ความหลากหลายของตัวอ่อนแมลงปอในลำธารและแม่น้ำบางพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย
Diversity of dragonfly larvae in some parts of northern Thailand
คำสำคัญ:
ความหลากชนิด, แมลงปอ , การกระจายตัวบทคัดย่อ
ศึกษาความหลากหลายของตัวอ่อนแมลงปอ (อันดับ Odonata อันดับย่อย Anisoptera) ในลำธารและแม่น้ำพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ น่าน และเชียงราย ทั้งหมด 18 สถานี ระหว่างเดือนตุลาคม 2563 ถึง มีนาคม 2564 เก็บตัวอย่างตัวอ่อนด้วยสวิง นำมาเลี้ยงเชื่อมโยงในห้องปฏิบัติการ ตัวอ่อนแมลงปอที่ไม่สามารถจำแนกชนิดได้ถูกระบุชนิดด้วยวิธีการดีเอ็นเอบาร์โค้ดด้วยยีน COI พบตัวอ่อนแมลงปอทั้งสิ้น 291 ตัว จำแนกได้ 5 วงศ์ 17 สกุล 23 ชนิด ได้แก่ วงศ์ Aeshnidae วงศ์ Gomphidae วงศ์ Libellulidae วงศ์ Macromiidae และวงศ์ Synthemistidae ตัวอ่อนแมลงปอวงศ์ Gomphidae (13 ชนิด) มีความหลากหลายมากที่สุด รองลงมาคือ วงศ์ Libellulidae และวงศ์ Aeshnidae ตามลำดับ สามารถเลี้ยงเชื่อมโยงตัวอ่อนและตัวเต็มวัยได้ 3 ชนิด คือ Idionyx selysi Paragomphus capriconis และ Tetracanthagyna plagiata เมื่อเปรียบเทียบความคล้ายคลึงของยีน COI กับฐานข้อมูล GenBank และ BOLD ยืนยันได้ 3 ชนิด คือ Heliogomphus selysi Pantala flvescens และ Trithemis festiva ผลการวิเคราะห์การจัดอันดับด้วย PCA พบว่า การกระจายตัวของตัวอ่อนแมลงปอมีความสัมพันธ์กับพื้นที่แต่ละจังหวัดโดยตัวอ่อนแมลงปอ Megalogomphus sp. Stylogomphus sp. และ Idionyx sp. มีความสัมพันธ์กับสถานีพื้นที่จังหวัดเชียงราย สถานีพื้นที่ไม่ถูกรบกวนและสถานีลำธารต้นน้ำพบการกระจายตัวของตัวอ่อนแมลงปอมากกว่าสถานีพื้นที่ที่ถูกรบกวนและสถานีแม่น้ำตื้น
References
Asahina S. (1993). A List of the Odonata from Thailand (Parts I – XXI). Bosco offset, Bangkok.
Barbour M.T., Gerritsen J., Snyder B.D. and Stribling J.B. (1999). Rapid bioassessment protocols for use in streams and wadeable rivers: periphyton, benthic macroinvertebrates, and fish, 2nd edition. U.S. Environmental Protection Agency, Washington, D.C.
Boonsoong B. and Chainthong D. (2014a). Description of the final-instar larva of Heliogomphus selysi Fraser (Odonata: Gomphidae). Zootaxa 3764 (4): 482–488.
Boonsoong B. and Chainthong D. (2014b). Description of the last stadium larva and female of Microgomphus thailandica Asahina, 1981 (Odonata: Gomphidae). Zootaxa 3811(2): 271–279.
Chainthong D. and Boonsoong B. (2016). Description of two final stadium Onychogomphus larvae from Thailand (Odonata: Gomphidae). Zootaxa 4066 (5): 561–570.
Chainthong D., Sartori M. and Boonsoong B. (2020). Stylogomphus thongphaphumensis (Odonata: Anisoptera: Gomphidae), a new gomphid dragonfly and the first record of S. malayanus Sasamoto, 2001 from Thailand. Zootaxa 4763(2): 231–245.
Dudgeon D.D. (1999). Tropical Asian Streams Zoobenthos, Ecology and Conservation. Hong Kong University Press: Hong Kong, China.
Fleck G. (2021). Onychogomphus (Siriusonychogomphus) louissiriusi, a new species and new subgenus from Thailand (Odonata: Anisoptera: Gomphidae). Faunitaxys 8: 1–9.
Hämäläinen M. and Pinratana A. (1999). Atlas of the Dragonflies of Thailand: distribution maps by provinces. Brothers of St. Gabriel in Thailand, Bangkok.
May M.L. (2019). Odonata: Who They Are and What They Have Done for Us Lately: Classification and Ecosystem Services of Dragonflies. Insects 10(3): 62.
McCune B. and Mefford M.J. (2011). PC-ORD. Multivariate analysis of ecological data. Version 6.0. MjM Software, Gleneden Beach, USA.
Novelo-Gutiérrez R. and Sites R.W. (2019a). The larvae of Phaenandrogomphus Lieftinck, 1964 in Thailand, including the description of P. tonkinicus (Fraser, 1926) with a larval diagnosis and new province records of P. asthenes Lieftinck, 1964 (Odonata: Gomphidae). Zootaxa 4700(3): 377–384.
Novelo-Gutiérrez R. and Sites R.W. (2019b). The larva of Amphigomphus somnuki Hämäläinen, 1996 and the first records of the genus Stylogomphus Fraser, 1922 for Thailand (Odonata: Gomphidae). Zootaxa 4555(1): 121–126.
Orr A.G., Butler S.G., Hämäläinen M. and Kemp R.G. (2004). Insecta: Odonata, pp. 409-442. In Yule C.M. and Sen Y.H., eds. Freshwater Invertebrates of the Malaysian Region. Academy of Sciences Malaysia.
Rith-Najarian J. (1998). The influence of forest vegetation variables on the distribution and diversity of dragonflies in a northern Minnesota forest landscape: A preliminary study (Anisoptera). Odonatologica 27: 335–351.
Sharma G., Sundararaj R. and Karibasvaraja L.R. (2007). Species diversity of Odonate in the selected provenances of Sandal in Southern India. Zoo’ Print Journal 22(7): 2765–2767.
da Silva Monteiro Jr. C., Couceiro S.R.M., Hamada N. and Juen L. (2013). Effect of vegetation removal for road building on richness and composition of Odonata communities in Amazonia, Brazil. International Journal of Odonatology 16: 135–144.
Suhling F., Sahlén G., Gorb S., Kalkman. V.J., Dijkstra K.D.B. and van Tol J. (2015). Order Odonata. In Ecology and General Biology: Thorp and Covich’ Freshwater Invertebrates, 4th ed., Thorp J.H. and Rogers, D.C., Eds., Academic Press: New York, NY, USA. pp. 894–932.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
Versions
- 19-02-2024 (2)
- 30-08-2022 (1)
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2022 วารสารเกษตรศาสตร์และเทคโนโลยี
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารทดสอบระบบ ThaiJo2 ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
บทความ ข้อมูล เนื่อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการดีพิมพ์ในวารสารทดสอบระบบ ThaiJo2 ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารทดสอบระบบ ThaiJo2 หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่หรือเพื่อกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรณ์จากวารสารทดสอบระบบ ThaiJo2 ก่อนเท่านั้น
