ผลของปุ๋ยมูลวัวหมักต่อการปลูกถั่วลิสงอินทรีย์ในสภาพนา

Main Article Content

มลุลี สิทธิษา
ศิริลักษณ์ สมนึก
บุญเหลือ ศรีมุงคุณ
ศิริรัตน์ กริชจนรัช

บทคัดย่อ

ปัจจุบันสถานการณ์สินค้าเกษตรอินทรีย์ในประเทศไทย เป็นที่ต้องการของตลาดมากขึ้น แต่ประสบปัญหาผลผลิตไม่เพียงพอ โดยส่วนมากนั้นพื้นที่การผลิตพืชอินทรีย์ส่วนใหญ่จะผลิตข้าวอินทรีย์  เมื่อเก็บเกี่ยวข้าวแล้วเกษตรกรปลูกพืชชนิดอื่นที่มีลู่ทางการตลาดดีทดแทนข้าวนาปรัง เช่น ถั่วเหลือง ถั่วเขียว และถั่วลิสง ถั่วลิสงเป็นพืชใช้น้ำน้อยเหมาะสมต่อการปลูกเป็นพืชหลังนา ลงทุนต่ำ ปลูกได้ทั้งก่อนและหลังพืชหลัก จึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการผลิตถั่วลิสงอินทรีย์  แต่ยังขาดข้อมูลในการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ในอัตราที่เหมาะต่อการปลูกถั่วลิสงอินทรีย์ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตราปุ๋ยมูลวัวหมักที่เหมาะสมต่อการปลูกถั่วลิสงอินทรีย์ วางแผนการทดลองแบบ randomized complete block design (RCB) จำนวน 3 ซ้ำ 7 กรรมวิธี คือ ไม่ใส่ปุ๋ยมูลวัวหมัก ใส่ปุ๋ยมูลวัวหมัก อัตรา 200  300 400 500 600 และ 700 กก./ไร่ พบว่า การใส่ปุ๋ยมูลวัวหมักทุกอัตราทำให้ดินมีความเป็นกรดลดลง มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาณธาตุอาหารหลัก ตลอดจนปริมาณอินทรียวัตถุ และช่วยปรับปรุงสมบัติทางฟิสิกส์ของดิน ส่งผลให้ผลผลิตของถั่วลิสงเพิ่มมากขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับการไม่ใส่ ด้านผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ (BCR) ในการผลิตถั่วลิสงอินทรีย์ทั้งฝักสดและฝักแห้ง ที่คุ้มค่าต่อการลงทุนสูงที่สุด คือ การใส่ปุ๋ยมูลวัวหมัก อัตรา 400 กก./ไร่

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
สิทธิษา ม. ., สมนึก ศ. ., ศรีมุงคุณ บ. ., & กริชจนรัช ศ. . (2025). ผลของปุ๋ยมูลวัวหมักต่อการปลูกถั่วลิสงอินทรีย์ในสภาพนา. วารสารแก่นเกษตร, 53(4), 664–675. สืบค้น จาก https://li01.tci-thaijo.org/index.php/agkasetkaj/article/view/263620
ประเภทบทความ
บทความวิจัย (research article)

เอกสารอ้างอิง

กรมพัฒนาที่ดิน. 2567. การผลิตปุ๋ยหมักที่มีคุณภาพ. แหล่งข้อมูล: https://osd101.ldd.go.th/Q/manual/compost_guide.pdf. ค้นเมื่อ 10 พฤษภาคม 2567.

กรมวิชาการเกษตร. 2548. ปุ๋ยอินทรีย์ การผลิต การใช้ มาตรฐานและคุณภาพ. สำนักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

กรมวิชาการเกษตร. 2550. คุณลักษณะของปุ๋ยอินทรีย์. กองปฐพีวิทยา กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ.

กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร. 2564ก. คำแนะนำการใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์สำหรับพืชไร่เศรษฐกิจ. กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร. 2564ข. ปุ๋ยชีวภาพ. กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

ข้อมูลพันธุ์พืชรับรอง พันธุ์พืชแนะนำ และสิ่งประดิษฐฺ์. แหล่งข้อมูล: https://www.doa.go.th/cv/view.php?id=2. ค้นเมื่อ 6 กันยายน 2567.

ทรงเชาว์ อินสัมพันธ์. 2545. เอกสารคำสอน วิชาพืชไร่สำคัญของประเทศไทย (ก.พร. 313) เรื่อง ถั่วลิสง (Peanuts). ภาควิชาพืชไร่ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ทิพยา ไกรทอง, เอ็จ สโรบล, อิสรา สุขสถาน และสุเทพ ทองแพ.2548. การใช้ปุ๋ยมูลวัวร่วมกับปุ๋ยเคมีเพื่อเพิ่มผลผลิตถั่วลิสงก่อนนาในแปลงเกษตรกร อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา. น. 288-295 . ใน: การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 43: สาขาพืช. กรุงเทพฯ.

บัญจรัตน์ โจลานนท์, มลชยา ปานพาน, รสสุคนธ์ จะวะนะ และอนุรักษ์ จืนทอง. 2551. การปรับค่า C/N ช่วงปานกลาง-สูง สำหรับปุ๋ยอินทรีย์เชิงพาณิชย์. วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ. 31: 549-564.

บุญเหลือ ศรีมุงคุณ. 2565. รายงานผลสัมฤทธิ์โครงการวิจัยและพัฒนาการผลิตพืชไร่อินทรีย์ พ.ศ. 2565. เสนอ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

บุญเหลือ ศรีมุงคุณ. 2566. รายงานผลสัมฤทธิ์แผนงานวิจัยและพัฒนาการผลิตพืชไร่อินทรีย์ พ.ศ. 2566. เสนอ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

ธัญนัทน์ สุภาดาว, ศุภิฌา ธนะจิตต์, สมชัย อนุสนธิ์พรเพิ่ม และเอิบ เขียวรื่นรมย์. 2565. ผลของปุ๋ยไนโตรเจนต่อความเป็นประโยชน์ของหินฟอสเฟตสำหรับมันสำปะหลังที่ปลูกในดินสีแดง. แก่นเกษตร. 50: 1785-1796.

ปานชีวัน ปอนพังงา, ปริญญาพร เผ่ามงคล และสวิมล ทุมวารี. 2557. การใช้ปุ๋ยอินทรีย์เพื่อปรับปรุงดินลูกรังและเพิ่มผลผลิต ข้าวโพดหวาน. แก่นเกษตร. 42: 700-707.

พัชนี อาภรณ์รัตน์ และอุษา จักราช. 2555. การปลูกพืชสลับในไร่อ้อยเพื่อปรับปรุงดินและเพิ่มผลผลิตอ้อยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. แก่นเกษตร 3: 163-170.

วีณา นิลวงศ์. 2563. อิทธิพลของปุ๋ยอินทรีย์ชนิดต่างๆ และน้ำหมักชีวภาพต่อการเปลี่ยนแปลงสมบัติดินและผลผลิตของพืชผัก. แก่นเกษตร 48 : 639-650.

วีณา นิลวงศ์ และอานัฐ ตันโช. 2564. การเปลี่ยนแปลงสมบัติดินบางประการในช่วงระยะปรับเปลี่ยนสู่ระบบเกษตรอินทรีย์. แก่นเกษตร. 49: 1171-1182.

ศุภกาญจน์ ล้วนมณี, สมฤทัย ตันเจริญ, ภาวนาลิกขนานนท์ และสุปราณี มั่นหมาย. 2553. ศึกษาการสลายตัวและพฤติกรรมการปลดปล่อยธาตุอาหารพืชของปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยผสมอินทรีย์เคมีภายใต้สภาพความชื้นสนาม:การทดลองย่อย ศึกษาการสลายตัวและพฤติกรรมการปลดปล่อยธาตุอาหารของปุ๋ยหมัก. น. 333-343. ใน: ผลการปฏิบัติงาน ประจำปี 2553 เล่ม 1 กลุ่มวิจัยปฐพีวิทยา, สำนักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร กรมวิชาการเกษตร.

ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น. 2542. เอกสารวิชาการถั่วลิสง, 2542 สถาบันวิจัยพืชไร่ กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

สถาบันวิจัยพืชไร่. 2541. เอกสารคำแนะนำ เรื่อง การปลูกพืชไร่เขตชลประทาน กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

สถาบันพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน. 2563. เอกสารคำแนะนำ เรื่อง เทคโนโลยีการผลิตถั่วลิสง. กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

สุวพันธ์ รัตนะรัต และเพิ่มพูน กีรติกสิกร. 2536. งานวิจัยดินและปุ๋ยถั่วลิสงถึงปี 2532. น. 227-244. ใน: งานวิจัยถั่วลิสงในประเทศไทยถึงปี 2532. รายงานการสัมมนาถั่วลิสงแห่งชาติ ครั้งที่ 9 ณ โครงการชลประทานลำพระเพลิง.

สุวพันธ์ รัตนะรัต. 2550. บทบาทและความสำคัญของปุ๋ยอินทรีย์. น. 8-33. ใน: คู่มือปุ๋ยอินทรีย์ (ฉบับนักวิชาการ). เอกสารวิชาการลำดับที่ 20/2548. กรมวิชาการเกษตร. กรุงเทพมหานคร.

สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2567. ถั่วลิสง. วารสารเศรษฐกิจการเกษตรรายสินค้า. 807: 29.

อิสระ พุทสิมมา, โสพิศ ใจปาละ, อรอนงค์ วรรณวงษ์, ชยันต์ ภักดีไทย และพิสิทธิ์ ประทุมชาติ. 2556. สร้างแผนที่และพัฒนาระบบการจัดการผลิตถั่วลิสงเพื่อเพิ่มผลผลิตและคุณภาพ. หน้า 546-555. ใน: รายงานผลการวิจัยปี 2555 เล่มที่ 2 ศูนย์วิจัยพืชไร่ขอนแก่น. สถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน กรมวิชาการเกษตร.

Barrington, S. F., K. E. L. Moueddeb, and B. Porter. 1997. Improving small-scale composting of apple waste. Canadian Agriculture Engineering. 39: 9-16.

Hose, T. D., M. Cougnon, A. D. Vliegher, B. Van¬decasteele, N. Viaene, W. Cornelis, E.V. Bockstaele, and D. Reheul. 2014. The positive relationship between soil qual¬ity and crop production: A case study on the effect of farm compost applica¬tion. Applied Soil Ecology. 75: 189-198.

McDonagh, J. F., B. Toomsan, V. Limpinuntana, and K. E. Giller. 1995. Grain legumes and green manures as pre-rice crops in Northeast Thailand II. Residues decomposition. Plant and Soil. 177: 127-136.

Rehm, G., and M. Schmitt. 2002. Potassium for crop production. Available: http://www.extension.umn.edu/distribution/cropsystems/dc6794.html. Accessed Feb.2, 2024.

Rodrigues, A. M., L. J. Ferreira, A. L. Fernando, P. Urbano, and J. S. Oliveira. 1995. Co-composting of sweet sorghum biomass with different nitrogen sources. Bioresource Technology. 54: 21- 27.