การชักนำให้เกิดโพลีพลอยด์ในครามฝักตรง (Indigofera tinctoria L.)

บทคัดย่อ

ต้นครามฝักตรง เป็นพืชท้องถิ่นของชาวสกลนครที่ให้สีครามจากใบ ด้วยเหตุที่ครามฝักตรงมีลักษณะใบเล็ก และเป็นพืชผสมตัวเอง และมีพันธุ์ที่ใช้ปลูกอยู่ในปัจจุบันเพียง 2 พันธุ์ จึงได้มีความพยายามในการพัฒนาของต้นครามฝักตรง (Indigofera tinctoria L.) พันธุ์ใหม่ ด้วยการเพิ่มจำนวนโครโมโซมให้เป็นต้นโพลีพลอยด์ โดยหวังว่าจะได้ต้นครามที่มีใบ หรือต้นที่มีขนาดใหญ่ขึ้น เพื่อการเพิ่มผลผลิต และเพิ่มปริมาณสารสำคัญใบคราม จากการชักนำให้เกิดโพลีพลอยด์ในครามฝักตรง โดยการแช่เมล็ดครามงอกในสารละลายโคลชิซินความเข้มข้น 0.1, 0.2 และ0.4 เปอร์เซ็นต์ เป็นเวลา 6 และ 12 ชั่วโมง พบว่า ความเข้มข้นของโคลชิซินมีอิทธิพลต่อเปอร์เซ็นต์การอดตาย ความสูง และจำนวนใบประกอบของต้นกล้าครามฝักตรงอายุ 15 วัน อย่างมีนัยสำคัญยิ่ง (P<0.01) โดยการเพิ่มความเข้มข้นของโคลชิซินทำให้เปอร์เซ็นต์การรอดตาย ความสูง และจำนวนใบประกอบลดลง สำหรับระยะเวลาการแช่เมล็ดไม่มีผลต่อเปอร์เซ็นต์การรอดตาย ความสูง และจำนวนใบประกอบ ต้นกล้าครามที่รอดตายหลังจากได้รับสารโคลชิซินแสดงอาการผิดปกติทุกต้น โดยแสดงอาการ ไฮโปคอทิลบวม ส่วนต้นกล้าที่เจริญจากเมล็ดที่ไม่แช่สารโคลชิซินสามารถเจริญเติบโตเป็นต้นกล้าที่ปกติทั้งหมด เมื่อนำต้นกล้าที่มีลักษณะผิดปกติไปตรวจสอบด้วยเทคนิคโฟลไซโตมิตริ (Flow cytometry) พบว่า โคลชิซินที่ความเข้มข้น 0.2 เปอร์เซ็นต์ ทำให้เกิดต้นกล้าชนิดเตตราพลอยด์มากที่สุด 75 และ 66 เปอร์เซ็นต์ เมื่อแช่เมล็ดเป็นเวลา 6 และ 12 ชั่วโมง ตามลำดับ ส่วนการแช่เมล็ดด้วยโคลชิซินที่ความเข้มข้น 0.1 เปอร์เซ็นต์ มีสัดส่วนของต้นดิพพลอยด์ และต้นมิกโซพลอยด์จำนวนมากกว่าโคลชิซินที่ระดับความเข้มข้น 0.2 เปอร์เซ็นต์ ในทรีตเมนต์ที่ได้รับโคลชิซินเข้มข้น 0.4 เปอร์เซ็นต์ ที่ 6 ชั่วโมง เป็นโพลีพลอยด์ทั้งหมด (ต้นมิกโซพลอยด์ 33.33 เปอร์เซ็นต์ และเตตราพลอยด์ 66.66 เปอร์เซ็นต์) อย่างไรก็ตามพบว่าทรีตเมนต์ที่ได้รับโคลชิซินที่ระดับความเข้มข้น 0.4 เปอร์เซ็นต์ 12 ชั่วโมง ส่วนใหญ่จะมีอายุการรอดตายไม่ถึง 1 เดือน ซึ่งตายก่อนที่จะได้รับการตรวจสอบความเป็นโพลีพลอยด์ ต้นที่เหลือรอดมาได้ทั้งหมดเป็นต้นดิพพลอยด์เท่านั้น