ความคิดเห็นและการปรับตัวของเกษตรกรผู้ปลูกทุเรียนในจังหวัดหนึ่ง ในภาคตะวันออกของประเทศไทย ต่อประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง บัญชีรายชื่อวัตถุอันตราย (ฉบับที่ 6) พ.ศ. 2563

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาความคิดเห็นของเกษตรกรต่อการใช้สารเคมี ได้แก่ สารพาราควอต ไกลโฟเซต และคลอร์ไพริฟอส ของรัฐ ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง บัญชีรายชื่อวัตถุอันตราย (ฉบับที่ 6) พ.ศ.2563 2) เพื่ออภิปรายการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับเกษตรกรชาวสวนทุเรียนในพื้นที่หลังการใช้ประกาศกระทรวงฯ โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ คือ การสังเกตการณ์ร่วมและการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้างกับตัวแทนเกษตรกร จำนวน 32 คน โดยวิธีการสุ่มแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จากตำบลหนึ่งในจังหวัดหนึ่งของภาคตะวันออก

ผลการวิจัยพบว่า 1) ตัวแทนเกษตรกรทั้ง 32 คน แสดงคิดเห็นต่อประกาศกระทรวงฯ ที่แตกต่างกัน 3 กลุ่ม ได้แก่ เกษตรกรกลุ่มที่เห็นด้วย กลุ่มที่ไม่เห็นด้วย และกลุ่มที่ตั้งคำถามเกี่ยวกับการห้ามใช้สารเคมี และ 2) เกษตรกรมีการปรับตัวภายหลังประกาศกระทรวงฯ แตกต่างกัน ได้แก่ กลุ่มแรก คือ เกษตรกรที่เลิกใช้สารเคมีเพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายและบรรทัดฐานทางสังคม พวกเขาเลิกใช้สารเคมีอย่างสิ้นเชิงแม้ว่าจะมีค่าใช้จ่ายเพิ่มมากขึ้น กลุ่มแรก คือ ผู้ที่เลือกใช้สารเคมีอื่นหรือใช้สารอื่นทดแทนสารเคมีต้องห้าม และกลุ่มสุดท้าย คือ ผู้ที่ยังคงใช้สารเคมีต้องห้ามต่อไป เพื่อให้ผลผลิตทางการเกษตรได้เปรียบมากกว่าเกษตรกรที่ไม่ใช้สารเคมี สุดท้ายงานวิจัยนี้ได้เสนอแนะให้รัฐบาลควรรับฟังความคิดเห็นของเกษตรผู้มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงก่อนประกาศบังคับใช้มาตรฐานสารเคมีแห่งชาติ ภาคเกษตรควรเปลี่ยนวิธีปฏิบัติทางการเกษตรอย่างรอบด้านเพื่อการเกษตรที่ยั่งยืน และรัฐควรวางโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยีการเกษตร เพื่อลดมลภาวะทางสิ่งแวดล้อม และเพิ่มผลประโยชน์ด้านเศรษฐกิจต่อไป