การศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันและสภาพปัญหาของผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สมุนไพรต่อการดำเนินการตามกรอบความตกลงอาเซียน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบัน และปัญหาอุปสรรคของผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สมุนไพร ต่อการดำเนินการตามกรอบความตกลงอาเซียน โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก กลุ่มตัวอย่างคือผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สมุนไพรในประเทศ รวมทั้งสิ้น 7 คน ประกอบด้วย ผู้ประกอบการที่เคยมีการส่งออกผลิตภัณฑ์สมุนไพรไปต่างประเทศ 4 ราย  และผู้ประกอบการที่ไม่เคยมีการส่งออกไปต่างประเทศ 3 ราย โดยผู้วิจัยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

ผลการศึกษาพบว่า การปรับกฎระเบียบและวิธีการรับรองผลิตภัณฑ์สมุนไพรตามมาตรฐานกรอบความตกลงอาเซียน ยังไม่เอื้อประโยชน์ต่ออุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์สมุนไพรในประเทศไทย และปัจจุบันผู้ประกอบการยังไม่มีความพร้อมในการปฏิบัติตามมาตรฐานที่กำหนด เนื่องจากปัญหาหลัก 3 ประการ คือ (1) ภาระค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้นในการปฏิบัติตามหลักเกณฑ์การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการทดสอบความคงสภาพ รวมถึงการปรับปรุงสถานที่และการจ้างบุคลากรเฉพาะทางที่เพิ่มขึ้น แต่ไม่ได้ก่อให้เกิดรายได้ที่สูงขึ้น (2) การขาดองค์ความรู้ ขาดคู่มือ และช่องทางการสื่อสารในการให้ข้อมูลที่เหมาะสม ตลอดไปจนถึงขาดการให้คำปรึกษาหรือตอบข้อสงสัยแก่ผู้ประกอบการ (3) การขาดแรงจูงใจในการปฏิบัติตามกรอบความตกลงอาเซียน เนื่องจากผู้ประกอบการส่วนใหญ่ในประเทศไทยยังเป็นโรงงานขนาดเล็กถึงกลาง มีข้อจำกัดด้านเงินทุน และไม่มีเป้าหมายที่จะส่งออกผลิตภัณฑ์สมุนไพรไปต่างประเทศ ในขณะที่ผู้ประกอบการรายใหญ่ที่มีการส่งออก และปฏิบัติตามแนวทางอาเซียนแล้วก็พบปัญหานโยบายการกีดกันทางการค้าที่กำหนดขึ้นเองในต่างประเทศ ส่งผลให้ผู้ประกอบการเหล่านี้เห็นว่าการยกระดับมาตรฐานการผลิตตามกรอบความตกลงอาเซียนไม่ได้ช่วยสนับสนุนการส่งออกอย่างแท้จริง จึงไม่เห็นถึงความคุ้มค่าที่จะลงทุนเพิ่ม นอกจากนี้ยังพบปัญหาอื่นๆ เช่น ความเหลื่อมล้ำของมาตรฐานที่ใช้ในการควบคุมกำกับระหว่างโรงงานภาครัฐและเอกชน การควบคุมการโฆษณา และขาดมาตรการในการสนับสนุนการขายผลิตภัณฑ์สมุนไพรในประเทศ เป็นต้น