ความหลากหลาย ความชุกชุมสัมพัทธ์ และการกระจายของหอยทากบก บริเวณพื้นที่แปลงเกษตร ตำบลน้ำสวย อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากหลาย ความชุกชุมสัมพัทธ์ และการกระจายของหอยทากบกในพื้นที่แปลงเกษตร ตำบลน้ำสวย อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย ในฤดูแล้ง ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2565 – กุมภาพันธ์ 2566 และฤดูฝน ตั้งแต่เดือนมิถุนายน – กันยายน 2566 ด้วยแปลงสุ่มตัวอย่างขนาด 20 x 20 เมตร ทั้งหมด 4 หมู่บ้าน หมู่บ้านละ 6 แปลง ได้แก่ บ้านนาน้ำมัน (NM) บ้านวังแคน (WK) บ้านซำพุ (SP) และบ้านเพีย (BP) รวมฤดูกาลละ 24 แปลง สองฤดูรวมทั้งหมด 48 แปลง ผลการศึกษาพบหอยทากบกทั้งหมด 5,839 ตัวอย่าง ฤดูแล้งพบทั้งหมด 2,680 ตัวอย่าง (45.89%) ฤดูฝนพบทั้งหมด 3,159 ตัวอย่าง (51.10%) จัดจำแนกและระบุชนิดได้ทั้งหมด 3 ชั้นย่อย 16 สกุล 17 ชนิด ได้แก่ Cyclophorus sp., Cyclotus sp.1, Cyclotus sp.2, Dicharax sp., Diplommatina sp., Georissa sp., Pupina bilabiata, Rhiostoma ebenozostera, Achatina fulica, Sarika siamensis, Gulella sp., Gyliotrachela cultura, Hemiplecta distincta, Macrochlamys sp., Prosopeas sp., Sitala sp. และ Semperula siamensis ค่าดัชนีความหลากหลาย (H') มีค่าเท่ากับ 1.54 ค่า Hmax มีค่าเท่ากับ 2.83 ค่าดัชนีความสม่ำเสมอการกระจายจำนวน (J') มีค่าเท่ากับ 0.54 ค่าดัชนีจำนวนของชนิดพันธุ์ที่มีประสิทธิภาพ (expH') มีค่าเท่ากับ 4.67 ค่าดัชนีความเด่น (D) มีค่าเท่ากับ 0.37 หอยทากสยาม (Sarika siamensis) และหอยปากแตร (Gyliotrachela cultura) มีค่าความชุกชุมสัมพัทธ์สูงที่สุดเท่ากับ 58.67% และ 11.59% ตามลำดับ การกระจายตัวของหอยทากบกในรูปแบบค่าความถี่ที่ปรากฏนั้นพบว่า หอยทากสยาม (Sarika siamensis) หอยขัดเปลือก (Macrochlamys sp.) หอยเม็ดข้าวสาร (Prosopeas sp.) และหอยจิ๋วพีระมิด (Sitala sp.) มีค่าความถี่ที่ปรากฏสูงสุด เท่ากับ 100% ค่าสัมประสิทธิ์ความคล้ายคลึง พบว่า Dry-NM และ Wet-NM มีค่าสัมประสิทธิ์ความคล้ายคลึงสูงสุด เท่ากับ 0.92
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กิตติ ตันเมืองปัก, อาทิตย์ แก้วสว่าง และประยูร ชุ่มมาก. 2567. ความหลากชนิด และความชุกชุมของหอยทากบก ในเขตวนอุทยานน้ำตกห้วยเลา อำเภอภูหลวง จังหวัดเลย. วารสารวิทยาศาสตร์บูรพา. 29: 711-728.
กิตติโรจน์ แสนสุนนท์, นันทพงศ์ บุญสะอาด และกิตติ ตันเมืองปัก. 2565. การศึกษาความชุกชุมของหอยทากบกในเขตตำบลบริบูรณ์ อำเภอสีชมพู จังหวัดขอนแก่น. น. 128-140. ใน: รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ครั้งที่ 4 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อชุมชน 8 เมษายน 2565. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, เลย.
กีรติพร จูตะวิริยะ และพัชรินทร์ ลาภานันท์. 2557. เกษตรผสมผสาน: ยุทธศาสตร์การดำรงชีพของเกษตรกรอีสานภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง. 10: 25-48.
เกรียงศักดิ์ ศรีเงินยวง. 2546. การฟื้นตัวของทรัพยากรป่าไม้ในศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ระหว่างปี พ.ศ. 2525 - พ.ศ. 2545. งานวิจัยในโครงการศึกษาเพื่อจัดทำผังแม่บทและแผนแม่บทการบริหารจัดการ “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิตและสถานที่ท่องเที่ยวเชิงพัฒนา” ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ. คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้.
จิรศักดิ์ สุจริต, ปิโยรส ทองเกิด และสมศักดิ์ ปัญหา. 2561. หอยทากบก ทรัพยากรชีวภาพที่ทรงคุณค่าแห่งราชอาณาจักรไทย. บริษัท ซีโน พับลิชชิ่ง แอนด์ แพคเกจจิ้ง จำกัด, กรุงเทพฯ.
จิรศักดิ์ สุจริต และสมศักดิ์ ปัญหา. 2551. หอยทากบกในอุทยานแห่งชาติเขานัน. โรงพิมพ์ กรุงเทพ จำกัด, กรุงเทพฯ.
จิรายุทธ บัวฮองแสง และกิตติ ตันเมืองปัก. 2565. ความหลากชนิดและความชุกชุมของหอยทากบกในพื้นที่เกษตรแบบผสมผสาน อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย. แก่นเกษตร. 50: 76-87.
ชนิดาพร ตุ้มปี่สุวรรณ และศักดิ์บวร ตุ้มปี่สุวรรณ. 2553ก. ความหลากชนิดและชุกชุมของหอยทากบกบริเวณภูทอกน้อย จังหวัดหนองคาย. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 29: 298-307.
ชนิดาพร ตุ้มปี่สุวรรณ และศักดิ์บวร ตุ้มปี่สุวรรณ. 2553ข. ความหลากชนิดและความชุกชุมของหอยทากบกบริเวณภูเขาหินปูน และภูเขาหินทรายในจังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารวิทยาศาสตร์บูรพา. 15: 10-19.
ชุตาภา คุณสุข, เสาวภา สุราวุธ, สรศักดิ์ นาคเอี่ยม และจินตนา นรดี. 2565. ความหลากชนิดและความชุกชุมของหอยทากบกบริเวณสวนป่าสหกรณ์ตราดยางพารา จังหวัดตราด. วารสารวิทยาศาสตร์และวิทยาศาสตร์ศึกษา. 5: 225-235.
ชุติมา สาสังข์, ชนิดาพร ตุ้มปี่สุวรรณ และศักดิ์บวร ตุ้มปี่สุวรรณ. 2561. ความหลากชนิดของหอยทากบกภายในหย่อมป่า ขนาดเล็กบางแห่งในจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 37: 85-97.
ชมพูนุท จรรยาเพศ, ปราสาททอง พรหมเกิด, ปิยาณี หนูกาฬ, สมเกียรติ กล้าแข็ง และดาราพร รินทะรักษ์. 2551. ความหลากชนิดของหอยทากและทากในแหล่งสงวนชีวมณฑลสะแกราช. น. 60-72. ใน: เอกสารประกอบการการประชุมวิชาการอารักขาพืชแห่งชาติ ครั้งที่ 8 สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพฯ.
ดาราพร รินทะรักษ์, ณัฐฐิญา กาญจนนิธิพัฒน์, อภินันท์ เอี่ยมสุวรรณสุข และทรงทัพ แก้วตา. 2560. สำรวจความหลากชนิดหอยทากบกศัตรูพืชในระบบนิเวศเกษตรและสิ่งแวดล้อม. น.1990-1998. ใน: รายงานผลการวิจัยประจำปี 2560 สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพฯ.
น้ำเงิน จันทรมณี. 2560. พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและประสิทธิผลของการให้อาชีวสุขศึกษาที่มีผลต่อความรู้ทางด้านความปลอดภัยของเกษตรกรพื้นที่ต้นน้ำ จังหวัดพะเยา. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ. 10: 35-45.
ปฏิพล จำลอง, ชนิดาพร ตุ้มปี่สุวรรณ และศักดิ์บวร ตุ้มปี่สุวรรณ. 2556. ความหลากชนิดและความชุกชุมของหอยทากบกบริเวณภูเขาหินทรายและภูเขาไฟในจังหวัดสุรินทร์. วารสารวิทยาศาสตร์บูรพา. 18: 67-81.
ศิริพร ทองอารีย์, สุวิทย์ สุวรรณพงศ์ และสมชัย อาแว. 2555. ชนิดและประชากรของนกหากินกลางคืนในป่าบาลา จังหวัดนราธิวาส. น. 79-86. ใน: ผลงานวิจัยและรายงานความก้าวหน้างานวิจัย ประจำปี 2554. กลุ่มงานวิจัยสัตว์ป่า สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, กรุงเทพฯ.
ภัทรพงศ์ แข็งแรง, เพ็ญนภา อุบปัญญาคำ, กิตติมา ฝ่ายขันธ์ และกิตติ ตันเมืองปัก. 2566. ความหลากชนิด ความชุกชุม และ ความคล้ายคลึงของหอยทากบกในบริเวณแปลงเกษตร อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย. น. 676-687. ใน: รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ครั้งที่ 5 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สู่การพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน 10 มีนาคม 2566. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, เลย.
ภูริพงศ์ เมฆสุวรรณ, สายสนิท พงศ์สุวรรณ และพงษ์รัตน์ ดำรงโรจน์วัฒนา. 2563. ชนิดและการแพร่กระจายของหอยทากบกบนเกาะ ภูเก็ตและเกาะใกล้เคียง. วารสารวิทยาศาสตร์บูรพา. 25: 1-10.
สุดารัตน์ ชูพันธ์. 2554. พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลัง ตำบลบึงอ้อ อำเภอขามทะเลสอ จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิทยาลัยนครราชสีมา. 5: 45-53.
สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดเลย. 2561. ข้อมูลการเกษตรจังหวัดเลย. แหล่งข้อมูล: https://ww2.loei.go.th/files/com_news_strategy/2019-07_ef5841035acc151.pdf. ค้นเมื่อ กรกฎาคม 9 2564.
อาทิตย์ แก้วสว่าง, พงษ์พิพัฒน์ สุวรรณะ และกิตติ ตันเมืองปัก. 2565. การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างค่า pH ในดินต่อความหลากชนิดของหอยทากบกในเขตตำบลบริบูรณ์ อำเภอสีชมพู จังหวัดขอนแก่น. น. 73-83. ใน: รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ครั้งที่ 4 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อชุมชน 8 เมษายน 2565. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, เลย.
Blandford, W. T., and H. H. Godwin-Austen. 1908. The Fauna of British India, Ceylon and Burma. Taylon and Francis, London, UK.
Foon, J. K., and T-S. Liew. 2017. A review of the land snail genus Alycaeus (Gastropoda, Alycaeidae) in Peninsular Malaysia. ZooKeys. 692: 1-81.
Foon, J. K., G. R. Clements, and T-S. Liew. 2017. Diversity and biogeography of land snails (Mollusca, Gastropoda) in the limestone hills of Perak, Peninsular Malaysia. ZooKeys. 682: 1-94.
Google Earth. 2023. Nam Suay School. Available: https://www.earth.google.com. Accessed Nov.10, 2023.
Heip, C. H. R., P. M. J. Herman, and K. Soetaert. 1998. Indices of diversity and evenness. Oceanis. 24: 61-87.
Hubalek, Z. 2000. Measures of species diversity in ecology: An evaluation. Folia Zoologica. 49: 241–260.
Jirapatrasilp, P., B. Páll-Gergely, C. Sutcharit, and P. Tongkerd. 2021. The operculate micro land snail genus Dicharax Kobelt & Möllendorff, 1900 (Caenogastropoda, Alycaeidae) in Thailand, with description of new species. Zoosystematics and Evolution. 97: 1–20.
Jirapatrasilp, P., C. Sutcharit, and S. Panha. 2022. Annotated checklist of the operculated land snails from Thailand (Mollusca, Gastropoda, Caenogastropoda): The Family Pupinidae, with descriptions of several new species and subspecies, and notes on classification of Pupina Vignard, 1829 and Pupinella Gray, 1850 from mainland Southeast Asia. ZooKeys. 1119: 1–115.
Krebs, C. T. 1999. Ecological methodology. 2nd Edition. Addison-Welsey Longman, Inc. California.
Nabhitabhata, J., J. Nabhitabhata, A. Nateewathana, C. Sukhsangchan, C. Vidithayanon, T. Duangdee, K. Chalermwat, K. Sanpanich, P. Tantichodok, S. Bussarawit, J. Nugranad, J. Patamakanthin, P. Horpet, V. Vongpanich, U. Kovitvadhi, D. Krailas, Y. Chitramvong, A. Nagachinta, J. Jivaluk, S. Panha, C. Sutcharit, P. Dumrongrotwattana, C. Tumpeesuwan, S. Tumpeesuwan, P. Boon-ngam, and R. Chaijirawong. 2009. Mollusca fauna in Thailand. Integrated Promotion Technology Co., Ltd. Bangkok, Thailand.
Odum, E. P. 1971. Fundamental of Ecology. 2nd Edition W. B. Sauders Comp, London, UK.
Ogbeide, J. O., M. I. Omogbeme, O. P. Uwaifo, and O. C. Oke. 2018. Land snail community structure and diversity in unprotected and protected forest areas of Ekiti State, Nigeria. European Scientific Journal. 14: 366-377.
Oke, O. C., and F. I. Alohan. 2006. The land snail diversity in a square kilometre of tropical rainforest in Okomu National Park, Edo State, Nigeria. African Scientist. 7: 135-142.
Páll-Gergely, B., and J. Grego. 2020. Kontschania tetragyra n. gen. & sp. from Laos (Gastropoda: Cyclophoroidea: Diplommatinidae). Journal of Conchology. 43: 461-465.
Panha, S., and J. B. Burch. 2005. An introduction to the microsnails of Thailand. Malacological Review. 37/38: 1-155.
Pettingill, O. S. 1950. A Laboratory and Field Manual of Ornithology. Burgress Publishing. Minnesota, USA.
Schilthuizen, M., and H. A. Rutjes. 2001. Land snail diversity in a square kilometre of tropical rainforest in Sabah, Malaysian Borneo. Journal of Molluscan Studies. 67: 417-423.
Schilthuizen, M., H. N. Chai, T. E. Kimsin, and J. J. Vermeulen. 2003. Abundance and diversity of land snails (Mollusca: Gastropoda) on limestone hills in Borneo. The Raffles Bulletin of Zoology. 51: 35-42.
Tanmuangpak, K., C. Tumpeesuwan, and S. Tumpeesuwan. 2016. A new species of Sesara Albers, 1860 from northeastern Thailand (Stylommatophora: Helicarionidae). Molluscan Research. 37: 1-7.
Winter, A. J. De, and E. Gittenberger. 1998. The land snail fauna of a square kilometer patch of rainforest in southwestern Cameroon: high species richness, low abundance and seasonal fluctuations. Malacologia. 40: 231-250.
