ผลของวัสดุปูนและระยะเวลาการขังน้ำต่อความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสและผลผลิตข้าวหอมปทุมในดินพื้นที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การใส่ปูนร่วมกับการขังน้ำเป็นวิธีการจัดการดินเปรี้ยวจัดที่มีประสิทธิภาพวิธีหนึ่ง โดยการทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของวัสดุปูนร่วมกับระยะเวลาการขังน้ำต่อความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัส และผลผลิตข้าวหอมปทุมที่ปลูกใน 3 ชุดดิน ได้แก่ ชุดดินท่าเรือ (Vertic (Aeric) Endoaquepts) ชุดดินเสนา (Sulfic Endoaquepts) และชุดดินอยุธยา (Vertic Endoaquepts) โดยแบ่งออกเป็น 2 การทดลอง 1) ศึกษาผลของวัสดุปูนต่อความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินนาที่ผ่านการขังน้ำเป็นเวลา 120 วัน ประกอบด้วยการใส่วัสดุปูนในรูปของแคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO3) 3 ระดับ (0, 500 และ 1,000 กก./ไร่) ผลการทดลองพบว่า การขังน้ำมีผลให้ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินมีค่าสูงขึ้น การใส่วัสดุปูนอัตรา 1,000 กก./ไร่ ให้ค่าฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในชุดดินเสนาสูงสุด (27.6 มก./กก.) ที่ระยะ 90 วันหลังการขังน้ำ ซึ่งให้ผลตรงข้ามกับชุดดินท่าเรือ ในส่วนชุดดินอยุธยา การใส่วัสดุปูนอัตรา 500 กก./ไร่ ทำให้ดินมีปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์สูงสุด (111 มก./กก.) ที่ระยะ 30 วันหลังการขังน้ำ 2) ศึกษาผลของวัสดุปูนต่อผลผลิต และการดูดใช้ธาตุอาหารในข้าวหอมปทุมพบว่า การใส่วัสดุปูนมีผลให้ผลผลิตและองค์ประกอบผลผลิตเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเฉพาะข้าวที่ปลูกในชุดดินเสนา การใส่วัสดุปูนอัตรา 1,000 กก./ไร่ ให้จำนวนหน่อ/กอ จำนวนรวง/กอ และน้ำหนักแห้งตอซังสูงที่สุด (31.3 หน่อ/กอ, 28.6 รวง/กอ และ 74.2 ก./กระถาง) ด้านการดูดใช้ธาตุอาหารโดยรวมพบว่าข้าวที่ปลูกในชุดดินเสนามีค่าการดูดใช้ฟอสฟอรัสรวมเพิ่มขึ้นตามอัตราการใส่วัสดุปูน ซึ่งตรงข้ามกับข้าวที่ปลูกในชุดดินท่าเรือและอยุธยา ส่วนการดูดใช้แคลเซียมพบว่ามีปริมาณการดูดใช้เพิ่มขึ้นเมื่อมีการใส่วัสดุปูนในทุกชุดดิน ในส่วนของสหสัมพันธ์เชิงเส้นระหว่างผลผลิตทั้งในส่วนเมล็ด ตอซัง และการดูดใช้ฟอสฟอรัสในข้าวกับฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินในช่วงระยะเวลาต่าง ๆ ของการขังน้ำพบว่ามีสหสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยให้ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์อยู่ในพิสัย 0.48* ถึง 0.67**
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กนกพร มานันตพงศ์, ศุภิฌา ธนะจิตต์, สมชัย อนุสนธิ์พรเพิ่ม และ เอิบ เขียวรื่นรมณ์. 2560. ผลของแคลเซียมและแมกนีเซียมต่อข้าวขาวดอกมะลิ 105 ที่ปลูกในดินนาและดินที่ได้รับอิทธิพลจากเกลือ. แก่นเกษตร 45(1): 101-112.
กรมพัฒนาที่ดิน. 2562. ข้อมูลการจัดการดิน: การจัดการปัญหาดินเปรี้ยวจัด. แหล่งข้อมูล: https://www.ldd.go.th/Web _Soil/acid.htm#51. ค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
กองสำรวจดินและวิจัยทรัพยากรดิน. 2562. แผนที่ชุดดินจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. แหล่งข้อมูล: http://oss101.ldd.go. th/web_thaisoilinf/central/Ayutthaya/ay_map/ay_series/ay_series58.html, ค้นเมื่อ 7 กรกฎาคม 2562.
ทศพร บ่อบัวทอง, เนตรนภา อินสลุด, วิชญ์ภาส สังพาลี และ จุฑามาศ อาจนาเสียว. 2560. ผลของระดับฟอสฟอรัสต่อการพัฒนาระบบรากข้าว. แก่นเกษตร. 45(ฉบับพิเศษ 1): 997-1002.
ทัศนีย์ อัตตะนันทน์. 2550. ดินที่ใช้ปลูกข้าว. พิมพ์ครั้งที่ 4. ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพ ฯ.
ยงยุทธ โอสถสภา. 2558ก. ฟอสฟอรัสของข้าว. หน้า 261-275. ใน: ดิน ธาตุอาหาร และปุ๋ยข้าว. สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย.
ยงยุทธ โอสถสภา. 2558ข. ธาตุอาหารพืช. พิมพ์ครั้งที่ 4. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพ ฯ.
ปิยะ ดวงพัตรา. 2556. สารปรับปรุงดิน. พิมพ์ครั้งที่ 2. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพ ฯ.
ไพบูลย์ วิวัฒน์วงศ์วนา. 2546. เคมีดิน. คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
สายชล สุขญาณกิจ, สิริวรรณ สมิทธิอาภรณ์ และธนภัทร ปลื้มพวก. 2560. ผลของการจัดการฟางข้าวร่วมกับปุ๋ยพืชสดต่อสมบัติทางเคมีของดินในชุดดินอยุธยา. หน้า 2507-2517. ใน: รายงานประชุมวิชาการแห่งชาติ ครั้งที่ 14 สาขาพืชและเทคโนโลยีชีวภาพ. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน, จังหวัดนครปฐม.
เอิบ เขียวรื่นรมณ์. 2550. ดินเปรี้ยวในประเทศไทย. เท็กซ์ แอนด์ เจอร์นัล พับลิเคชั่น จำกัด. กรุงเทพ ฯ.
Akinrinde, E.A., and T. Gaizer. 2006. Differences in the performance and phosphorus use efficiency of some tropical rice (Oryza sativa L.) varieties. Pakistan Journal of Nutrition 5(3): 206-211.
Attanandana, T. 1993. Deficiencies and toxicities of some nutrient elements in acid sulfate soils of Thailand. Kasetsart Journal: Natural Science 27: 508-515.
Attanandana, T., and S. Vacharotayan. 1986. Acid sulfate soils: their characteristics, genesis, amelioration and utilization. Japanese Journal of Southeast Asian Studies 24: 154-180.
Blair, B.O., and H.S. Choguill. 1950. Comparison of methods for determination of soil calcium. Transactions of the Kansas Academy of Science 53: 23-27.
Bray, R.H., and L.T. Kurtz. 1945. Determination of total organic and available forms of phosphorus in soils. Soil Science 59: 39–45.
Ch’ng, H.Y., O.H. Ahmed, and N.M. Ab. Majid. 2014. Improving phosphorus availability in an acid soil using organic amendments produced from agroindustrial wastes. The Scientific World Journal 2014: 506356.
Division of Soil Survey and Soil Resource Research. 2019. Soil map of Phranakhon Si Ayutthaya. Available: http://oss101.ldd.go. th/web_thaisoilinf/central/Ayutthaya/ay_map/ay_series/ay_series58.html. Accessed July 7, 2019.
Dobermann, A., and T. Fairhurst. 2000. Rice: Nutrient Disorders and Nutrient Management. Potash and Phosphate Institute (PPI), Phosphate Institute of Canada (PPIC) and International Rice Research Institute (IRRI).
Fageria, V.D. 2001. Nutrient interaction in crop plants. Journal of Plant Nutrition 24: 1269-1290.
FAO Project Staff and Land Classification Division. 1973. Soil Interpretation Handbook for Thailand. Land Development Department, Ministry of Agriculture and Cooperative, Bangkok.
Ferdous, S.A., M.N.H. Miah, M. Hoque, M.S. Hossain, and A.K. Hasan. 2018. Enhancing rice yield in acidic soil through liming and fertilizer management. Journal of Bangladesh Agricultural University 16: 357-365.
Gee, G.W., and J.W. Bauder. 1986. Particle size analysis, pp. 383-412. In: A. Klute, (ed.). Methods of Soil Analysis Part 1 – Physical and Mineralogical Methods. Soil Science Society of America Journal, Medison, Wisconsin.
Hopkins, B.G. 2015. Phosphorus. pp. 65-126. In: Barker A.V. and D.J. Pilbeam (eds.). Handbook of Plant Nutrition. CRC Press. London, UK.
Jan, J., J. Borovec, J. Kopacek, and J. Hejzlar. 2015. Assessment of phosphorus associated with Fe and Al (hydr)oxides in sediments and soils. Journal of Soils and Sediments 15: 1620–1629.
Kabata-Pendias, A., and H. Pendias. 1992. Trace Elements in Soil and Plant, 2nd ed. CCR Press, Boca Raton, Florida.
Kuo, S. 1996. Phosphorus. pp. 869-919. In: Sparks D. L. (ed.). Methods of soil analysis, part 3: Chemical methods. Soil Science Society of America Journal. Madison, Wisconsin.
Maranguit, D., T. Guillaume, and Y. Kuzyakov. 2017. Effects of flooding on phosphorus and iron mobilization in highly weathered soils under different land-use types: Short-term effects and mechanisms. Catena 158: 161-170.
Mkhonza, N.P., N.N. Buthelezi-Dube, and P. Muchaonyerwa. 2018. Effects of lime application on nitrogen and phosphorus availability in humic soils. Scientific Reports 10: 8634.
Murphy, J., and J.P. Riley. 1962. A modified single solution method for determination of phosphate in natural waters. Analytica Chimica Acta 27: 31-36.
Olsen, S.R., and L.E. Sommer. 1982. Phosphorus, pp. 403-430. In: A.L. Page et al. (eds.). Methods of Soil Analysis Part 2 - Chemical and Microbiological Properties. Agron. Monogr. 9. ASA, Madison, Wisconsin.
Patrick, W.H.J., and I.C. Mahapatra. 1968. Transformation and availability to rice of nitrogen and phosphorus in waterlogged soils. Advances in Agronomy 20: 323-359.
Pierzynski, G.M., R.W. McDowell, and J.T. Sims. 2005. Chemistry, cycling and potential movement of inorganic phosphorus in soil. In: Sims, J.T. and A.N. Sharpley (eds.). Phosphorus: Agriculture and the Environment. American Society of Agronomy, Crop Science Society of America, Soil Science Society of America.
Rhoades, J.D. 1996. Salinity: electrical conductivity and total dissolved solids, pp. 417-435. In: D.L. Sparks (ed.). Methods of Soil Analysis Part 3-Chemical Methods. SSSA Book Ser. 5. Soil Sci. Am. Amer. Soc. Agron. Inc., Madison, Wisconsin.
Seng, V., R.W. Bell, and I.R. Willett. 2006. Effect of lime and flooding on phosphorus availability and rice growth on two acidic lowland soils, Communications in Soil Science and Plant Analysis 37: 313-336.
Sukitprapanon, T., A. Suddhiprakarn, I. Kheoruenromne, S. Anusontpornperm, and R.J. Gilkes. 2015. Forms of acidity in potential, active and post-active acid sulfate soils in Thailand. Thai Journal of Agricultural Science 48: 133-146.
Sukitprapanon, T., A. Suddhiprakarn, I. Kheoruenromne, S. Anusontpornperm, and R.J. Gilkes. 2016. A comparison of potential, active and post active acid sulfate soils in Thailand. Geoderma Regional 7: 346-356.
Sukitprapanon, T., A. Suddhiprakarn, I. Kheoruenromne, and R.J. Gilkes. 2018. Partitioning and potential mobilization of aluminum, arsenic, iron, and heavy metals in tropical active and post-active acid sulfate soils: Influence of long-term paddy rice cultivation. Chemosphere 197: 691-702.
Thomas, G.W. 1982. Exchangeable Cations, pp. 159-161. In: A.L. Page et al. (eds.). Methods of Soil Analysis Part 2 - Chemical and Microbiological Properties. Agron. Monogr. 9. ASA, Madison, Wisconsin.
Thomas, G.W. 1996. Soil pH and Soil acidity, pp. 475-490. In: D.L. Sparks, (ed.). Methods of Soil Analysis Part 3-Chemical Methods. SSSA Book Ser. 5. Soil Sci. Am. Amer. Soc. Agron. Inc., Madison, Wisconsin.
Tian, Z., J. Li, X. Jia, F. Yang, and Z. Wang. 2016. Assimilation and translocation of dry matter and phosphorus in rice genotypes affected by salt-alkaline stress. Sustainability 8: 568.
Walkley, A., and C.A. Black. 1934. An examination of degradation methods for determining soil organic matter: a proposed for modification of the chromic acid titration method. Soil Science 37: 29 – 35.