ผลของการใช้ใบคะน้าเม็กซิกัน (Cnidoscolus aconitifolius) แห้งป่นในสูตรอาหาร ต่ออัตราการเจริญเติบโต และอัตรารอดตายของปลานิล (Oreocromis niloticus)

Main Article Content

ศิริภรณ์ โคตะมี
กฤษฎากรณ์ ว่องไว

บทคัดย่อ

การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการใช้ใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่นผสมในอาหารต่อการเจริญเติบโตของปลานิล โดยวางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ (CRD) จำนวน 3 ซ้ำ ทำการศึกษาในสูตรอาหารปลาที่มีปริมาณใบคะน้าเม็กซิกันแตกต่างกัน 4 สูตร ประกอบด้วย T1 = ใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่น 0% (ชุดควบคุม), T2 = ใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่น 9%,  T3 = ใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่น 14% และ T4 = ใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่น 19% ทำการศึกษาระหว่างเดือนพฤษภาคม-กรกฎาคม 2566 ณ ศูนย์วิจัยท้องถิ่นบ้านตาด มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี จากการศึกษาพบว่า ปลานิลที่เลี้ยงด้วยอาหารสูตร T2 มีอัตราการรอดสูงสุด 84.443% รองลงมาคือ สูตร T3, T1 และ T4 คือ 83.335%, 83.333% และ 83.110% ตามลำดับ และยังพบว่าการเลี้ยงปลานิลด้วยอาหารสูตร T2 ยังมีอัตราการเจริญเติบโตจำเพาะด้านน้ำหนัก (5.824%) ใกล้เคียงกับสูตร T3 (5.827% แต่มีค่าสูงกว่าปลานิลที่เลี้ยงด้วยอาหารสูตรควบคุม (5.638%) และ T4 (5.557%) ในขณะที่การเลี้ยงปลานิลด้วยสูตรอาหารมีส่วนผสมของใช้ใบคะน้าเม็กซิกัน มีค่า FCR ไม่แตกต่างกับสูตรอาหารชุดควบคุม และยังมีต้นทุนค่าวัตถุดิบอาหารต่ำกว่าการเลี้ยงด้วยอาหารสูตรควบคุม แสดงให้เห็นว่าสูตรอาหารที่มีส่วนผสมของใบคะน้าเม็กซิกันแห้งป่น 14% ทำให้ปลานิลมีอัตราการรอดสูง การเจริญเติบโตดี และยังช่วยลดต้นทุนการผลิต

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
โคตะมี ศ., & ว่องไว ก. (2025). ผลของการใช้ใบคะน้าเม็กซิกัน (Cnidoscolus aconitifolius) แห้งป่นในสูตรอาหาร ต่ออัตราการเจริญเติบโต และอัตรารอดตายของปลานิล (Oreocromis niloticus) . วารสารแก่นเกษตร, 53(3), 530–541. สืบค้น จาก https://li01.tci-thaijo.org/index.php/agkasetkaj/article/view/264340
ประเภทบทความ
บทความวิจัย (research article)

เอกสารอ้างอิง

ณพัฐอร บัวฉุน. 2563. พฤกษทางเคมี ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ในการยับยั้งแอลฟา-อะไมเลส และแอลฟา-กลูโคซิเดสของสารสกัดคะน้าเม็กซิโก. วารสารวิจัยราชภัฏพระนคร สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 15: 118-132.

เพิ่มสิน สุริยพันตรี, ศรีโตช รัฐฐา, พีรกูร อนุชานุรักษ์, สุภา ศรียงยศ และทิวากร อำพาพลิตร การใช้ใบไชยาบดผงในสูตรอาหารไก่ต่อสมรรถนะการเจริญเติบโตและน้ำหนักซากในไก่ตะเภาแก้ว. เกษตรศาสตร์และเทคโนโลยี. 2: 90-98.

พัชนี บุญเอกรัม 2566. สถานการณ์สินค้าปลานิลและผลิตภัณฑ์ปี 2566 และแนวโน้มปี 2567. กลุ่มเศรษฐกิจการประมง กองนโยบายและแผนพัฒนาการประมง กรมประมง กระทรวงเกษตรกรณ์.

ไมตรี ดวงสวัสดิ์ และจารุวรรณ สมศิริ. 2538. คุณสมบัติของน้ำและวิธีวิเคราะห์สำหรับการวิจัยทางการประมง. สถาบัน ประมงน้ำจืดแห่งชาติ, กรมประมง.

รัฐพงศ์ ใจสม, ศุภชลาศัย ปีวอ, สิมิลัน เลขสฤษดิ์, วรวิทย์ มณีพิทักษ์สันติ, วรรณพร ทะพิงค์แก, สุธิรา พลเจริญ, ทิพรรณี เสนะวงศ์ และเสาวณีย์ อภิญญานุวัฒน์. 2564. การทดแทนปลาป่นด้วยใบหม่อนป่นในอาหารปลาสวาย. แก่นเกษตร. 49: 811-816.

วรวิทย์ ชูขวัญนวล, สายสุนีย์ จิตมโนวรรณ์ และสุดาพร ตงศิริ. 2560. การเจริญเติบโตของปลานิลที่เลี้ยงด้วยอาหารผสมหญ้าหมักจากกระเพาะวัว. วารสารวิจัยเทคโนโลยีการประมง. 11: 11-19.

ศุภชลาศัย ปีวอ, วรวิทย์ มณีพิทักษ์สันติ, วรรณพร ทะพิงค์แก, วิโรจน์ แก้วเรือง, สุธิรา พลเจริญ, ทิพรรณี เสนะวงศ์, เสาวณีย์ อภิญญานุวัฒน์ และนคร มหายศนันท์. 2561. การทดแทนปลาป่นด้วยใบหม่อนป่นในอาหารปลานิล. วิจัยและส่งเสริมวิชาการเกษตร. 35: 1060-1067.

สราวุธ แสงสว่างโชติ และพรพรรณ สุขุมพินิจ. 2563. ผลของการใช้เมล็ดถั่วพูป่นในสูตรอาหารเลี้ยงปลานิลิตร. วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 22: 53-59.

สิทธิชัย ฮะทะโชติ, เกตนภัส ศรีไพโรจน์, อรพินท์ จินตสถาพร และศรีน้อย ชุ่มคำ. 2563. ต้นทุน ผลตอบแทนการเลี้ยงปลานิล (Oreochromis niloticcus) ในจังหวัด สกลนคร. แก่นเกษตร. 48: 727-732.

สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด. 2554. องค์ความรู้ปราชญ์ปลานิล โครงการยกระดับมาตรฐาน ฟาร์มเพาะเลี้ยงปลานิลเพื่อการส่งออกรัม กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรุงเทพ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จํากัด.

อิสระ สุวิทยาภรณ์. 2558. การศึกษาต้นทุนและผลตอบแทนของการลงทุนเลี้ยงปลานิล ในพื้นที่เหมาะสมสำหรับเลี้ยงปลานิลเชิงพาณิชย์จังหวัดพิษณุโลก. เอกสารวิชาการฉบับที่ 1/2558. สำนักงานประมงจังหวัดพิษณุโลก กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

AOAC. 2000. Official Methods of Analysis of AOAC. 17th ed. Association of Official Analytical Chemists.

Ahmad, N., P. J. A. Siddiqui, K. M. Khan, A. Ali, M. Tahir, N. U. Akbar, A. Amin, M. Attaullah, and I. D. Boneri. 2020. Effects of partial substitution of fishmeal by soybean meal in Nile tilapia (Oreochromis niloticus) diet. Journal of Animal and Plant Sciences. 30: 364–370.

Andriani, Y., M. D. Ericson, and I. Zidni. 2020. Utilization of butterfly pea leaf meal as supplementary feed of Nile tilapia (Oreochromis niloticus). International Journal of Fisheries and Aquatic Studies. 8: 190–192.

Fouzi, M. N. M., and M. L. A. N. R. Deepani. 2018. Water hyacinth (Eichhornia crassipes) leaves as an alternative protein source for feeding early phase of Tilapia (Oreochromis niloticus). Sri Lanka Veterinary Journal. 65: 5-12.

Khieokhajonkhet, A., S. Thammang, N. Aeksiri, G. Kaneko, P. Tatsapong, and W. Phromkunthong. 2024. Fish meal replacement by Brachytrupes portentosusas for Oreochromis niloticus: Effect on growth, feed utilization, fatty acid profiles, hematology, and histological changes. Animal Feed Science and Technology. 308: article ID 115873.

Moyo, N. A. G., and M. M. Rapatsa-Malatji. 2023. A review and meta-analysis of selected plant protein sources as a replacement of fishmeal in the diet of tilapias. Annals of Animal Science. 23: 681-690.

Mukaromah, F., K. Haetami, A. Andhikawati, and R. Grandiosa. 2024. The Effect of Lamtoro Leaf Meal (Leucaena leucocephala) in feed on the growth of feed on the growth. Aquasains: Jurnal Ilmu Perikanan Dan Sumberdaya Perairan. 12: 1441-1450.

Rahman, Md. H., M. A. Alam, M. Moniruzzaman, S. Sultana, A. Talukdar, and Md. R. Islam. 2023. Effects of substituting plant-based protein sources for fish meal in the diet of Nile Tilapia (Oreochromis niloticus). Archives of Agriculture and Environmental Science. 8: 333–338.

Ramos‐Gomez, M., M. G. Figueroa‐Pérez, H. Guzman‐Maldonado, G. Loarca‐Piña, S. Mendoza, T. Quezada‐Tristán, and R. Reynoso‐Camacho. 2016. Phytochemical Profile, Antioxidant Properties and Hypoglycemic Effect of Chaya (Cnidoscolus chayamansa) in STZ‐Induced Diabetic Rats. Journal of Food Biochemistry. https://doi.org/10.1111/JFBC.12281. Accessed Mar.12, 2024.

Temesgen, M., L. Yegerem, and M. Yilma. 2022. Phenolic acid and amino acid composition of Ethiopian Chaya (Cnidoscolus chayamansa). International Journal of Food Properties. 25: 227–236.