ระบบการผลิตมะเขือเทศผลสดของเกษตรกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายระบบการผลิตมะเขือเทศผลสดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย สำรวจปัญหา และเสนอแนวทางการส่งเสริมการผลิตมะเขือเทศของเกษตรกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนมกราคม – มิถุนายน 2564 โดยการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างจากเกษตรกรผู้ปลูกมะเขือเทศผลสด จำนวน 53 คน ในพื้นที่ 6 จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น หนองคาย บึงกาฬ นครพนม สกลนคร และนครราชสีมา วิเคราะห์เนื้อหาโดยการจำแนกและสรุปประเด็นเนื้อหาให้เป็นหมวดหมู่ ผลการศึกษา พบว่า  การผลิตมะเขือเทศผลสดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ระบบหลัก แบ่งตามช่องทางการจำหน่าย ได้แก่ ระบบที่จำหน่ายให้กับโรงงานอุตสาหกรรมแบบพันธะสัญญาและไม่เป็นพันธะสัญญา และระบบที่จำหน่ายในช่องทางอื่น ๆ เกษตรกรปลูกมะเขือเทศทั้งหมด 21 สายพันธุ์ แบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ มะเขือเทศลูกท้อ มะเขือเทศสีดา และมะเขือเทศเชอรี่ การผลิตอยู่ในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงมิถุนายน มีการจำหน่ายผ่าน 4 ช่องทาง คือ ตลาดค้าส่ง ตลาดท้องถิ่น โรงงานอุตสาหกรรม และช่องทางออนไลน์ มะเขือเทศสร้างรายได้ประมาณ 7,500-74,000 บาท/ไร่ ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และการจัดการ การผลิตมะเขือเทศผลสดมีปัญหาด้านการจัดหาปัจจัยการผลิต การเตรียมพื้นที่ปลูก การกลายพันธุ์ และการตลาด ซึ่งแนวทางการส่งเสริมการผลิตมะเขือเทศผลสด คือ สร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานในการพัฒนาพันธุ์มะเขือเทศให้ทนต่อโรค แมลง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้ามาดูแลในระหว่างการผลิต โดยอบรมให้ความรู้เรื่องต่าง ๆ เช่น การจัดการแปลง การใช้ปุ๋ยและสารเคมีที่ปลอดภัย และวางแผนการผลิตร่วมกับเกษตรกรเพื่อให้มีผลผลิตสอดคล้องกับความต้องการของตลาด