ปัจจัยที่มีผลต่อความสูญเสียทางเศรษฐกิจระดับครัวเรือนจากโรคเหี่ยวกล้วยในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
โรคเหี่ยวกล้วยเข้ามาในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ของประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2557 ทำให้เนื้อผลเปลี่ยนเป็นสีแดง สีน้ำตาล หรือสีดำ เกษตรกรไม่สามารถจำหน่ายผลผลิตได้ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) เปรียบเทียบต้นทุนและผลตอบแทนของเกษตรกรที่ประสบปัญหาและไม่ประสบปัญหาโรคเหี่ยวกล้วย 2) ความคิดเห็นของเกษตรกรต่อระดับความสูญเสียทางเศรษฐกิจระดับครัวเรือนจากการเข้าทำลายของศัตรูพืช 3) ปัจจัยที่มีผลต่อความสูญเสียทางเศรษฐกิจระดับครัวเรือนของเกษตรกรที่ประสบปัญหาโรคเหี่ยวกล้วยในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ประชากรเป็นเกษตรกรผู้ปลูกกล้วย 10,632 ครัวเรือน เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบโควต้า 197 ครัวเรือน ใช้เครื่องมือวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์มีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน Paired Sample t-test และการถดถอยเชิงพหุ ผลการศึกษาพบว่า 1) ผู้ตอบแบบสัมภาษณ์มีอายุเฉลี่ย 51.0 ปี รายได้เฉลี่ย 180,822.52 บาทต่อปี แหล่งเงินกู้หลัก คือ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร 2) เกษตรกรที่ไม่ประสบปัญหาโรคเหี่ยวกล้วยมีต้นทุนการตัดแต่งทางใบ และการตัดปลีกล้วยทั้งก่อน (พ.ศ. 2556) และหลังการเกิดโรคเหี่ยวกล้วย (พ.ศ. 2562) สูงกว่าเกษตรกรที่ประสบปัญหาโรคเหี่ยวกล้วยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ หลังเกิดโรคเหี่ยวกล้วยเกษตรกรที่ประสบปัญหาได้ผลตอบแทนเฉลี่ยต่อต้นต่ำกว่าเกษตรกรไม่ประสบปัญหา 115.6 บาท อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 3) จังหวัดยะลาเกษตรกรมีความคิดเห็นจากการเข้าทำลายของศัตรูพืชอยู่ในระดับความเสียหายทางเศรษฐกิจ (ร้อยละ 47.4) เนื่องจากค่าใช้จ่ายในการป้องกันหรือกำจัดมากกว่าหรือเท่ากับผลตอบแทนจากการจำหน่ายกล้วย ส่วนจังหวัดปัตตานีและจังหวัดนราธิวาสความสูญเสียอยู่ในระดับสมดุลทั่วไป และ 4) ปัจจัยที่มีผลต่อความสูญเสียทางเศรษฐกิจระดับครัวเรือน พบว่า จำนวนต้นกล้วยที่ได้รับความเสียหายจากโรคเหี่ยว และระยะเวลาการกระจายเชื้อไปยังแปลงอื่น มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับความสูญเสียทางเศรษฐกิจของครัวเรือน ตัวแปรทั้งสองสามารถอธิบายความสูญเสียทางเศรษฐกิจของครัวเรือนได้ร้อยละ 92.7 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์สามารถใช้ข้อมูลสำหรับวางแผนนโยบาย กำหนดวิธีการป้องกันกำจัดโรคเหี่ยวกล้วย และกระตุ้นให้เกษตรกรเห็นความสำคัญของการป้องกันกำจัดโรคเหี่ยวของกล้วยเพื่อลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจให้กับครัวเรือนได้ในอนาคต
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงสาธารณสุข. 2557. หลักระบาดวิทยา (Principle of Epidemiology). แหล่งข้อมูล: https://healthcro.moph.go.th/epid/data/ srrt_training_57/principle%20of%20epidemiology.pdf. ค้นเมื่อ 28 กรกฎาคม 2561.
กานดา พูนลาภทวี. 2530. สถิติเพื่อการวิจัย. ฟิสิกส์เซนเตอร์ การพิมพ์, กรุงเทพฯ.
เทคโนโลยีชาวบ้านออนไลน์. 2563. กล้วยหินบันนังสตา พืชประจำถิ่น จังหวัดยะลา. แหล่งข้อมูล: https://www.technologychaoban.com/ agricultural-technology/article_140310. ค้นเมื่อ 12 มีนาคม 2566.
ธนาคารแห่งประเทศไทย. 2562. อัตราดอกเบี้ยในตลาดเงิน (2548-ปัจจุบัน). แหล่งข้อมูล: https://app.bot.or.th/BTWS_STAT/ statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=223&language=TH. ค้นเมื่อ 1 ธันวาคม 2562.
ธมลธร แจ้ง. 2563. เผย 7 เดือนแรก ปี 2563 ไทยส่งออกกล้วยมูลค่า 6.9 ล้านดอลลาร์ ติดอันดับ 18 ของโลก. แหล่งข้อมูล: https://www.bltbangkok.com/news/28932/. ค้นเมื่อ 12 มีนาคม 2566.
ธานินท์ ศิลป์จารุ. 2555. การวิจัยและการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วย SPSS และ AMOS. ห้างหุ้นส่วนสามัญบิสซิเนสอาร์แอนด์ดี, กรุงเทพฯ.
นิกข์นิภา บุญช่วย. 2560. การศึกษาต้นทุนและผลตอบแทนของการปลูกกล้วยน้ำว้า ในเขตอำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร. 10: 1884-1894.
ผู้จัดการออนไลน์. 2563. กลยุทธ์ปลูกกล้วยให้ได้ประโยชน์ กินก็ดี ขาย – ส่งออกก็ได้กำไร. แหล่งข้อมูล: https://mgronline.com/ smes/detail/9630000126929. ค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2566.
ปฏิมาพร ปลอดภัย และวศินี อินศฤงคาร. 2561. กล้วยหินบันนังสตา โรคเหี่ยวที่เกิดจากแบคทีเรีย วิธีการป้องกันกำจัดโรคเหี่ยว. คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
ปองพชร ธาราสุข. 2566. ถอดบทเรียนการระบาดโรคเหี่ยวกล้วยในเขตพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ประเทศไทย. วารสารแก่นเกษตร. 51: 920-939.
ปองพชร ธาราสุข, เทวี มณีรัตน์, จำเดิม ทองคำ, ไมตรี แก้วชฎา และซุฟเฟียน สะอะ. 2563. การแพร่ระบาดโรคเหี่ยวในกล้วย ปัจจัยและผลกระทบทางเศรษฐกิจต่อเกษตรกรในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้. เอกสารเผยแพร่. คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม, สำนักงานเกษตรจังหวัดยะลา, สำนักงานเกษตรจังหวัดนราธิวาส และสำนักงานเกษตรจังหวัดปัตตานี. สงขลา.
พรพิศ คชวัฒนา. 2563. ใช้ “เรื่องกล้วยๆ” พลิกภาคเกษตรกไทยให้โตได้ ต้องส่งเสริมตลาดส่งออกกล้วยไทยให้ถูกทาง. แหล่งข้อมูล: https://www.salika.co/2020/11/21/banana-change-economy/. ค้นเมื่อ 30 พฤษภาคม 2566.
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. 2550. เศรษฐศาสตร์ครอบครัว หน่วยที่ 4-7. บัณฑิตศึกษา สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย-สุโขทัยธรรมาธิราช. ศูนย์หนังสือ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. นนทบุรี.
มูลนิธิสารานุกรมไทยฉบับเยาวชน. 2560. สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน เล่มที่ 35 เรื่องที่ 4 โรคพืชและการจัดการด้วยวิธีชีวภาพ. แหล่งข้อมูล: https://www.saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=35&chap=4&page=t35-4-detail.html. ค้นเมื่อ 15 เมษายน 2567.
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. 2561. รายงานข้อมูลภาวะการผลิตพืช กล้วยหิน ปี 2560 จำแนกรายจังหวัด. แหล่งข้อมูล: http://www.agriinfo.doae.go.th/year61 /plant/rortor/fruit/province/banana6_1.pdf. ค้นเมื่อ 4 มิถุนายน 2566.
........ 2562. ข้อมูลการปลูกพืชรายจังหวัด ปี 2561/2562. แหล่งข้อมูล: http://www.agriinfo.doae.go.thyear62/plant/rortor/ province.pdf. ค้นเมื่อ 4 มิถุนายน 2566.
........ 2563. ข้อมูลภาวะการผลิตพืชระดับตำบล (รต.) ปีการเพาะปลูก 2562/2563. แหล่งข้อมูล: http://www.agriinfo.doae.go.th/ year63/plant/rortor/fruit.pdf. ค้นเมื่อ 4 มิถุนายน 2566.
สำนักงานเกษตรจังหวัดนราธิวาส. 2561. แบบรายงานข้อมูลการปลูกกล้วยและสถานการณ์โรคและศัตรูพืชในกล้วย. กลุ่มอารักขาพืช กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, นราธิวาส.
สำนักงานเกษตรจังหวัดปัตตานี. 2561. สถานการณ์โรคเหี่ยวกล้วยจังหวัดปัตตานี. กลุ่มอารักขาพืช กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวง-เกษตรและสหกรณ์, ปัตตานี.
สำนักงานเกษตรจังหวัดยะลา. 2561.สถานการณ์การระบาดโรคเหี่ยวในกล้วยหิน. กลุ่มอารักขาพืช กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวง-เกษตรและสหกรณ์, ยะลา.
อยุทธ์ นิสสภา และเสมอใจ ชื่นจิตต์. 2554. การประเมินความสูญเสียทางเศรษฐกิจจากโรครากขาวในยางพาราในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทย. สงขลา : รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์. สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ และสำนักวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
อัมรัน แมหะ. 2561. สำนักงานเกษตร จังหวัดยะลา แนะเกษตรกรวิธีป้องกันกำจัดโรคเหี่ยวกล้วยหิน ระบุพบพื้นที่ระบาดแล้วจำนวน 2,424 ไร่. สำนักงานข่าวกรมประชาสัมพันธ์. เสนอข่าวเมื่อวันที่ 19 มิ.ย. 61. แหล่งข้อมูล: http://thainews.prd.go.th/ website_th/news/news_detail/WNEVN6106190010003. ค้นเมื่อ 28 กรกฎาคม 2561.
อารีพันธ์ อุปนิสากร. ม.ป.ป. ศัตรูพืชและการระบาด. กองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ.
Cohen, J. 1923. Applied multiple regression/correlation analysis for the behavioral science. New York University. Lawence Erlbaum Associates, Inc., Publishers.
Francl, L. J. 2001. The Disease Triangle: a plant pathological paradiagm revisited. The Plant health Instructor. Available: https://www.apsnet.org/edcenter/foreducators/ TeachingNotes/ Pages/DiseaseTriangle.aspx. Accessed Mar. 27, 2023.
Moore, D., G. D. Robson, and A. P. J. Trinci. 2019. 21st Century Gridebook to Fungi (second edition). Available: http://www.davidmoore.org.uk/21st_Century_Guidebook_to_Fungi_ PLATINUM/Ch14_09.htm. Accessed Mar.27, 2023.
World Bank. 2010. Damage, Loss and Needs Assessment Guidance Notes. The International Bank for Reconstruction and Development. Washington DC.
