กลวิธีทางภาษาที่สื่อภาพตัวแทนครูผ่านมุมมองและน้ำเสียงของรัฐในวาทกรรมหนังสือพิมพ์รายวันไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างกลวิธีทางภาษาและภาพตัวแทนครู โดยวิเคราะห์กลวิธีทางภาษาที่สื่อภาพตัวแทนครูจากข่าวที่นำเสนอผ่านมุมมองและน้ำเสียงของรัฐที่ปรากฏในหนังสือพิมพ์รายวันไทย งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้การวิจัยเอกสาร (Documentary Research) และใช้กรอบมิติทั้งสามของวาทกรรมของแฟร์คลัฟ เป็นแนวทางในการวิเคราะห์ตัวบทหนังสือพิมพ์รายวันที่ตีพิมพ์ระหว่างวันที่ 1 มกราคม-31 ธันวาคม พ.ศ. 2563 ซึ่งปรากฏข่าวที่นำเสนอเกี่ยวกับครู 812 ข่าว

ผลการวิจัยพบว่า การศึกษากลวิธีทางภาษาที่ประกอบสร้างภาพตัวแทนครูจากมุมมองและน้ำเสียงของรัฐในหนังสือพิมพ์รายวันไทย ปรากฏภาพตัวแทนครู 2 ลักษณะ คือ ภาพตัวแทนครูที่มีคุณลักษณะด้านลบ และมีความประพฤติไม่เหมาะสม โดยประกอบด้วยภาพตัวแทนย่อยที่สนับสนุนภาพตัวแทนหลัก 4 ภาพตัวแทน คือ ครูคือผู้ที่ใช้ความรุนแรงต่อนักเรียน ครูด้อยความรู้ความสามารถ ครูคือผู้กระทำความผิดตามกฎหมาย และครูมีปัญหาหนี้สินไม่สามารถเลี้ยงดูตนเองได้ และภาพตัวแทนครูที่มีคุณลักษณะด้านบวก ซึ่งมีความเป็นครูตามที่สังคมคาดหวัง ประกอบด้วยภาพตัวแทนย่อยที่สนับสนุนภาพตัวแทนหลัก 3 ภาพตัวแทน ได้แก่ ครูคือผู้อุทิศตนเพื่อนักเรียนและสังคม ครูคือบุคคลที่สังคมคาดหวังเป็นผู้พัฒนาอนาคต และครูคืออาชีพที่น่าภาคภูมิใจ ซึ่งภาพตัวแทนได้นำเสนอผ่านกลวิธีทางภาษา 3 กลวิธีหลัก คือ 1) กลวิธีทางศัพท์ ได้แก่ (1) การใช้คำอ้างถึง (2) การใช้คำกริยาที่สื่อความหมายการกระทำ 2) กลวิธีทางไวยากรณ์ คือ การใช้ประโยคกรรม และ 3) กลวิธีทางวัจนปฏิบัติศาสตร์ ได้แก่ (1) การใช้ทัศภาวะ (2) การใช้มูลบท (3) การใช้สหบท อย่างไรก็ตามภาพตัวแทนที่สะท้อนจากน้ำเสียงและมุมมองของรัฐแสดงให้เห็นภาพด้านลบเด่นชัดกว่าภาพด้านบวก ซึ่งมาจากปัจจัยการผลิตตัวบทที่เร้าความสนใจผู้รับสาร จึงอาจทำให้ส่งผลต่อทัศนคติ ความคิดและความเชื่อมั่นที่สังคมมีต่อครูลดลง และอาจสัมพันธ์กับเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในสังคม เช่น การเรียกร้องชุมนุมของนักเรียน การที่รัฐออกนโยบายพัฒนาครู หรือการออกนโยบายแก้ปัญหาหนี้สินครู