ความจุความชื้นที่เป็นประโยชน์ของดินในพื้นที่เกิดดินถล่ม

บทคัดย่อ

ความจุน้ำใช้ประโยชน์ได้ของดิน (AWCA) มีความสำคัญมากในด้านเกษตรกรรม และการฟื้นฟูพื้นที่เสื่อมโทรม เนื่องจากการเกิดดินถล่มและสูญเสียหน้าดินส่งผลต่อการเก็บกักน้ำของดิน ซึ่งพื้นที่ต้นน้ำต่ำบลแม่พูล เป็นพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากดินถล่มในปี 2549 การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปริมาณและวิเคราะห์ความแตกต่างของ AWCA 2) วิเคราะห์ความสัมพันธ์และจัดกลุ่มองค์ประกอบหลักระหว่างตัวแปรคุณสมบัติดินกับ AWCA 3) การวิเคราะห์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อตัวแปรตาม AWCA ด้วยวิธีการแบบจำลองเชิงเส้นวางนัยทั่วไป (GLMs) โดยทำการศึกษาในระบบนิเวศป่าเบญจพรรณผสมไผ่และสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตร ภายใต้สถานการณ์ ปกติและเกิดดินถล่มเมื่อปี 2549 พบว่า ระบบนิเวศป่าเบญจพรรณผสมไผ่ (BN) มี AWCA สูงที่สุดในทุกระดับความลึกโดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 16.76 โดยปริมาตร รองลงมาเป็นระบบนิเวศสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตรที่เกิดดินถล่ม (FS) ป่าเบญจพรรณผสมไผ่ที่เกิดดินถล่ม (BS) และสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตร (FN) มีค่าเฉลี่ยร้อยละ 12.50 12.36 และ 8.32 โดยปริมาตรตามลำดับ โดย BN ที่มี AWCA สูงสุด พบตัวแปรที่มีความสัมพันธ์ กับ AWCA ในเชิงบวก ได้แก่ ความจุความชื้นสนาม ปริมาณสัดส่วนของรากพืช ปริมาณสัดส่วนที่เป็นอากาศความพรุน พีเอชดิน และความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน ขณะที่ตัวแปรองค์ประกอบดินสัดส่วนที่เป็นของแข็งความหนาแน่น และอนุภาคดินเหนียวมีความสัมพันธ์ในเชิงลบ นอกจากนี้ ผลการวิเคราะห์ PCA ยังพบว่า ดินที่มีค่า AWCA สูง จะมีปริมาณสัดส่วนที่เป็นอากาศสูงเช่นกัน แต่ความชื ้นที่จุดเหี่ยวถาวร และองค์ประกอบดินสัดส่วนที่เป็นน้ำจะมีค่าต่ำ ทั้งนี้ BN มีลักษณะเฉพาะ คือ องค์ประกอบสัดส่วนที่เป็นอากาศ และอัตราการซึมขณะไม่อิ่มตัวสูง ขณะที่ความจุความชื้นที่จุดเหี่ยวถาวร และองค์ประกอบดินสัดส่วนที่เป็นน้ำมีค่าต่ำ ดังนั้น BN จึงมีปริมาณของ AWCA สูงที่สุด และการวิเคราะห์ GLMs ยังบ่งชี้ได้อย่างชัดเจนว่าการเกิดดินถล่มเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลง AWCA