การวางและขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชุมชน เพื่อผลในการพัฒนาที่ยั่งยืนของชุมชนเกษตรรายย่อยในตำบลบ่อเกลือใต้ อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ เพื่อศึกษาการวางยุทธศาสตร์เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนของชุมชนเกษตรรายย่อย การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ และผลที่เกิดขึ้นจากการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ โดยใช้การวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ดำเนินการระหว่างเดือนสิงหาคม 2555 ถึงเดือนกรกฎาคม 2560 ใน 2 ชุมชนที่ได้จากการเลือกแบบสมัครใจ ได้แก่ชุมชนบ้านผาคับ และชุมชนบ้านผักเฮือก ในตำบลบ่อเกลือใต้ อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน ผลการวิจัยพบว่าชุมชนได้วางยุทธศาสตร์รวม 5 ยุทธศาสตร์ ที่เกี่ยวโยงและเกื้อกูลกัน ได้แก่ 1) การใช้ประโยชน์และการจัดการที่ดินและน้ำเพื่อการเกษตรกรรมอย่างเป็นระบบ 2) การสร้างความมั่นคงด้านอาชีพเกษตรกรรมและรายได้ 3) การสร้างความมั่นคงและปลอดภัยด้านอาหารและโภชนาการ 4) การพัฒนาศักยภาพการตลาดผลิตผลและผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร และ 5) การพัฒนาขีดความสามารถของครัวเรือนเกษตรและองค์กรชุมชน การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์กระทำโดยชุมชนกับภาคีจากภาครัฐ เอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรพัฒนาเอกชน และสถาบันการศึกษา รวม 24 แห่ง ที่ได้ลงนามในบันทึกข้อตกลงเมื่อวันที่ 7 มีนาคม 2556 เป็นเวลาสองปี ซึ่งพบว่าในการขับเคลื่อน ภาคีต่างๆ ยังคงทำตามความถนัดและความสนใจของตน และตามงบประมาณกับเวลาที่มีให้ ความร่วมมือคงเป็นเพียงเฉพาะกิจ แต่ก็สร้างการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นในชุมชน บนพื้นฐานของการพึ่งตนเองและปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เมื่อบันทึกข้อตกลงสิ ้นสุดลง ชุมชนทั้งสองยังคงมุ่งขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ด้วยการพึ่งตนเองเป็นหลัก จึงพบศักยภาพของชุมชนเองในการสร้างการเปลี่ยนแปลงตามเป้าหมาย ผู้วิจัยจึงมีข้อเสนอแนะให้ชุมชนน้อมนำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นแนวคิดและแนวปฏิบัติอย่างมั่นคงและ เข้มแข็งต่อไป เพื่อนำไปสู่ความสามารถพึ่งตนเองในระดับต่างๆ อย่างเป็นขั้นตอน และความยั่งยืนในอนาคต