การประเมินการสูญเสียอาหารในกระบวนการผลิตผักกาดหอมห่อระหว่างฤดูกาลผลิตที่แตกต่าง: กรณีศึกษาใน อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการสูญเสียในการผลิตผักกาดหอมห่อระหว่างฤดูกาลที่แตกต่างกัน กรณีศึกษาในอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ โดยเก็บข้อมูลจากแปลงปลูกของเกษตรกรที่อยู่ภายใต้ความดูแลของศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่แฮ แบ่งการเก็บข้อมูลออกเป็น 3 ฤดู ได้แก่ ฤดูร้อน ฤดูฝน และฤดูหนาว แต่ละฤดูเก็บข้อมูลจากเกษตรกร 10 ราย รวมทั้งหมด 30 ราย วิเคราะห์ข้อมูลแบบ CRD (completely randomized design) ผลการศึกษา พบว่า ฤดูหนาวมีน้ำหนักผักกาดหอมห่อเฉลี่ยก่อนและหลังตัดแต่งต่อต้น ปริมาณผลผลิตก่อนการตัดแต่งทั้งหมดต่อไร่ และปริมาณผลผลิตหลังการตัดแต่งทั้งหมดต่อไร่มากที่สุด รองลงมาคือ ฤดูร้อนและฤดูฝน ตามลำดับ นอกจากนี้ยังพบว่าฤดูหนาวมีปริมาณผลผลิตทางชีวภาพที่คาดหวังไม่แตกต่างจากฤดูร้อน ในขณะที่ฤดูฝนมีปริมาณผลผลิตทางชีวภาพที่คาดหวังน้อยที่สุด อย่างไรก็ตามทั้งสามฤดูมีปริมาณผลผลิตที่ไม่สามารถเก็บเกี่ยวได้ไม่แตกต่างกัน สำหรับส่วนที่ตัดแต่งทิ้ง ได้แก่ ส่วนของราก ลำต้น และใบที่เสียหาย พบว่า ฤดูร้อนและฤดูหนาวมีปริมาณการตัดแต่งทิ้งไม่แตกต่างกัน ซึ่งมีปริมาณมากกว่าการตัดแต่งทิ้งในฤดูฝน และเมื่อจำแนกสาเหตุความเสียหายของใบที่ถูกตัดแต่งทิ้ง พบว่า สาเหตุที่พบมากที่สุดในแต่ละฤดู คือ ใบแก่ นอกจากนี้ยังพบว่าฤดูฝนมีปริมาณใบที่ถูกตัดแต่งทิ้งเนื่องจากอาการใบจุดมากที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับฤดูกาลอื่น สำหรับการประเมินร้อยละการสูญเสีย พบว่า ฤดูร้อนมีแนวโน้มการสูญเสียในระหว่างการผลิตมากที่สุดเท่ากับ 12.28±2.40% ในขณะที่ฤดูฝนมีแนวโน้มการสูญเสียจากการตัดแต่งในระหว่างการเก็บเกี่ยวมากที่สุดเท่ากับ 38.79±1.19% อย่างไรก็ตามเปอร์เซ็นต์การสูญเสียในขั้นตอนการผลิตและการเก็บเกี่ยวของแต่ละฤดูกาลไม่มีความแตกต่างกัน