ชีวผลิตภัณฑ์รูปแบบผง Brevibacillus formosus สายพันธุ์ NJTU05 ควบคุมโรครากและโคนเน่าของทุเรียน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
แบคทีเรียที่มีประโยชน์ Brevibacillus formosus สายพันธุ์ NJTU05 มีประสิทธิภาพในการควบคุมเชื้อรา Phytopthora palmivora สาเหตุโรครากและโคนเน่าของทุเรียน และโรคสำคัญอื่น ๆ เช่น โรคเน่าคอดิน (Pythium sp.), โรคกิ่งแห้ง (Fusarium sp.) เป็นต้น ดังนั้น การวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อพัฒนาชีวผลิตภัณฑ์ที่มีแบคทีเรียสายพันธุ์ NJTU05 เป็นตัวออกฤทธิ์ ในรูปแบบผงละลายน้ำพร้อมใช้ เพื่อง่ายต่อการใช้งานของเกษตรกร โดยนำตะกอนเซลล์แบคทีเรียสายพันธุ์ NJTU05 ผสมกับอาหารและตัวพาที่เหมาะสมสูตรต่างๆ จากนั้นศึกษาอายุของชีวผลิตภัณฑ์ 3 สูตร ประกอบด้วย สูตรที่ 1 ตะกอนเซลล์ B. formosus NJTU05 (ความเข้มข้น 1X1015 CFU/ml): Pre-gelatinized starch: แป้งข้าวโพด: ซูโครส อัตราส่วน 10:15:60:15 (สูตร JF-1) สูตรที่ 2 ตะกอนเซลล์ B. formosus NJTU05 (ความเข้มข้น 1X1015 CFU/ml): Pre-gelatinized starch: แป้งข้าวโพด: แป้งมันสำปะหลัง: ซูโครส อัตราส่วน 10:15:30:30:15 (สูตร JF-2) และ สูตรที่ 3 ตะกอนเซลล์ B. formosus NJTU05 (ความเข้มข้น 1X1015 CFU/ml):Pre-gelatinized starch: แป้งมันสำปะหลัง: ซูโครส อัตราส่วน 10:15:60:15 (สูตร JF-3) พบว่า สูตร JF-1 เป็นสูตรที่มีคุณสมบัติทางกายภาพและชีวภาพเหมาะสมที่สุด โดยสามารถละลายและฟุ้งกระจายคงตัวในน้ำได้ในระดับดี รองลงมาคือ สูตร JF-2 และ สูตร JF-3 ตามลำดับ ตลอดจนสามารถคงความมีชีวิตของ แบคทีเรียสายพันธุ์ NJTU05 ได้ดีที่สุด โดยหลังเก็บรักษา นาน 6 เดือน พบจำนวนแบคทีเรียสายพันธุ์ NJTU05 เท่ากับ 1.8x1012 CFU/ml ซึ่งลดลงจากเริ่มต้น 1X1015 CFU/ml ในขณะที่สูตร JF-2 และ JF-3 ตรวจพบประชากรของสายพันธุ์ NJTU05 ที่มีชีวิตรอดในชีวผลิตภัณฑ์ทั้ง 2 สูตร เท่ากับ 0.5x106 CFU/ml และ 0.3x106 CFU/ml ตามลำดับ จึงเลือกนำชีวผลิตภัณฑ์สูตร JF-1 มาทดสอบประสิทธิภาพของชีวผลิตภัณฑ์ในการยับยั้งและควบคุมโรครากและโคนเน่าของทุเรียนในระดับห้องปฏิบัติการและเรือนทดลอง พบว่า ชีวผลิตภัณฑ์ สูตร JF-1 มีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญของเส้นใยเชื้อรา P. palmivora สายพันธุ์ P-TU12 ได้ดี โดยมีเปอร์เซ็นต์การยับยั้ง เท่ากับ 77.96% ซึ่งมีประสิทธิภาพดีเทียบเท่าการใช้เชื้อสดที่เลี้ยงในอาหารสูตรมาตรฐาน NGB (76.48%) และมีประสิทธิภาพที่ดีกว่า ชีวภัณฑ์ทางการค้า Bacillus subtillis 14.26% (P≤0.05) การทดสอบประสิทธิภาพของชีวผลิตภัณฑ์ในสภาพแปลงทดลอง ณ อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี พบว่า กรรมวิธีที่ใช้ชีวผลิตภัณฑ์ JF-1 ราดบริเวณทรงพุ่มร่วมกับการพ่นใบมีประสิทธิภาพในการลดความรุนแรงของโรครากและโคนเน่าของทุเรียน ได้ 80.56% จำนวนเชื้อราลดน้อยลงหลังใช้ชีวผลิตภัณฑ์ อัตรา ต้นละ 100 ลิตร ต่อเนื่องทุก ๆ 7 วัน จำนวน 4 ครั้ง (28 วัน หลังทดสอบ) ซึ่งประสิทธิภาพของการควบคุมโรคไม่แตกต่างกับการใช้แบคทีเรียสายพันธุ์ NJTU05 ในรูปแบบเชื้อสดที่เลี้ยงในอาหารสูตรมาตรฐาน ที่มีประสิทธิภาพการลดความรุนแรงโรครากและโคนเน่า เท่ากับ 78.67% และมีประสิทธิภาพดีกว่าชีวผลิตภัณฑ์ทางการค้า (68.22%) (p≤0.05)
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กชพร ใจเย็น, อักขรพัชร ลายตลับ, ดุสิต อธินุวัฒน์ และวิลาวรรณ์ เชื้อบุญ. 2566. คัดเลือกและทดสอบประสิทธิภาพของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในการควบคุมโรคสำคัญในกัญชา. น. 36-37. ใน: ประชุมวิชาการพืช กัญชา กัญชง กระท่อม ระดับชาติ ครั้งที่ 1 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน จ.นครปฐม.
กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ. 2565. สินค้าทุเรียนและผลิตภัณฑ์. สำนักการค้า, กรุงเทพฯ.
กรมส่งเสริมวิชาการ. 2551. ทุเรียน. สำนักส่งเสริมและจัดการสินค้าเกษตร, กรุงเทพฯ.
กลุ่มส่งเสริมการควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธี. 2559. มาตรฐานชีวภัณ์(ผลิตภัณฑ์ชีววิธี)ที่ใช้ในการควบคุมศัตรูพืช. กรมส่งเสริมการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
กฤติเดช อนันต์และดุสิต อธินุวัฒน์. 2559. ผลของการใช้ Bacillus subtilis สูตรผงและสูตรน้ำในการผลิตผักกาดฮ่องเต้. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.
กล้าณรงค์ ศรีรอต และเกื้อกูล ปิยะจอมขวัญ. 2550. เทคโนโลยีของแป้ง. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
กลุ่มพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก.2563. ทุเรียนราชาแห่งผลไม้ไทยถูกใจคนต่างแดน. สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า, กรุงเทพฯ.
ณัฏฐิมา โฆษิตเจริญกุล, บูรณี พั่ววงษ์แพทย์, ทิพวรรณ กันหาญาติ และรุ่งนภา ทองเคร็ง. 2557. การพัฒนาชีวภัณฑ์แบคทีเรีย Bacillus subtilis สายพันธุ์ BS- DOA 24 ในการควบคุมโรคเหี่ยวของขิงที่เกิดจากเชื้อRalstonia solanacearum. วารสารวิชาการเกษตร. 2557: 234-251.
นลินี ศิวากรณ์, พจนา ตระกูลสุขรัตน์, เพลินพิศ สงสังข์ และศิริพร วรกุลดำรงชัย. 2554. การควบคุมโรครากเน่าและโคนเน่าของทุเรียนโดยใช้ชีวภัณฑ์ที่ได้จากเชื้อ Bacillus subtilis. สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช, กรุงเทพฯ.
บุษราคัม อุดมศักดิ์, ณัฎฐิมา โฆษิตเจริญกุล, บูรณี พั่ววงษ์แพทย์ และวรางคนา แช่อ้วง. 2556. การทดสอบประสิทธิภาพBacillussubtilis ในการควบคุมโรคใบจุดคะน้า สาเหตุจากเชื้อรา Alternaria brassicicola. กลุ่มวิจัยโรคพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช, กรมวิชา การเกษตร, กรุงเทพฯ.
พงศธร ปรโลกานนท์. 2560. การพัฒนาชีวภัณฑ์แบคทีเรียปฏิปักษ์จากถ่านชีวภาพเพื่อกระตุ้นภูมิต้านทานมะนาวอินทรีย์ต่อต้านโรคแคงเกอร์. วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
พรชนก เดชมณี, ดุสิต อธินุวัฒน์ และวิลาวรรณ์ เชื้อบุญ. 2565. ลักษณะและประสิทธิภาพของจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ในการควบคุมเชื้อ Phytophthora palmivora สาเหตุโรครากเน่าโคนเน่าในทุเรียน. ใน: การประชุมวิชาการอารักขาพืชแห่งชาติ ครั้งที่ 15 สมาคมคนไทยธุรกิจเกษตร. วันที่ 22-24 พฤศจิกายน 2565. ณ โรงแรมรามาการ์เด้นส์, กรุงเทพฯ.
พรศิลป์ สีเผือก, พัชราภรณ์ วาณิชย์ปกรณ์ และ สกุลรัตน์ หาญศึก.2024.การคัดเลือกและทดสอบประสิทธิภาพของแบคทีเรียเอนโดไฟท์ต่อการควบคุมโรครากและโคนเน่าของทุเรียนที่เกิดจากเชื้อ Phytophthora palmivoraในสภาพโรงเรือนทดลอง. แก่นเกษตร. 52: 1189-1200.
มณจันทร์ เมฆธน และชัยวัฒน์ กระตุฤกษ์. 2537. การป้องกันกำจัดโรครากเน่า-โคนเน่าของทุเรียนโดยชีววิธีด้วยเชื้อแบคทีเรีย Bacillus subtilis AP01 (ลาร์มิน่า). น. 200-208. ใน: การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 32. วันที่ 3-7 กุมภาพันธ์ 2537. ณ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน, กรุงเทพฯ.
มณีรัตน์ คูหาพิทักษ์ธรรม. 2561. การศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยาและการเกิดโรคและเชื้อรา Phytophthora palmivora สาเหตุเกิดโรครากเน่าโคนเน่าของทุเรียนในประเทศไทย. สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, ชลบุรี.
มังกร โรจน์ประภากร และ อุไรลักษณ์ พงษ์เกษ. 2552. การทำแห้งโปรไบโอติกเพื่อยืดอายุเก็บรักษา.น. 588-595. ใน:การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ครั้งที่ 47: สาขาอุตสาหกรรมเกษตร. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
มาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ. 2551. สารพิษตกค้าง: ปริมาณสารพิษตกค้างสูงสุด. สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติกระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ.
มาลัยพร เชื้อบัณฑิต ,ศิริพร วรกุลดำรงชัย, อภิรดี กอร์ปไพบูลย์ และวิชาญ ประเสริฐ. ม.ป.ป. ศึกษาประสิทธิภาพของสารเคมีและสารอินทรีย์ในการป้องกันกำจัดโรครากเน่าโคนเน่าของทุเรียน. ศูนย์วิจัยพืชจันทบุรี, จันทบุรี.
ลัดดาวัลย์ เฉลิมแสนยากร. 2567. ฤดูทุเรียนปี 2024 คาดผลผลิตลดลง 18%YoY แม้ราคาจะพุ่งสูงแต่รายได้เกษตรเพิ่มเพียง 0.3%YoY: สำนักงานเศรษฐกิจเกษตร รวบรวมโดยศูนย์วิจัยกสิกรไทย, กรุงเทพฯ.
วิลาวรรณ์ เชื้อบุญ. 2551. ลักษณะและการทดสอบประสิทธิภาพของแบคทีเรียที่มีประโยชน์ควบคุม เชื้อ Erwinia crotovora subsp. carotovora สาเหตุโรคเน่าเละของกะหล่ำดอก. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
สาลี่ ชินสถิต และพูลสวัสดิ์ อาจละกะ. 2542. เอกสารวิชาการ การป้องกันกำจัดโรครากเน่าโคนเน่าทุเรียนเนื่องจากเชื้อราไฟทอปเทอรา โดยวิธีผสมผสาน. กรมวิชาการเกษตร, จันทบุรี.
สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 6. 2565. เทคโนโลยีผสมผสานการป้องกันกำจัดโรครากเน่าโคนเน่าทุเรียน ภาคตะวันออก. กรมวิชาการเกษตร, จันทบุรี.
สุดารัตน์ เพชรจร และพรชุลีย์ นิลวิเศษ. 2560. การใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืชในการผลิตทุเรียนของเกษตรกร ในอำเภอสวี จังหวัดชุมพร. ใน:การประชุมวิชาการระดับชาติครั้งที่ 14 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน.
สุภาพร อวรัญ. 2537. การคัดเลือกและการใช้จุลินทรีย์ปฏิปักษ์ เพื่อควบคุมโรครากและโคนเน่าของทุเรียนที่เกิดจากเชื้อรา Phytophthora palmivora (Butl.) Butl. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย.
สุวิจักขณ์ สมจินดา, ดุสิต อธินุวัฒน์ และวิลาวรรณ์ เชื้อบุญ. 2562. ผลของแบคทีเรียที่มีประโยชน์ในการควบคุมเชื้อ Colletotrichum capsici สาเหตุโรคแอนแทรกโนสในพริก. ใน: การประชุมวิชาการระดับชาติ ราชมงคลสุรินทร์ ครั้งที่ 10:เรื่องวิจัยและนวัตกรรม นำสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน. วันที่ 19-20 กันยายน. ณ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสุรินทร์.
สุพัตรา เจริญคุณ. 2544. การสำรวรวบรวมข้อมูลการใช้และการยอมรับจุลินทรีย์ EM (กรณีศึกษาเกษตรกลุ่มเพาะปลูกนังหวัดสระบุรี). วิทยานิพนธ์ปริญญาโท, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อำพล พรหมเมศร์, สรัญยา วัลยะเสวี, หัทยา อรุโณทยานันท์, โรเบิร์ต เจมส์, แมกกอฟเวิ่น, รัชดาวรรณ ชีวังกูร และชัยวัฒน์อโตอนันท์.2562. ประสิทธภาพของราปฏิปักษ์ Chaetomium spp. ต่อ Phytophthora palmivora (P-05) สาเหตุโรครากเน่าโคนเน่าทุเรียน. แก่นเกษตร. 47: 1251-1264.
Chippendale, G. M., and G. P. V. Ridgeway. 1974. Dietary Carbohydrates: Role in feeding behavior and growth of Southwestern Corn Borer, Deatraea grandiosella. Journal of Insect Physiology. 20: 751-759.
Liu, Y., X. Zai, G. Weng, X. Ma, and D. Deng. 2024. Brevibacillus laterosporus: A Probiotic with Important Applications in Crop and Animal Production. Microorganisms. 12: article ID 564.
Misha, S., and T. Rai. 2006. Morphology and functional properties of corn, potato and tapioca starches. Food Hydrocolloids. 20: 557-566.
Rahman, M. A., M. F. Begum, and M. F. Alam. 2009. Screening of Trichoderma isolates as a biological control agent against Ceratocystis paradoxa causing pineapple disease of sugarcane. Mycobiology. 37: 277-285.
Vidhyasekaran, P., and M. Muthamilan. 1995. Development of formulations of Pseudomonas fluorescens for control of chickpea wilt. Plant Diseases. 79: 782-786.
