พฤติกรรมการผลิตผักและทัศนคติในการผลิตผักปลอดภัยของเกษตรกรในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมในการผลิตผัก และทัศนคติทางการเกษตร ทางสังคม และทางเศรษฐกิจในการผลิตผักปลอดภัยของเกษตรกรในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากกลุ่มตัวอย่างเกษตรกรผู้ปลูกผักจำนวน 360 คน รวบรวมข้อมูลจากแบบสอบถาม พบว่าเกษตรกรปลูกผักเป็นอาชีพหลักร้อยละ 3.06 และเป็นอาชีพเสริมจากการทำนาร้อยละ 52.22 เกษตรกรส่วนใหญ่ทำการผลิตผักแบบผสมผสานใช้สารเคมีและสารชีวภาพ (ร้อยละ 57.14) รองลงมาคือ ใช้สารเคมี และผลิตแบบอินทรีย์ (ร้อยละ 29.11 และ 13.75 ตามลำดับ) พื้นที่ปลูกผักเฉลี่ย 2.11 ไร่ต่อราย และเกษตรกรผลิตผักหมุนเวียนหลายชนิดในแปลงปลูก พฤติกรรมของเกษตรกรส่วนใหญ่ (ร้อยละ 73.33 - 94.72) มีการเก็บเกี่ยวที่เหมะสม ยังมีการใช้สารเคมี แต่มีการควบคุมการใช้สารเคมีในการผลิต ซื้อเมล็ดพันธุ์จากแหล่งจำหน่าย และมีระบบการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและการจัดการผลผลิต และพบว่าเกษตรกรส่วนน้อยที่ทำการวิเคราะห์คุณภาพดินและน้ำ การจ้างแรงงานที่มีทักษะ และตรวจสอบสารเคมีตกค้างในผลผลิตเกษตร (ร้อยละ 23.33, 17.22 และ 10.28 ตามลำดับ) ส่วนช่องทางการจัดจำหน่ายส่วนใหญ่มีผู้ค้าส่งมารับจากพื้นที่ผลิตโดยตรง (ร้อยละ 44.17) รองลงมาคือ มีการจำหน่ายในตลาดชุมชน สำหรับทัศนคติของเกษตรกรทางการเกษตรพบว่า เกษตรกรมีความตระหนักถึงความเสี่ยงของการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช รวมถึงอันตรายต่อสุขภาพของเกษตรกรและผู้บริโภคเป็นอย่างมาก อย่างไรก็ตามยังต้องการใช้สารเคมีในการผลิตผัก เพื่อให้ได้ผลผลิตตามความต้องการของตลาด อีกทั้งเห็นด้วยว่าการผลิตพืชปลอดภัยยุ่งยากกว่าการผลิตพืชที่ใช้สารเคมี สำหรับทัศนคติทางสังคมพบว่า เกษตรกรเห็นด้วยมากที่สุดในการสนับสนุนและช่วยเหลือของหน่วยงานภาครัฐบาล และความรับผิดชอบในการผลิตผักปลอดภัยเป็นหน้าที่ของเกษตรกรและผู้จำหน่าย สำหรับทัศนคติทางเศรษฐกิจพบว่า เกษตรกรเห็นด้วยมากที่สุดในการทำการเกษตรแบบพอเพียงทำให้ครอบครัวมีเงินออม และเห็นด้วยปานกลางว่าการรวมกลุ่มจะทำให้ได้ผลประโยชน์มากขึ้น ดังนั้นเกษตรกรควรมีความรู้ความเข้าใจบนมาตรฐานการผลิตผักปลอดภัยเพื่อความปลอดภัยของผู้ผลิตและผู้บริโภคอย่างแท้จริง