รูปแบบสถาปัตยกรรมปากทางเข้ารังของชันโรง <I> Tetragonula laeviceps </I> (Smith) Species Complex (Hymenoptera: Apidae: Meliponini) ในประเทศไทยและมาเลเซียตะวันตก
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้เป็นจุดเริ่มต้นของความเป็นไปได้ ในการใช้สถาปัตยกรรมปากทางเข้ารังของชันโรง Tetragonula laeviceps (Smith) species complex ซึ่งเป็นหนึ่งในหลายวิธีการ ในการศึกษาด้านอนุกรมวิธานเกี่ยวข้องกับชันโรงที่อยู่ในแหล่งอาศัยเดียวกันกับมนุษย์ในประเทศไทย (จังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน นครสวรรค์ ตรัง และสงขลา) และบริเวณมาเลเซียตะวันตก (รัฐ Selangor และรัฐ Malacca) ตั้งแต่เดือนมีนาคม พ.ศ. 2556 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2557 บริเวณต้นไม้ที่มีโพรง และอาคารสิ่งก่อสร้างของมนุษย์ในการศึกษาได้บันทึกลักษณะปากทางเข้ารัง รูปภาพ และเก็บตัวอย่างชันโรงจากแต่ละรัง ด้วยสารเอทิลอะซีเตตและอีกส่วนหนึ่งมาแช่ในแอลกอฮอล์ 95 เปอร์เซ็นต์ สำหรับวิเคราะห์ดีเอ็นเอ ในการศึกษาต่อไป การศึกษาครั้งนี้พบรังชันโรงทั้งหมด 90 รัง ปากทางเข้ารังมีลักษณะแตกต่างกันในด้าน รูปทรง สี และวัสดุที่เป็นองค์ประกอบของรัง สามารถจำแนกได้ 5 รูปแบบ คือ 1. ปากทางเข้ารังเป็นท่อยาวปลายไม่ติดผนัง 2. ปากทางเข้ารังเป็นท่อยาวติดผนังตลอดแนว 3. ปากทางเข้ารังสั้นช่องแคบยาว 4. ปากทางเข้ารังสั้น รูปทรงกลม สามเหลี่ยม หรือลักษณะใกล้เคียงกันและ 5. ปากทางเข้ารังไม่มีส่วนยื่นออกมาซึ่งในการรวบรวมข้อมูลครั้งนี้พบรังรูปแบบที่ 4 จำนวนมากที่สุดและรังรูปแบบที่ 2 พบมีการจู่โจมสูงในทุกพื้นที่ที่มีการรวบรวมข้อมูล
Article Details
References
ชามา อินซอน. 2549. ความหลากหลายของชนิดชันโรง (Apidae: Trigona spp. และ Hypotrigona spp.) และพฤติกรรมการเก็บยางไม้จากธรรมชาติในโครงการทองผาภูมิ 72 พรรษามหาราช อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, นครปฐม. 128 หน้า.
ธนพร รจิตปริญญา. 2543. นิเวศวิทยาและความหลากชนิดของชันโรงในเขตจังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่. 118 หน้า.
เพ็ญนภา จักรสมศักดิ์ และ เบญจวรรณ ฤกษ์เกษม. 2553. ปัจจัยที่มีผลต่อการติดเมล็ดของข้าวเกสรเพศผู้เป็นหมันในแปลงข้าวของเกษตรกร. วารสารเกษตร 26(4): 37-42.
วีรยา สมณะ เยาวลักษณ์ จันทร์บาง จิราพร กุลสาริน และ Michael Burgett. 2554. ชีวมิติของรังผึ้งโพรงธรรมชาติจากการสังเกตในภาคเหนือของประเทศไทย. วารสารเกษตร 27(3): 219-228.
สมนึก บุญเกิด. 2541. ผึ้งและชันโรง. เทคโนโลยีชาวบ้าน 10(188): 46-49.
สมนึก บุญเกิด. 2552. พฤติกรรมการสร้างรัง. หน้า 88. ใน: การอบรมโครงการต้นกล้าอาชีพ เรื่องการเลี้ยงผึ้งจิ๋วผลิตน้ำผึ้งอินทรีย์. 2 กันยายน 2552. มหาวิทยาลัยแม่โจ้, เชียงใหม่.
Bänziger, H., S. Boongird, P. Sukumalanand and S. Bänziger. 2009. Bee that drink human tears (Hymenoptera: Apidae). Journal of the Kansas Entomological Society 82: 135-150.
Bänziger, H. and S. Bänziger. 2010. Mammals, birds and reptiles as hosts of Lisotrigona bees, the tear drinkers with the broadest host range (Hymenoptera, Apidae). Mitteilungen der Schweizersichen Entomologischen Gesellschaft 83: 271-282.
Bänziger, H., S. Pumikong and K. Srimuang. 2011. The remarkable nest entrance of tear drinking Pariotrigona klossi and other stingless bees nesting in limestone cavities (Hymenoptera: Apidae). Journal of the Kansas Entomological Society 84: 22-35.
Bänziger, H. and K. Khamyotchai. 2014. An unusually large and persistent male swarm of the stingless bee Tetragonulalaeviceps in Thailand (Hymenoptera: Apidae: Meliponini). Journal of Melittology 32: 1-5.
Fajardo, A. C., and C. R. Cervancia. 2003. Simple ways to manage stingless bees. Bee for Development Journal 67: 3-5.
Michener, C. D. 1974. The social behavior of the bees: a comparative study, Belknap, Harvard University Press, Cambridge. 404 p.
Michener, C. D. 2007. The Bee of the World 2nded. The Johns Hopkins University Press, Baltimore. 972 p.
Pobsuk, P. and S. Malaipan. 2010. Nest architecture of stingless bees (Apidae: Trigona spp. and Lisotrigona caccaie Nurse) in Golden Jubilee Thong PhaPhum Project, Thong PhaPhum district, Kanchanaburi province. Agricultural Science Journal 41: 129-141.
Rasmussen, C. and S. A. Cameron. 2007. A molecular phylogeny of the old world stingless bees (Hymenoptera: Apidae) and the non-monophyly of the large genus Trigona. Systematic Entomology 32: 26-39.
Rasmussen, C. 2008. Catalog of the Indo-Malayan/ Australasian stingless bees (Hymenoptera: Apidae: Meliponini). Magnolia Press, Auckland. 80 p.
Rasmussen, C. and C. D. Michener. 2010. The identity and neotype of Trigonalaeviceps Smith (Hymenoptera: Apidae). Journal of the Kansas Entomological Society 83: 129-133.
Roubik, D. W. 2006. Stingless bee nesting biology. Apidologie 37: 124-143.
Sakagami, S. F. 1978. Tetragonula stingless bees of the continental Asia and Sri Lanka. Journal of the Faculty of Science, Hokkaido University, Series VI, Zoology 21: 165-247.
Slaa, E. J., L. A. S. Chaves, K. S. M. Braga and F. E. Hofstede. 2006. Stingless bees in applied pollination: practice and perspectives. Apidologie 37: 293-315.
Thummajitsakul, S., S. Klinbunga, D. Smith and S. Sittipraneed. 2008. Genetic diversity and population structure of Trigonapagdeni Schwarz in Thailand. Apidologie 39:446-455.
Wille, A. and C. D. Michener. 1973. The nest architecture of stingless bee with special reference to those of Costa Rica. Revista de Biologia Tropical 21: 1-278.