ความหลากหลายทางพันธุกรรมและคุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้งใน ข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองที่สูงของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมือง เป็นแหล่งพันธุกรรมที่มีลักษณะที่เป็นประโยชน์ และมีความสำคัญต่อประชากรในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยสสำหรับการบริโภคเป็นอาหารหลัก ปัจจัยสสำคัญอันหนึ่งที่มีผลต่อคุณภาพการหุงต้มข้าวคือคุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้ง งานวิจัยนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้งและความหลากหลายทางพันธุกรรมของข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองที่สูงจำนวน 3 ชื่อพันธุ์ 13 ประชากรจากเกษตรกร 13 ราย โดยวิเคราะห์คุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้ง ความหลากหลายลักษณะทางสัณฐาน และระดับโมเลกุลด้วยเครื่องหมายโมเลกุลแบบ microsatellite จำนวน 12 ตำแหน่ง จากการวิเคราะห์คุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้งข้าวเหนียว พบว่าไม่มีข้าวเจ้าปนพิจารณาจากการติดสีสารละลายไอโอดีนที่ให้ผลการติดสีเป็นสีน้ำตาลทั้งหมด ส่วนการวิเคราะห์การสลายเมล็ดข้าวในด่าง และความคงตัวของแป้งสุกพบว่าข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองส่วนใหญ่เป็นข้าวที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม การประเมินความหลากหลายลักษณะวิทยาสัณฐาน และระดับโมเลกุล พบความหลากหลายทั้งภายในและระหว่างประชากร โดยข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองแต่ละพันธุ์มีเอกลักษณ์ประจำพันธุ์ และมีความหลากหลายภายในประชากรต่ำโดยมีค่าความหลากหลายทางพันธุกรรมเฉลี่ย (HS) เท่ากับ 0.060 แต่มีค่าความแตกต่างระหว่างประชากรทั้งหมดสูง (FST = 0.871) โครงสร้างประชากรของข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองที่สูงพบว่าแบ่งตามคุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้ง (K=4) ซึ่งโครงสร้างทางพันธุกรรมของข้าวเหนียวพันธุ์พื้นเมืองที่สูงที่พบว่ามีความหลากหลายภายในประชากรต่ำ แต่มีความหลากหลายและความแตกต่างระหว่างประชากรสูง และประชากรแบ่งตามคุณสมบัติเคมีกายภาพของแป้งนั้นอาจจะเป็นผลมาจากกระบวนการ genetic drift ที่เกิดจากการจำกัดพื้นที่และปริมาณการปลูก การปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมท้องถิ่น และการคัดเลือก รวมถึงการใช้ประโยชน์อย่างเฉพาะเจาะจงที่แตกต่างกันของเกษตรกร