaysia. Raffles Bulletin of Zoology. 48: 71-101.
Demirel, N. 2016. Population density and damage ratios of Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann) (Diptera:Tephritidae) onpomegranate orchards in Turkey. Entomology and Applied Science Letters. 3(5): 1-7.
Dhillon, M. K., R. Singh, J. S. Naresh, and N. K. Sharma. 2005. Influence of physico-chemical traits of bitter gourd, Momordica charantia L. on larval density and resistance to melon fruit fly, Bactrocera cucurbitae (Coquillett). Journal of Applied Entomology. 129(7): 393–399.
Ekesi, S., N. K. Maniania, and S. A. Lux. 2003. Mortality in three African tephritid fruit fly puparia and adults caused by the entomopathogenic fungi, Metarhizium anisopliae and Beauveria bassiana. Biocontrol Science and Technology. 12: 7–17.
Hou, B.H., and RJ. Zhang. 2005. Potential distributions of fruit fly Bactrocera dosalis (Diptera: Tephiritidae) in China as predicted by CLIMEX. Acta Entomology. 25: 1569-1574.
Hu, J.T., B. Chen, and Z. H. Li. 2014. Thermal plasticity is related to the hardening response of heat shock protein expression in two Bactrocera fruit flies. Journal of Insect Physiology. 67: 105–113.
Huque, R. 2006. Comparative studies on the susceptibility of various vegetables to Bactrocera tau (Diptera: Tephritidae). Pakistan Journal of Biological Sciences. 9: 93-95.
James, P.Y., R. Carey, and R. V. Dowell. 1994. Temperature influences on the development and demography of Bactrocera dorsalis (Diptera: Tephritidae) in China. Environment Entomology. 23: 971-974.
Jiang, X.L., W. Z. He, and S. Xiao. 2001. Study on the biology and survival of Bactrocera dorsalis in the border region of Yunnan. Journal of Southwest Agricultural University. 23: 510-517.
Khan, M., L. Leblanc, M.A. Bari, and R.I. Vargas. 2015. First record of the fruit fly Bactrocera (Bactrocera) nigrofemoralis White & Tsuruta (Diptera: Tephritidae) in Bangladesh. Journal of Entomology and Zoology. 3: 387–389.
Liu, J.H., and H. Ye. 2005. Population dynamics of Bactrocera dorsalis (Diptera: Tephritidae) in Yuanjiang dry-hot valley. Yunnan with analysis of related factors. Acta Ecology. 48: 706-711.
Mansour, M., and F. Mohamad. 2016. Seasonal occurrenceof the Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann, 1824) (Diptera: Tephritidae). Polish Journal Entomology. 85: 311-323.
Metcalf, L. 1994. Role of Kairomones in Integrated Pest Management. Phytoparasitica. 22: 275.
Mir, S.H., S.A. Dar, G.M. Mir, and S.B. Ahmad. 2014. Biology of Bactrocera Cucurbitae (Diptera: Tephritidae) on cucumber. Florida Entomologist. 97(2): 753–758.
Nishida, T. 1963. Zoogeographical and Ecological Studies of Dacus cucurbitae in India. Hawaii Agricultural Experiment Station. 54: 28.
Owens, E. D., and R. J. Prokopy. 1986. Relationship between reflectance spectra of host plant surfaces and visual detection of host fruit by Rhagoletis pomonella flies. Physiology Entomology. 11: 297-307.
Pascacio-Villafan, C., L. Guillen, T. Williams, and M. Aluja. 2018. Effects of Larval Density and Support Substrate in Liquid Diet on Productivity and Quality of Artificially Reared Anastrepha ludens (Diptera: Tephritidae). Journal of Economic Entomology. 111(5): 2281–2287.
Statistix 10 software. 2018. An analytical software of statistix 10. Tallahassee: Analytical Software.
Toorani, A.H., and H. Abbasipour. 2017. Effect of geographical directions, height and the color of yellow traps in capture of Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wiedemann, 1824) in citrus orchards. Acta agriculturae Slovenica. 109(3): 561–575.
Tsuruta, K., and T. Kawashita. 2002. Notes for Identification of Bactrocera nigrofemoralis WHITE et TSURUTA (Diptera: Tephritidae). Yokohama Plant Protection Station. 38: 95-98.
Vargas, R.I., W.A. Walsh, D. Kanehisa, J.D. Stark, and T. Nishida. 2000. Comparative demography of three Hawaiian fruit flies (Diptera: Tephritidae) at alternating temperatures. Annals of the Entomological Society of America. 93: 75–81.
Vargas, R.I., J.C. Pinero, and L. Leblanc. 2015. An Overview of Pest Species of Bactrocera Fruit Flies (Diptera: Tephritidae) and the Integration of Biopesticides with Other Biological Approaches for Their Management with a Focus on the Pacific Region. Insects. 6: 297-318.
Vayssieres, J.F., A. Adandonon, A. Sinzogan, and S. Korie. 2010. Diversity of fruit fly species (Diptera: Tephritidae) associated with citrus crops (Rutaceae) in southern Benin in 2008-2009. International Journal of Biological and Chemical Sciences. 4: 1881-1897.
Vignesh, R., and S. Viraktamath. 2015. Population dynamics of melon fruit fly, Bactrocera cucurbitae (Coquillet) on cucumber (Cucumis sativus L.). Karnataka Journal of Agricultural Sciences. 28(4): 528-530.
Wang, Z.L., H. Liu, X.P. Wang, M. Lui, M.Y. Pei, and M.S. Lui. 2006. The distribution and occurrence of Bactrocera tau (Walker) (Diptera: Tephritidae) inspected with lure in chongqing. Journal of Southwest Agricultural University. 28: 309-325.
Weems, H.V.J., J.B. Heppner, and T.R. Fasulo. 2015. Melon Fly, Bactrocera cucurbitae (Coquillett) (Insecta: Diptera: Tephritidae). IFAS Extension, UF.
Wu, Y., Y. LI, R. Ruiz-Arce, B.A. Mcpheron, J. Wu, and Z. Li. 2011. Microsatellite Markers Reveal Population Structure and Low Gene Flow Among Collections of Bactrocera cucurbitae (Diptera: Tephritidae) in Asia. Journal of Economic Entomology. 104(3): 1065-1074.