พืชอาหารผึ้ง (Apis spp.): การจัดการสวนผลไม้ที่ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

ผึ้งเป็นแมลงสังคมที่มีประโยชน์ในแง่เป็นพาหะถ่ายเรณูที่ก่อให้เกิดความหลากหลายทางพันธุกรรม ทำให้พืชสวนติดผลและเพิ่มผลผลิต การขาดแคลนพืชอาหารเป็นเหตุผลที่ผึ้งไม่เข้ามาหาอาหารในสวนผลไม้ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาชนิดของพืชที่เป็นแหล่งน้ำต้อยและ/ หรือเรณู ลักษณะของดอกไม้ รวมทั้งฤดูกาลออกดอกของพืชอาหารผึ้งในสวนไม้ผลเศรษฐกิจ การศึกษาพืชอาหารผึ้งทำในสวนผลไม้ 6 แห่งของจังหวัดปราจีนบุรี ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2565 ถึงเดือนธันวาคม 2566 โดยวิธีการสังเกตดอกไม้ที่ผึ้งลงเกาะอย่างน้อย 3 ครั้ง ภายในเวลา 10 นาที บันทึกความหลากหลายทางชนิดของพืช ลักษณะดอก สี กลิ่น และนำดอกไม้มาหาต่อมน้ำต้อยในห้องปฏิบัติการ ผลการศึกษาพบพืชอาหารผึ้งทั้งพืชท้องถิ่นและพืชต่างถิ่น 53 ชนิด 33 วงศ์ ประกอบด้วยไม้ต้นและไม้ต้นขนาดเล็ก 30 ชนิด ไม้พุ่ม 9 ชนิด ไม้ล้มลุก 8 ชนิด และอื่น ๆ 6 ชนิด พืชที่ให้น้ำต้อยพบ 42 ชนิด ดอกไม้ที่ผึ้งใช้เป็นอาหารส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นดอกช่อ สีขาวหรือเหลือง และมีกลิ่นหอม ช่วงที่ดอกไม้ประจำฤดูกาลออกดอกน้อยที่สุดอยู่ระหว่างเดือนกรกฏาคมถึงเดือนกันยายน การรักษาความหลากหลายของพืชอาหารประเภทไม้ต้นบางชนิดในสวนช่วยเพิ่มแหล่งสร้างรัง และแหล่งอาหารให้แก่ผึ้งได้อย่างยั่งยืน ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการเพิ่มผลผลิตจากนิเวศบริการจากผึ้ง และเกษตรกรผู้เลี้ยงผึ้ง