ผลของปุ๋ยไนโตรเจนต่อการเจริญเติบโตและผลผลิต ของข้าวพันธุ์ กข6 ภายใต้วิธีการปลูกแบบปักดำและหว่าน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ธาตุไนโตรเจนมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการเจริญเติบโตและสร้างผลผลิตของข้าว การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนในอัตราที่เหมาะสมต่อการทำนาแต่ละแบบสามารถเพิ่มผลผลิตของข้าวได้ การทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลของการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตของข้าวพันธุ์ กข6 ภายใต้วิธีการปลูกแบบปักดำและหว่าน โดยวางแผนการทดลองแบบสุ่มในบล็อกสมบูรณ์ (randomized complete block design, RCBD) จำนวน 6 กรรมวิธี กรรมวิธีละ 3 ซ้ำ ประกอบด้วยกรรมวิธีควบคุม (control) คือไม่มีการใส่ปุ๋ย และการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน (46-0-0) ในอัตราที่แตกต่างกัน 5 ระดับคือ 0 (N1), 10 (N2), 20 (N3), 30 (N4) และ 40 (N5) กก. N/ไร่ ทดลองในรูปแบบของการปลูกข้าว 2 วิธี คือนาดำและนาหว่าน ผลการศึกษาพบว่าการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 10, 20, 30 และ 40 กก. N/ไร่ ไม่มีผลทำให้ผลผลิตของข้าวพันธุ์ กข6 มีความแตกต่างกันทางสถิติทั้งแบบนาดำและนาหว่าน แต่สูงกว่ากรรมวิธีที่ไม่มีการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนและไม่ใส่ปุ๋ยชนิดใดเลยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในสภาพการปลูกแบบนาดำ ส่วนนาหว่าน การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 30 กก./ไร่ ไม่มีความแตกต่างทางสถิติกับกรรมวิธีที่ไม่มีการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 40 กก./ไร่ ให้ผลผลิตสูงสุด (638 กก./ไร่) ในนาดำ และการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 20 กก./ไร่ ให้ผลผลิตสูงสุด (589 กก./ไร่) ในนาหว่าน เมื่อคำนึงถึงผลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร์ การใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 20 กก./ไร่ ให้รายได้สุทธิสูงสุด 10,455 บาท/ไร่ ในสภาพการปลูกแบบนาดำ และ 9,688 บาท/ไร่ ในสภาพการปลูกแบบนาหว่าน ซึ่งมากกว่ากรรมวิธีที่ไม่มีการใส่ปุ๋ยไนโตรเจน 4,732 และ 1,820 บาท/ไร่ ในสภาพการปลูกแบบนาดำและนาหว่าน
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กมลชนก นันต๊ะจันทร์, เพ็ญนภา จักรสมศักดิ์, นันทิยา พนมจันทร์ และชนากานต์ เทโบลต์ พรมอุทัย. 2559. ผลของการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนต่อผลผลิตและความเข้มข้นธาตุสังกะสีในเมล็ดข้าวพันธุ์พื้นเมือง. แก่นเกษตร. 44(3): 391-398.
กรมการข้าว. 2559. องค์ความรู้เรื่องข้าว. แหล่งข้อมูล: http://www.ricethailand.go.th/rkb3/title-index.PhP- file=content.PhP&id=46-2.htm#4. ค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2562.
กรมวิชาการเกษตร. 2547. ข้าว. เอกสารวิชาการลำดับที่ 18/2547. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรุงเทพฯ.
จักรชัยวัฒน์ กาวีวงศ์. 2563. การจัดการธาตุไนโตรเจนเพื่อการผลิตข้าวหอมนิลในชุดดินแม่ทะ. แก่นเกษตร. 48(1): 189-200.
จารุวรรณ เถินบุรินทร์. 2559. แนวทางการแก้ปัญหาการล้มของข้าวพันธุ์ กข6 ในพื้นที่จัดทำแปลงขยายพันธุ์ของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลำปาง. กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรุงเทพฯ.
ทัศนีย์ อัตตะนันท์ และ ประทีป วีระพัฒนนิรันดร์. 2558. ธรรมชาติของดินและปุ๋ย. คู่มือสำหรับการเกษตรยุคใหม่, กรุงเทพฯ.
ปัทมา วิตยากร. 2547. ความอุดมสมบูรณ์ของดินขั้นสูง. เอกสารคำสอน. พิมพ์ครั้งที่ 2 (ปรับปรุง). ภาควิชาทรัพยากรที่ดินและสิ่งแวดล้อม คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
พัฒนา นรมาศ. 2560. ตรวจวิเคราะห์ดินก่อนใส่ปุ๋ย ทำนา ลดต้นทุน เพิ่มรายได้: เทคโนโลยีชาวบ้าน. แหล่งข้อมูล: https://www.technologychaoban.com/agricultural-technology/article_20509. ค้นเมื่อ 28 มีนาคม 2563.
มุกดา สุขสวัสดิ์. 2544. ความอุดมสมบูรณ์ของดิน, สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์, กรุงเทพฯ.
ยงยุทธ โอสถสภา, อรรถศิษฐ์ วงศ์มณีโรจน์ และชวลิต ฮงประยูร. 2554. ปุ๋ยเพื่อการเกษตรยั่งยืน. สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
ศุภนาถ เห็นสว่าง. 2560. ข้าว: ความสำคัญ คุณค่าทางอาหาร และการปนเปื้อน. วารสารสิ่งแวดล้อม. 21(1): 15-18.
สถาบันวิจัยข้าว. 2547. คําแนะนําการใช้ปุ๋ยเคมีในนาข้าวตามค่าวิเคราะห์ดิน. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรุงเทพฯ.
สายชล สุขญาณกิจ และ ธนพัฒน์ ปลื้มพวก. 2558. ผลของการใช้ปุ๋ยไนโตรเจนตามค่าวิเคราะห์ดินต่อผลผลิตและธาตุอาหารหลักในข้าวเจ้าพันธุ์ กข41 ที่ปลูกในชุดดินอยุธยา. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตร. 46(พิเศษ 3): 577-580.
สาวิตร มีจุ้ย. 2545. การควบคุมปริมาณน้ำในพืชเพื่อแก้ไขปัญหาหารหักล้มของข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 และ กข6. สถาบันเทคโนโลยีเกษตร. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2563. สถิติการเกษตรของประเทศไทย ปี 2562. สำนักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. กรุงเทพ ฯ.
สำนักงานเกษตรจังหวัดลำปาง.2559. ข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตรจังหวัดลำปางปี 2559. แหล่งข้อมูล: http://www.lampang.doae.go.th/wp-content/uploads/ข้อมูลพื้นฐานด้านการเกษตร-59.pdf. ค้นเมื่อ 11 มีนาคม 2563.
อุไรวรรณ ไอยสุวรรณ์. 2557. การจัดการปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดินต่อการเจริญเติบโตผลผลิตและประสิทธิภาพการใช้ไนโตรเจนของข้าวที่ปลูกในชุดดินสรรพยา. วารสารเกษตร. 30(2): 133-140.
AOAC. 2000. Official method of analysis of AOAC international: The Association of Official Analytical Chemists, 17th. Washington DC. USA.
Bray, R.H., and Kurtz, L.T. 1945. Determination of total organic and available forms of phosphorus in soils. Soil Science. 59: 39-45.
Dobermann, A,. and T. H. Fairhurst. 2000. Rice Nutrient Disorders and Nutrient Management. Oxford Graphic Printers Pte Ltd.
Dunn, B., and T. Dunn. 2017. Lodging in rice. Department of primary industries. https://riceextension.org.au/s/Lodging-in-Rice-NSWDPI-primefact.pdf. Accessed 31 Mar. 2020.
Easson, D., E. White, and S. Pickles. 1993. The effects of weather, seed rate and cultivar on lodging and yield in winter wheat. Journal of Agricultural Science. 121: 145–156.
Gee, G.W. and J.W. Bauder. 1986. Particle-size analysis. p. 383-411. In: A. Klute, ed. Methods of Soil Analysis, Part I. Physical and Mineralogical Methods. Agronomy, No. 9. Amer. Soc. Agron. Inc., Madison, Wisconsin.
Gewaily, E.E., A.M. Ghoneim and M.M.A. Osman. 2018. Effect of nitrogen levels on growth, yield and nitrogen use efficiency of some newly released Egyptian rice genotypes. Open Agriculture. 3: 310-318.
Horneck D.A., D.M.Sullivan, J.S.Owen, and J.M.Hart.2011.Soil test interpretation guide.Available: httP://extension.oregonstate.edu/sorec/sites/default/files/soil_test_interpretation ec1478.pdf. Accessed 5 Mar. 2020.
Huang, H., Y. Chang. X. Liu, W. Hu, C. Wu, and Y. Gu. 2014. The response of maize root characteristics on population density. Journal of South China Agricultural University. 35: 36–41.
Jackson, M. L. 1958. Soluble Salt Analysis for Soils and Water. Soil Chemical Analysis. Prentice Hall, Inc. Englewood Cliffs, N.J.
Liu, S., F. Song, F. Liu, X. Zhu, and H. Xu. 2012. Effect of planting density on root lodging resistance and its relationship to nodal root growth characteristics in maize (Zea mays L.). Journal of Agricultural Science. 4: 182.
Metwally, T.F., E.E. Gewaily, and S.S. Naeem. 2011. Nitrogen response curve and nitrogen use efficiency of Egyptian hybrid rice. Journal of Agricultural Research Kafer El-Sheikh University. 37: 73-84.
Metwally, T.F., W.E. Gabr, and I.M. Hashem. 2017. Growth performance of genotypes at suboptimal level of nitrogen fertilizer and effect of rice blast and white tip nematode diseases. Egyptian Journal of Plant Protection Research Institute. 5: 47-74.
Nelson, D.W., and L.E. Sommers. 1996. Total carbon, organic carbon, and organic matter, pp. 961-1010. In: D.L. SParks, A.L. Page, P.A. Helmke, R.H. LoePPert, P.N. SoltanPour, M.A. Tabatabai, C.T. Johnston and M.E. Sumner, eds. Methods of Soil Analysis, Part 3. Chemical Methods. Agronomy No. 5. SSSA Book Series. Madison, Wisconsin.
Office of Agriculture Economics. 2020. The monthly average retail prices of chemical fertilizers in Thailand. Available: httP://www.oae.go.th/view/1/%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%88%E0%B8%88%E0% B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B 8%B4%E0%B8%95/TH-TH. Accessed 12 Mar. 2020.
Setter, T., E. Laureles, and A. Mazaredo. 1997. Lodging reduces yield of rice by self-shading and reductions in canopy photosynthesis. Field Crops Research. 49: 95-106.
Sheng-gang, P., H. Sheng-qi, Z. Jing, W. Jing-Ping, C. Cou-gui, C. Ming-li, Z. Ming, and T. Xiang-ru. 2012. Effects of N management on yield and N uptake of rice in central China. Journal of Integrative Agriculture. 11(12): 1993-2000.
Sorour, F.A., A.Y. Ragab. T.F. Metwally, and A.A. Shafik. 2016. Effect of planting methods and nitrogen fertilizer rates on the productivity of rice (Oryza sativa L.). Journal of Agricultural Research Kafer El-Sheikh University. 42(2): 173-182.
Tel, D.A., and M. Hagatey. 1984. Methodology in soil chemical analyses, pp. 119-138.In: Soil and Plant Analyses. Study guide for agricultural laboratory directors and technologist working in tropical regions. IITA, Nigeria.
Terashima, K., S. Akita, and N. Sakai. 1992. Eco-physiological characteristics related with lodging tolerance of rice in direct sowing cultivation. I. Comparison of the root lodging tolerance among cultivars by the measurement of pushing resistance. Japanese Journal of Crop Science. 61: 380–387.
Thai Rice Mill Association. 2020. Daily rice price. Available: http://www.thairicemillers.org/index.PhP?lay= show&ac=article&NtyPe=19. Accessed 30 Mar. 2020.
Wang C.Y., X.L. Dai, Y.H. Shi, Z.L. Wang, X.G. Chen, and M.R. He. 2012. Effects of nitrogen application rate and plant density on lodging resistance in winter wheat. Acta Agronomica Sinica. 38: 121-128.
Wang Y., J. Lu, T. Ren, S. Hussain, C. Guo, S. Wang, R. Cong, and X. Li. 2017. Effects of nitrogen and tiller type on grain yield and physiological responses in rice. AoB Plant 9: plx012; doi:10.1093/aobpla/plx012. Accessed 2 Nov. 2020.
Wei F.Z., J.C. Li, C.Y. Wang, H.J. Qu, and X.S. Shen. 2008. Effects of nitrogenous fertilizer application model on culm lodging resistance in winter wheat. Acta Agronomica Sinica. 34: 1080-1085.
Yamamoto, H., Y. Suzuki, S. Hayakawa, and Y. Kishida. 1992. Rice crop damages in Kyushu caused by the typhoon of 9117 and 9119. Journal of Agricultural Meteorology. 48: 175-180.
Yang S.M., L. Xie, S.L. Zheng, J. Li, and J.C. Yuan. 2009. Effects of nitrogen rate and transplanting density on physical and chemical characteristics and lodging resistance of culms in hybrid rice. Acta Agronomica Sinica. 35: 93-103.
Zhang J., G.H. Li, Y.P. Song, W.J. Zhang, C.D. Yang, S.H. Wang and Y.F. Ding. 2013. Lodging resistance of super-hybrid rice Yliangyou 2 in two ecological regions. Acta Agronomic Sinica. 39: 682-692.
Zhang, W.J., G.H. Li, Y.M. Yang, L. Quan, J. Zhang, J.Y. Liu, W. Shaohua, T. She, and Y.F. Ding. 2014.Effects of nitrogen application rate and ratio on lodging resistance of super rice with different genotypes. Journal of Integrative Agriculture. 13: 63–72.