อิทธิพลของวิธีการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนต่อผลผลิตข้าว และการเปลี่ยนแปลงแอมโมเนียมและไนเตรตในดิน

บทคัดย่อ

การศึกษาประกอบด้วยสองการทดลอง กระทำพร้อมกันที่ศูนย์วิจัยเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร (MCC) และที่สถานีวิจัยและศูนย์ฝึกอบรมการเกษตรแม่เหียะ (MH) คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ระหว่าง พ.ศ. 2544-2545 วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอิทธิพลของวิธีการแบ่งใส่ปุ๋ยไนโตรเจน (split-application) (อัตรา 20 กก. ไนโตรเจนต่อไร่)  ต่อผลผลิตของข้าวนาดำพันธุ์คลองหลวง 1 ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงของ NH₄⁺ และ NO₃^- ในดินชั้นบน (0-20 ซม.) และชั้นล่าง (30-70 ซม.) จากกรรมวิธีการใส่ปุ๋ยดังกล่าว

            ผลการทดลองพบว่า การแบ่งใส่ปุ๋ยไนโตรเจนที่ระยะเวลาต่างๆ กันที่แปลงทดลอง MH ซึ่งมีอินทรียวัตถุและ total N ในดินค่อนข้างสูงไม่ทำให้ผลผลิตของข้าวแตกต่างกันในทางสถิติ แต่ในแปลงทดลองที่ MCC ซึ่งมีอินทรียวัตถุและ total N ในดินต่ำ พบว่าการแบ่งใส่ปุ๋ยครั้งละเท่า ๆ กัน 3 ครั้ง คือ ก่อนการปักดำและ 3 และ 6 สัปดาห์หลังการย้ายกล้าทำให้ได้ผลผลิตเมล็ดสูงสุด

            ทั้งในแปลงทดลองของ MH และ MCC ในทุกกรรมวิธีของการใส่ปุ๋ย ความเข้มข้นของ NH₄⁺ และ NO₃^- ในดินชั้นบนและชั้นล่างมีแนวโน้มลดลงในช่วง 1-3 เดือนหลังจากการปักดำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเข้มข้นของ NO₃ ลดลงอย่างรวดเร็วถึงใกล้ 0 มก. ไนโตรเจนต่อ กก. ภายในเดือนแรกหลังการปักดำ (สภาพน้ำขัง) อย่างไรก็ตามเมื่อมีการระบายน้ำออก ความเข้มข้นของทั้ง NH₄⁺ และ NO₃^- มีแนวโน้มสูงขึ้น 1-2 เดือนหลังการเก็บเกี่ยว เมื่อคำนึงถึงความเข้มข้นที่ต่ำมากของ NH₄⁺ (0.03-3.42 มก. ไนโตรเจนต่อกก.) และ NO₃ (0.00-1.94 มก. ในโตรเจนต่อกก.) ทั้งในน้ำเหนือผิวดินและในดินชั้นล่าง การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนด้วยกรรมวิธีต่างๆตามอัตราที่ใช้ในการทดลอง ไม่น่าจะก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาพแวดล้อม